رویای دلار ارزان واقعیت پیدا می کند؟ / با دلار زیر 20 هزارتومان هم چیزی ارزان نمی شود !

قیمت دلار در روزهای اخیر بیش از 2 هزار تومان افزایش یافت. قیمت دلار روز گذشته در صرافی ملی 27 هزار و 861 تومان تعیین شد. همچنین قیمت دلار در بازار آزاد به کانال 31 هزار تومان ورود کرد. از نظر برخی از کارشناسان مذاکرات و لغو تحریم ها می تواند در کاهش قیمت دلار موثر باشد. پرسش این است که اگر حتی مذاکرات انجام شود و در یک وضعیت خوش بینانه تمام تحریم ها یا حداقل تحریم های حیاتی لغو شود، چقدر می تواند در بازار و کاهش قیمت کالاهای اساسی، خودرو و مسکن تاثیرگذار باشد؟

به گزارش اقتصادی رکنا، مجله سرشناس اکونومیست در ارزیابی شاخص‌ های کلان اقتصادی ایران برای سال‌ های آینده (تا سال 2026) پیش‌ بینی کرده است.

به نظر می رسد مبنای این ارزیابی این است که توافق محدودی بر سر برنامه هسته‌ای ایران در مذاکرات وین انجام خواهد شد و پس از آن شاهد کاهش قیمت دلار آمریکا و سایر ارزهای خارجی در بازار خواهیم بود، به طوری که دلار آمریکا در سال 2023 به 18 هزار و 500 تومان خواهد رسید.

اکونومیست پیش‌بینی کرده است که قیمت دلار در سال آینده میلادی 20 هزار و 600 تومان خواهد بود و در سال 2023 به 18 هزار و 500 تومان می‌رسد. پس از آن به تدریج افزایش قیمت داشته و در سال 2026 به 28 هزار و 700 تومان می‌رسد.

پس از لغو تحریم ها مجددا بیماری هلندی تشدید خواهد شد

علی سعدوندی، اقتصاددان درخصوص پیش بینی مجله اکونومیست گفت: به نظر من فرض این گزارش این است که ایران به برجام باز می گردد و به طور کامل ارزپاشی صورت خواهد گرفت. یعنی ارز را در اقتصاد تزریق خواهیم کرد و این است که نرخ ارز را پایین اعلام کرده اند.

اگر قرار است به برجام برگردیم، باید تحریم ها لغو شود. در این صورت نه بلافاصله، اما در یک شرایط دو تا سه ماهه تحریم ها لغو خواهد شد. نکته در این است که امکان دارد که آمریکا دوباره بعد از 4 سال از برجام خارج شود. اگر به برجام بازگردیم و سیاست ارزی ما همان باشد که در چند دهه گذشته داشتیم، شرایط خوبی نخواهیم داشت. به این معنی که قیمت دلار ارزان می شود و تولید داخل صدمه خواهد دید و مجددا بیماری هلندی تشدید خواهد شد.

کاهش قیمت دلار در اقتصادی که تورم وجود دارد موجب گرفتاری خواهد شد

این اقتصاددان درخصوص بیماری هلندی گفت: 50 سال است که اقتصاد ایران درگیر بیماری هلندی است. بیماری هلندی یا صنعت زدایی، زمانی ایجاد می شود که به ارز خارجی سوبسید داده شود. به واردات کالاهای خارجی سوبسید داده شود. اگر قیمت ارز در حالی کاهش یابد که در اقتصاد تورم داشته باشیم این امر موجب افزایش هزینه تمام شده صادرات و در عین حال کاهش درآمد ریالی حاصل از صادرات است. این موجب گرفتاری خواهد شد.

این بیماری زمانی حل می شود که مانند امسال و سال گذشته قیمت ارز بالای نرخ تعادلی قرار بگیرد. مثل وضعیتی که ژاپن و کره جنوبی و چین داشتند و به کشورهای بزرگ صادراتی دنیا تبدیل شدند. یعنی به کالاهای صادراتی سوبسید می دادند، نه مانند ما به واردات.

قیمت دلار بعد از کاهش دوباره افزایشی می شود

فرشاد پرویزیان، مدرس دانشگاه و عضو انجمن اقتصاددانان ایران، درخصوص ارزیابی قیمت دلار از سوی مجله اکونومیست گفت: مجله اکونومیست بر مبنای این که یک توافق محدودی شکل می گیرد، گمانه زنی کرده است. ایران به یک تواقفی نیاز دارد و حداقل یک توافق محدودی را انجام می دهد. در این توافق محدود پیش بینی می کند که چقدر از دلارهای ایران آزاد می شود.

با این مقدار دلار و باتوجه به نیاز دلاری ایران و حجم نقدینگی در گردش در اقتصاد ایران و نیازهای وارداتی، عددی را پیش بینی کرده است. امکان دارد محقق شود و امکان دارد محقق نشود.

باتوجه به این اعداد و با روند بلند مدت و چون حجم نقدینگی و فشار تورمی در ایران وجود دارد، و از قبل هم بیماری هلندی داشته ایم، باعث می شود دوباره با این که نرخ دلار پایین آمده بود، دوباره افزایش یابد. پیش بینی مجله اکونومیست از این قرار است.

این اقتصاددان تاکید کرد: بیماری هلندی یعنی پول برون زا و پول نقدی که ارتباطی به داخل اقتصاد ندارد. هر پول و ارزی که برای صادرات مواد خام از کشور خارج کنیم و معادل آن را از بانک مرکزی ریال دریافت کنیم. یعنی افزایش نقدینگی و تورم است.

قیمت خودرو در شرایط تحریم همچنان بالا می رود

وی در پاسخ به این سوال که زمانی قیمت دلار بعد از رسیدن به 30 هزار تومان دوباره کاهش یافت و در روزهای اخیر دوباره به کانال 30 هزار تومان رسید، در این مدت چرا قیمت کالاهای اساسی و خودرهایی مانند پراید نه تنها کاهش نیافت بلکه با افزایش مضاعف هم روبرو شد؟ گفت: چون در این شرایط تحریم ها در سرجای خود باقی مانده بود. وقتی تحریم وجود دارد تولید خودرو محدود است، قطعات ندارند.

پراید معیار مناسبی برای ارزیابی بازار خودرو نیست. زیرا پراید ارزان ترین خودرویی بوده است که قشر ضعیف با آن مسافرکشی می کرده است و دیگر تولید هم نمی شود. قشری به دنبال خرید این خودرو هستند و تقاضا برای آن بالا است و قیمت آن افزایش یافته است. اما متوسط قیمت خودرو چه دلار کاهش یابد چه افزایش یابد، وقتی تحریم هستیم، قطعه ندارند، قطعات نمی توانند بخرند و فولاد و پتروشیمی را به قیمت ارز آزاد می خرند، همچنان بالا می رود.

ما در بازار هر سال یک میلیون و 700 تا یک میلیون و 800 خودرو نیاز داریم اما خودرو سازان 500 تا 600 هزار خودرو تولید می کنند. طبیعی است که قیمت خودرو بالا می رود.

قیمت مسکن و خودرو بعد از لغو تحریم ها به چه سمتی می رود؟

این اقتصاددان درخصوص این که با لغو تحریم ها قیمت کالاهای اساسی ، مسکن و خودرو پایین می آید؟، گفت: به این زودی ها قیمت کالاهای اساسی کاهش نمی یابد. کاهش قیمت ها به حجم نقدینگی بستگی دارد. اگر دلار به کشور وارد شود، مگر نقدینگی 4 هزار میلیارد بدون پشتوانه ای که چاپ شده است، جمع می شود؟ نه. امکان دارد مقداری تورم انتظاری برخی قیمت ها کنترل شود اما به هیچ وجه قیمت مسکن و خودرو کاهش چشمگیری نخواهد داشت.

بدون توافق اوضاع اقتصاد ایران بسیار بد است

پرویزیان در پاسخ به این سوال که پیش بینی شما چیست گفت: بدون توافق اوضاع اقتصاد ایران بسیار بد است. دولت درآمد ندارد. تولید نداریم. 10 سال است که نرخ تشکیل سرمایه ثابت منفی است. یعنی سرمایه گذاری که نمی شود هیچ، استهلاک هم جبران نمی شود. یعنی رشد اقتصادی نداریم.

رشد اقتصادی صفر یا یک درصد است و بعد منفی خواهد شد. وقتی رشد اقتصادی نداریم، یعنی درآمدی هم نداریم که تقسیم شود. کیک اقتصاد کوچکتر خواهد شد. همچنان به برخی کالاها نیاز داریم. همچنان فشار است و همچنان دلار گران می شود و همچنان خودرو هم گران می شود. برای این مسیر هم پایانی نمی توان پیش بینی کرد. مگر تصور می کردیم پراید 7 میلیون تومانی، 170 میلیون تومان شود؟ پس اگر بالاتر هم برود نباید تعجب کرد.

مگر این که تولید افزایش پیدا کند. تولید نیاز به سرمایه گذاری دارد که در حال حاضر نداریم، از طرفی موانع کسب و کار وجود دارد. هزاران هزار انحصار و تعارض منافع و مسائل فساد که یک شبه حل نمی شود.

ان شاالله مسئولین شرایط کشور را درک کنند

وی درباره شرایط بعد از لغو تحریم ها گفت: مقداری دلار آزاد می شود و به دست دولت خواهد رسید. گشایش هایی در دولت رخ خواهد داد و مقداری نرخ دلار کاهش می یابد. واردات کالاها و نهاده های اساسی مقداری روان تر و ارزان تر می شود. مقداری آرامش به بازارها باز می گردد. اما نه به این شکل که کاهش چشمگیر در قیمت ها رخ دهد. اقتصاد کشور هم اکنون در شرایط بسیار بحرانی به سر می برد. ان شاالله که مسئولین درک کنند که در چه شرایطی قرار داریم.