ایران بالاترین یارانه را در جهان پرداخت می کند/ سود یارانه به دهک های مرفه می رسد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا؛ اولین و اساسی ترین اصل علم اقتصاد که هر دانشجوی سال اول رشته اقتصاد می آموزد این است که قیمت ها یک مکانیزم هشدار دهنده یا تنظیم کننده در بازار هستند.

قیمت گذاری دولت در بازار، بستر فساد را مهیا می کند

مداخله و دستکاری در قیمت های بازار اثری مخرب در کل اقتصاد کشور به جای می گذارد. مداخله دولت در قیمت های بازار بوجود آورنده بازار سیاه برای کالا و خدمات و برهم زننده تعادل عرضه و تقاضا است. همچنین مشوق فساد و قاچاق در عرصه اقتصاد کشور است. در یک اقتصاد سالم و پویا دولت در قیمت گذاری کالا و خدمات نقشی ندارد و عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت ها هستند.  اقتصاد غیر مولد کشور مشوق ثروت اندوزی از مجاری غیر متعارف و معمولا غیر قانونی است چون مداخله دولت در قیمت گذاری اصول رقابت در بازار آزاد را زیر پا گذاشته، انگیزه های نوآوری و کار و‌فعالیت مولد ثروت را  از بین برده و بستر فساد اقتصادی را مهیا می کند.

اقتصاد کشور نه مولد شغل است و نه تولید کننده ثروت

اولویت‌های دولت در بودجه سال ۱۴۰۱ به وضوح اقتصاد بیمار و به کما رفته کشور را به چالش می کشد. هیچ تلاشی در جهت کمرنگ کردن نقش دولت در اقتصاد به چشم نمی خورد. اقتصاد کشور نه مولد شغل است و نه تولید کننده ثروت.یکی از فشارهای سنگین به اقتصاد کشور، کنترل قیمت ها در بازار انرژی است و متعاقب آن بهایی که اقتصاد کشور با یارانه های آشکار و پنهان پرداخت می کند.

یارانه های آشکار و نهان انرژی در ایران

به گزارش صندوق بین المللی پول در ۲۰۱۹، یارانه های آشکار و نهان انرژی در ایران بیش از ۱۱۱ میلیارد دلار است که معادل یک چهارم تولید ناخالص ملی است. بیشترین سود این یارانه ها به دهک های مرفه جامعه می رسد. بعنوان مثال قیمت برق در ایران در حدود ۴۵ برابر ارزان‌تر از متوسط جهانی است. مصرف برق طبقات مرفه به مراتب بیشتر از قشر ضعیف است و یارانه های پنهان پرداخت شده در صنعت برق بیشتر به قشر مرفه تخصیص پیدا می کند.

ایران بالاترین یارانه را در میان کشورهای جهان پرداخت می کند

اتلاف برق در بخش تولید، انتقال و توزیع بطور قابل توجهی از میزان متوسط جهانی بالاتر است که منجر به بالا رفتن میزان یارانه پرداخت شده برای ادامه حیات این صنعت می شود. صنعت برق که با زیر ساخت های فرسوده و آلوده کننده محیط زیست همچنان به کار مشغول است، بخاطر استفاده از سوخت های فسیلی نیاز به یارانه های بیشتری برای عملیاتی باقی ماندن دارند. بی تفاوتی و عدم توجه به مدرن سازی صنعت برق که بخش بزرگی از سرمایه کشور را به شکل یارانه می بلعد، یکی از عوامل فرسایش تدریجی اقتصاد کشور است. ایران بالاترین یارانه صنعت برق در جهان را می پردازد.

مساله یارانه ها به صنعت برق ختم نمی شود. قیمت گذاری نفت و گاز که پایین تر از قیمت بازارهای جهانی نفت و‌ گاز به مصرف کنندگان عرضه می شود نیاز به پرداخت یارانه در این صنایع را به یک ضرورت تبدیل کرده است. ایران بالاترین یارانه را در میان کشورهای جهان پرداخت می کند که ناشی از راندمان پایین اقتصاد کشور است. بر خلاف یارانه های نقدی که که بیشتر به قشر ضعیف کشور می رسند، یارانه های پنهان خصوصا در بخش انرژی بیشتر به قشر مرفه جامعه تخصیص پیدا می کنند. کاهش یا حذف یارانه های پنهان برای مواد سوختی و برق قطعا بخش بزرگی از کارگاه ها و کارخانجات کشور را به ورشکستگی و‌تعطیلی خواهد کشاند. اما ادامه پرداخت یارانه ها به مرگ تدریجی اقتصاد منجر خواهد شد. حذف یارانه ها در کوتاه مدت قیمت کالا و خدمات را بشدت افزایش خواهد داد. افزایشی که شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور به هیچ وجه آماده آن نیست. حذف یارانه ها قطعا بخش بزرگی از دهک های کم درآمد را بکلی نابود یا به مرز نابودی خواهد کشاند.

راه حل چیست؟

راه حلی که دولت می بایست در اولویت اقتصادی خود قرار دهد، حذف هوشمندانه و تدریجی یارانه ها از دهک های مرفه جامعه است. این کار منجر به سوق دادن اقتصاد به سمت راندمان بالاتر و تعادل عرضه و تقاضا می شود. اقدامی که دولت تا بحال در به انجام رساندن آن نا موفق بوده است. تغییر ماهیت یارانه ها و حذف تدریجی آنها بطوری که طبقات ضعیف جامعه کمترین صدمه را متحمل شوند اقدامی بسیار کارشناسانه و بزرگ است که در بالاترین رده های تصمیم گیری اقتصادی کشور دانش عملی این کار وجود ندارد و نخبگانی که توان و دانش عملی پیاده کردن چنین طرح بزرگی را در اقتصاد کشور را دارند یا از حلقه تصمیم گیری رانده شده اند و یا از کشور مهاجرت کرده اند.

با بالارفتن قیمت نفت و گاز در بازارهای جهانی میزان یارانه های انرژی در کشور بشدت افزایش می یابند و اقتصاد  کشور را به خطر جدی می اندازد.گزینه ها برای نجات اقتصاد  بسیار محدود هستند. آیا دولت و مجلس ضرورت اقدامی فوری و همه جانبه را در دفع خطر سقوط اقتصادی در اولویت‌های خود قرار داده اند؟