گفتگو با نخستین زن بازپرس ایران / مهری درویشی کیست؟ + عکس

به گزارش رکنا،  شاید تا سال 1348 که نخستین بازپرس و قاضی زن در ایران با موافقت وزیر دادگستری وقت شروع به‌ کار کرد کمتر کسی فکر می‌کرد که یک زن بتواند بر مسند قضاوت تکیه زده وعادلانه و منصفانه حکم صادر کند. اما با انتصاب «میمنت چوبک » که در تاریخ این سرزمین از او به‌عنوان نخستین قاضی و بازپرس زن ایران یاد می‌شود این ذهنیت رنگ باخت و پس از آن نیز زنان دیگری در این جایگاه مقدس نشستند تا نشان دهند در این مقام نیز می‌توانند همچون مردان انجام وظیفه کنند. هرچند پس‌از پیروزی انقلاب اسلامی برای مدتی حضور زنان در این میدان تا حدودی کمرنگ شد اما در سال 1395 دادستان وقت با انتصاب دو زن بازپرس، تحولی بزرگ را در دستگاه قضایی کشور ایجاد کرد و بار دیگر این مسیر برای زنانی که شیفته خدمت در دستگاه قضا و عدالت بودند باز شد.

«مهری درویشی» که از اسفند سال ۱۳۹۵به دستور رئیس وقت قوه قضائیه به‌عنوان بازپرس ویژه جرایم اطفال و نوجوانان در دادسرای عمومی و انقلاب تهران (ویژه نوجوانان) مشغول به‌ کار شده یکی از طلیعه داران این عرصه است. 19 سال سابقه کار دارد و تا کنون به ده‌ها پرونده قتل و سرقت که مرتکبان آن کودکان و نوجوانان بوده‌اند رسیدگی کرده است. پای صحبت‌های این بانوی قاضی نشستیم تا گوشه‌ای از سختی‌های کار قضاوت را با او تجربه کنیم.

 برخی افراد معتقدند قضاوت برای زنان کار سختی است تا چه حد با این تفکر موافقید؟

رسیدگی به پرونده‌های جنایی، تحقیق برای کشف حقیقت و تشخیص حق از باطل و شناسایی مجرم کاری سخت است که نیازمند علم و آگاهی، تجربه و تدبیر است و این برای قضات مرد هم کاری حساس و سخت است و البته برای خانم‌ها تا حدودی سخت‌تر چرا که همه می‌دانند به‌خاطر حس مادرانه و عطوفت و ترحم که به‌طور معمول در زنان بیشتر دیده می‌شود ممکن است گاهی در رسیدگی به یک پرونده بخصوص پرونده‌هایی که طرفین کودک هستند بین عقل و احساس دچار تردید شوند و این قضاوت باعث فرسودگی آنها می‌شود. از سوی دیگر چون تحقیقات مقدماتی در تمامی جرایم ارتکابی از سوی نوجوانان بجز جرایمی که طبق قانون به‌طور مستقیم باید در دادگاه رسیدگی شود، در دادسرا برعهده بازپرس است این سختی کار را بیشتر می‌کند.

 چگونه قدم به عرصه قضاوت گذاشتید؟

باتوجه به اینکه بعد‌از انقلاب اسلامی در کشور بازپرس زن نداشتیم وقتی ریاست وقت قوه قضائیه با طرح به کارگیری بازپرسان زن موافقت کردند نظربه اینکه درآن زمان، بنده به‌مدت ۱۴سال به‌عنوان دادیار، درشعب تحقیق و اجرای احکام و نظارت بر زندان، انجام وظیفه می‌کردم ، تصمیم گرفتم که به‌عنوان بازپرس نیز درشعب بازپرسی داوطلب شوم. البته با آگاهی کامل قدم در این راه گذاشتم و می‌دانستم این کار بسیار وقت گیر و نیازمند تمرکز و دقت بالاست و شاید به زندگی خصوصی‌ام لطمه بزند هرچند که سعی کردم در این سال‌ها چنین مشکلی رخ ندهد.

 مراحل رسیدگی به یک پرونده در این دادسرا چگونه است؟

پس از تشکیل پرونده و تحقیقات اولیه برای متهمان که در سن نوجوانی هستند پرونده شخصیت تشکیل می‌شود که شامل گزارش مددکار اجتماعی در خصوص وضع مادی، خانوادگی و اجتماعی و همچنین گزارش پزشکی و روانپزشکی است. سپس از قضات آموزش دیده و باتجربه برای رسیدگی به پرونده‌ها و انجام تحقیقات مقدماتی استفاده کرده و سعی می‌کنیم در مرجع قضایی از مداخله حداقلی مرجع انتظامی بهره ببریم. همچنین از به کارگیری دستبند و پابند و لباس مخصوص زندانیان در خصوص کودکان و نوجوانان بزهکار و معارض با قانون استفاده نمی‌کنیم.

 در مراحل بعدی سعی می‌کنیم در شعبه صلح شورای حل اختلاف که در محل مجتمع با هدف برقراری صلح و سازش و جلب رضایت شاکی‌ها تشکیل شده در پرونده‌های اتهامی کودکان و نوجوانان از ورود آنان به فرایند کیفری جلوگیری کنیم. در غیر این صورت پرونده به محاکم کیفری ارسال می‌شود.

جرایمی که در این دادسرا رسیدگی می‌شود با جرایم بزرگسالان متفاوت است؟

برخلاف تصور برخی که فکر می‌کنند تعداد پرونده‌های جرایم ارتکابی توسط نوجوانان، اندک بوده  یا نوجوانان جرایم سبک تری نسبت به بزرگسالان انجام می‌دهند، باید گفت در برخی موارد نوجوانان همانند بزرگسالان، جرایم سنگینی مانند قتل، آدم ربایی، سرقت و... مرتکب می‌شوند که به تمامی جرایم نوجوانان در دادسرای ویژه نوجوانان و فقط از سوی بازپرس این دادسرا رسیدگی می‌شود.

رسیدگی به کدام پرونده برایتان دشوارتر از سایر پرونده‌ها بود؟

 27 مهر پارسال درگیری بین ۷ نفر در منطقه تهرانپارس رخ داد و یک جوان بسیجی مورد ضرب و جرح با چاقو قرار گرفت و به شهادت رسید.

ماجرا از این قرار بود که هنگام پارک یک خودروی پراید آیینه بغل خودرو به خانمی برخورد کرد. سرنشینان خودرو وقتی با اعتراض این زن رو به رو شدند به جای عذرخواهی شروع به فحاشی کردند و با دخالت کسبه محل و دوستان سرنشینان خودرو کار به درگیری خونینی کشیده شد در همین موقع مرد جوانی به‌نام محمد که در آن محل زندگی می‌کرد وقتی متوجه درگیری بین آنها شد برای میانجیگری وارد ماجرا شد اما ناگهان یکی از طرفین درگیری با چاقو سه ضربه به محمد وارد کرد و از محل گریخت.

پس از قتل این جوان بسیجی متهمان تحت تعقیب قرار گرفتند و حدود 24 ساعت پس از وقوع این جنایت، متهم که جوانی 17 ساله است در یک آرایشگاه مردانه دستگیر شد. وی مدعی شد قصد داشته بعد از خروج از آرایشگاه به اداره آگاهی برود و تسلیم شود. متهم برای تحقیق به دادسرای نوجوانان منتقل شد و به اتهام مباشرت در قتل عمد، مشارکت در نزاع دسته جمعی و ایراد ضرب وجرح غیرمنتهی به قتل مورد تفهیم اتهام قرار گرفت اما اتهام قتل را قبول نکرد.

 با این حال پسر نوجوان برای بررسی وضعیت رشد کمال عقلی به پزشکی قانونی فرستاده شد و کارشناسان پس از بررسی شخصیت و معاینات لازم وی را فاقد رشد کمال عقلی دانسته‌اند. این متهم دارای تحصیلات در مقطع ابتدایی بوده است و از شهرستان به تهران آمده و در یک آشپزخانه برای کسب درآمد و کمک به خانواده‌اش کار می‌کرد. درحال حاضر با توجه به اینکه متهم به سن قانونی نرسیده به کانون اصلاح وتربیت منتقل شده است تا زمان محاکمه‌اش برسد. اما نکته مهم در این پرونده این است که این نوجوان به نوعی تحت تأثیر صاحبکارش دست به این جنایت زده است چون در آن سن نوجوانان بیشتر احساسی و هیجانی تصمیم می‌گیرند و به نوعی نیز شاید چون صاحبکارش در این درگیری حضور داشته فکر می‌کرده که باید از او طرفداری کند غافل از اینکه آینده و زندگی خودش را تباه کرد.