فلسفه سیاه پوشیدن در ایام محرم

ماه محرم از راه رسیده است. ماه محرم از ماه های مهم برای مسلمانان شیعه است. در ماه محرم شیعیان به عزاداری حسینی می پردازند. در ماه محرم افراد با پوشیدن لباس مشکی ارادت خود را به امام حسین(ع) نشان می دهند اما چرا در ماه محرم لباس مشکی می پوشیم؟

به گزارش رکنا، حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی در پاسخ به این سئوال که چرا شیعیان در ماه محرم لباس سیاه می‌پوشند، به دیدگاه چهارتن از اهل سنت اشاره کرده و بیان داشت: احمدبن‌حنبل می‌گوید: اسماء دختر عمیس (بانوی جلیل‌القدر صدر اسلام) می‌گوید: هنگامی که جعفر طیار به شهادت رسید، پیامبر (ص) به من فرمود: تسلّبی ثلاثا ... سه روز جامه سیاه بپوش سپس هر چه خواستی انجام بده (تسلّبی ثلاثا ... البدایه و النهایه، ابن‌کثیر، ج ۴، ص ۲۸۸؛ السیره‌النبویه، ج ۳، ص ۴۷۷؛ فتح‌الباری، ابن‌حجر، ج ۹، ص ۴۲۹به نقل از احمدبن‌حنبل؛ مسند احمد، ج ۶، ص ۴۳۸، ح ۲۷۵۰۸: البسی ثوب‌الحداد ثلاثا ...)

او افزود: کلمه تسلّب در لغت مشتق از سُلُب به معنای لباس سیاهی است که زنان در مجالس ماتم به تن می‌کنند. (السُلُب ثیاب سود…لسان‌العرب، ابن‌منظور، ذیل ماده سلب) لذا از متن روایت جواز پوشیدن لباس مشکی در سوگ از دست‌دادن اشخاص استفاده می‌شود. حال سوال این است اگر سیاه‌پوشیدن در غم شهادت جناب جعفر طیار (رضوان‌الله علیه) جایز است، چگونه برای سیدالشهداء امام حسین (ع) جائز نباشد؟! جناب جعفر طیّار کجا و سرور و سالار شهیدان حسین‌بن‌علی (ع) کجا؟!

چرا در ماه محرم مشکی می‌پوشیم؟

استاد حوزه علمیه بیان کرد: ازهری شافعی، لغوی مشهور می‌نویسد: (زینب) دختر ابی‌سلمه سه روز بر حمزه (عموی پیامبر (ص)) لباس سیاه بر تن کرد. تا اینکه پیامبر (ص) او را خواستند و به او فرمودند که از این به بعد موهایش را شانه زند و سرمه بکشد. (…تسلّبت علی حمزه…تهذیب‌اللغه، ج ۱۲، ص ۱۷۱؛ النهایه ابن‌اثیر، ج ۵، ص ۶۸) همچنین زمخشری می‌نویسد: دختر امّ‌سلمه سه روز بر حمزه (رضوان‌الله علیه) گریست و جامه سیاه پوشید. سپس درباره کلمه تسلّبت می‌گوید: زن سوگواری که شوهرش فوت کرده و لباس سیاه به تن کرده است. (بکت بنت ام‌سلمه علی حمزه ... الفائق فی غریب‌الحدیث، ج ۲، ص ۱۹۲)

او ادامه داد: ابن‌ابی‌الحدید معتزلی می‌نویسد: وقتی امیرالمؤمنین (ع) به شهادت رسید، امام حسن‌مجتبی (ع) (به درخواست مردم) به سوی مردم آمد و برایشان خطبه خواند. آنان با امام (ع) بیعت کردند در حالی آن حضرت (ع) جامه سیاه به تن داشتند. (و کان خرج الیهم و علیه ثیاب سود ... شرح نهج‌البلاغه، ج ۱۶، ص ۲۲؛ همچنین: سیر اعلام‌النبلاء، ج ۳، ص ۲۶۷)

طبسی گفت: احمدبن‌داود دینوری حنفی‌مذهب (م ۲۸۱یا ۲۸۲ ق) در توصیف مردم خراسان هنگامی که خبر شهادت امام باقر (ع) را شنیدند، می‌نویسد: به خاطر غم و اندوه و عزاداری بر مصیبت آن حضرت (ع) جامه سیاه پوشیدند. نخستین کسی که از آنان لباس سیاه پوشید، حریش مولی خزاعه…و سپس قحطبه بن شبیب بود. آنگاه دیگران هم لباس سیاه بر تن کردند. (الاخبارالطوال، ص۳۳۹)

او در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین جواز سیاه‌پوشیدن در غم و عزای شهید ریشه در سنت و بیان رسول خدا (ص) و عمل معصوم (ع) دارد. صحابه پیامبر (ص) نیز در غم و عزای شهید لباس سیاه بر تن کرده‌اند و پیامبر (ص) این کارشان را تایید فرموده است.