28 اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم عمر خیام + زندگینامه خیام
رکنا: زندگی حکیم عمر خیام نیشابوری را به مناسبت روز بزرگداشت او در ادامه بررسی کرده ایم.
به گزارش رکنا، 28 اردیبهشت ماه زادروز حکیم عمر خیام نیشابوری شاعر، فیلسوف، ریاضیدان، منجم و طبیب مشهور ایرانی و روز بزرگداشت خیام می باشد.
خیام نیشابوری شاعر، فیلسوف، ریاضیدان، منجم و طبیب مشهور و از بزرگان علم و ادب اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم است که به قولی در ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷ خورشیدی به دنیا آمد. حکیم ابوالفتح عمر بن ابراهیم از آنجا که افکار عمیق فلسفی خود را در قالب رباعیات فصیح درآورد و ابیاتی سرود که نمونه بارزی از فصاحت و روانی و بلندی معنا باشند، به عنوان شاعری خردگرا در سراسر جهان مشهور است. ۲۸ اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم عمر خیّام در تقویم ایران ثبت شده است.
چرا حکیم عمر خیام نیشابوری بیشتر به عنوان شاعر و رباعی‌سرا شناخته شده؟
به دلیل شهرت عالم‌گیر حکیم عمر خیام، کتاب‌ها، رساله‌ها و مقاله‌های بسیاری درباره وی به تحریر درآمده است، اما در غالب این آثار عمدتا به جنبه شاعری و رباعیات او پرداخته شده و بُعد فلسفی، کلامی و مذهبی تالیفات او به صورت بایسته مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است. از این رو خیام در روزگار ما بیشتر به عنوان شاعر و رباعی‌سرا شناخته شده تا حکیم و فیلسوف و دانشمند و عالم دین، حال آن که وی در عصر خویش به عنوان فیلسوف و منجم و ریاضیدان و حتی عالم دین شناخته می‌شد نه به عنوان شاعر، چنان که لقب امام، حکیم، حجة الحق و… که در کتاب‌های معاصران خیام درباره او به کار رفته است، گواه چنین اشتهاری است. وی درواقع فیلسوف و ریاضیدانی بزرگ بود که در طول عمر دراز خویش کشفیات مهمی در ریاضیات و نجوم انجام داد.
ساقی، گل و سبزه بس طربناک شده‌است
دریاب که هفته دگر خاک شده‌است
می نوش و گلی بچین که تا درنگری
گل خاک شده است و سبزه خاشاک شده‌است
زندگی حکیم عمر خیام نیشابوری
زندگی حکیم همچون عقاید و اندیشه‌های ژرف و پوینده او در هاله‌ای از ابهام فرو رفته است و افسانه‌هایی که به این دانشمند بزرگ نسبت داده‌اند حقایق و زندگی او را تا حدودی با داستانهایی غیر واقعی درآمیخته است. بنابر شواهد خیام در ۲۸ اردیبهشت سال 439 ه.ق در نیشابور، شهری که به آن عشق می‌ورزید و بخش مهمی از ایام عمرش را در آن گذارند، به دنیا آمده است. دوران کودکی و ،نوجوانی حکیم نیز کاملا مشخص نیست ولی بطور قطع وی مطالعات خود در زمینه علوم معمول آن روز را در نیشابور سپری کرده و به سبب نبوغ ذاتی و ذهن خلاق و استعداد والای خویش به دستاوردهای شگرفی نایل آمده است.
حکیم عمر خیام ظاهرا پس از کسب علوم و معارف عصر خویش رهسپار سمرقند گشت و در این شهر مورد توجه امیر قرخانیان شمس‌الملک نصربن ابراهیم قرار گرفت و رساله معروف خود درباره جبر را نیز در همین زمان به رشته تحریر در آورد.
اصلاح تقویم ایرانی توسط خیام
خیام سپس عازم اصفهان شد و به خدمت ملکشاه سلجوقی درآمد و به اصلاح تقویم ایرانی و بنای رصدخانه‌ای در اصفهان همت گماشت. سلطان ملکشاه در دوره سلطنت خویش حکیم جوان را سخت گرامی داشت و امکانات فراوانی برای فعالیت‌های علمی در اختیار خیام گذاشت. پس از روی کار آمدن سلطان سنجر سلجوقی حکیم عمر خیام که در زمره ندمای خاص سلطان ملکشاه بود به خدمت وی درآمد و حتی سلطان را که دچار آبله سختی شده بود مورد معالجه و درمان قرارداد ولی سنجر هیچ گاه نظر مساعدی نسبت به خیام نداشت. از این روی وی مدتی کوتاه پس از بر تخت نشستن سلطان سنجر به زادگاه خویش نیشابور بازگشت و باقیمانده عمرش رادر این شهر به انزوا و گوشه نشینی گذارند. حوادث اواخر عمر خیام ناقص و ناکافی است.
در فاصله 16 سال آخر عمر حکیم کمتر اطلاعی از زندگی وی در دست است. خیام ظاهرا کماکان به مطالعه و تدریس مشغول بوده و به ویژه کتاب های فلسفی ابوعلی سینا را که او را استاد خود می‌دانسته عمیقا مطالعه و بررسی می‌کرده است.
حکیم عمر خیام اگرچه در حال حاضر بیشتر به سبب رباعیات شیرینش معروف گشته است ولی چندان شعر و شاعری را جدی نمی‌گرفت و شاید تا حدودی نیز شان خود را بالاتر از پرداختن به سرایش شعر می‌دانسته است. درواقع بیان نظم در آثار خیام برای بیان مفاهیم فلسفی خاص او بوده است.
ارسال نظر