لغو برگزاری مراسم رونمایی از یک کتاب باستان‌شناسی

به گزارش رکنا، علی اسدی (استادیار باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز) با تاکید برآنکه ۱۸ سال سابقه پژوهش در شهرستان بستک استان هرمزگان را در کارنامه کاری خود ثبت کرده است، گفت: اخیرا و پس از سه سال کار مداوم کتاب «بررسی باستان شناختی شهرستان بستک» را به صورت پرینتی و با قطع رحلی و با حدود ۵۰۰ صفحه چاپ رنگی منتشر کردم البته بنده در این شهرستان چندین فصل کاوش هم داشتم. از انتشار کتاب مذکور حدود ۱۰ ماه می‌گذرد و در این ده ماه چند بار اداره ارشاد شهرستان بستک درخواست و دعوت به عمل آورد که کتاب مذکور را رونمایی کنیم؛ البته هر بار نیز به دلیلی این امر به تعویق افتاد تا سرانجام و از حدود یک ماه پیش و با برنامه ریزی انجام شده، قرار شد در روز ۱۴ تیرماه (روز قلم) مراسم رونمایی با دعوت از چند‌تر از اساتید صاحب تالیف و فرهیختگان استان فارس و هرمزگان در تالار پیامبر اعظم(ص) فرمانداری شهرستان بستک انجام شود.

او ادامه داد: پس از ورود مدعوین به شهر بستک (در دمای ۵۰ درجه) و در حالی که تمامی روال‌های قانونی از سوی اداره ارشاد شهرستان بستک به انجام رسیده و همه مهمانان در شرف آماده شدن برای شروع مراسم رونمایی– از ساعت ۸ تا ۱۱ شب که در شهرستان‌های جنوبی به علت گرمای تابستان برای برگزاری مراسی عمومی استفاده می‌شود- بودند، به یک باره نامه‌ای از مدیرکل اداره میراث فرهنگی استان هرمزگان به فرمانداری بستک ارسال و درخواست لغو رونمایی اعلام شد. درنهایت مراسم توسط کارکنان فرمانداری بستک لغو شد.

اسدی با اشاره به پیگیری‌هایی که درخصوص چرایی لغو برگزاری مراسم رونمایی از کتاب «بررسی باستان شناختی شهرستان بستک» به عمل‌ آورد، متوجه شد که اداره کل میراث و گردشگری هرمزگان دو دلیل را برای لغو این مراسم ذکر کرده است که از آن جمله می‌توان به: ۱- کتاب چاپ شده از نظر حقوقی مربوط به اداره کل میراث فرهنگی هرمزگان است. ۲- نقاط جی پی اسی درج شده در معرفی موقعیت هر محوطه موجب شناسایی آن‌ها به وسیله کاوشگران غیر مجاز شده و از این رو امنیت آثار به خطر می‌افتد، اشاره داشت.

این باستان‌شناس در توضیح نادرست بودن این دلایل عنوان کرد: در ارتباط با نخستین دلیل مطرح شده در نامه باید گفت، نه تنها در هیچ کدام از قراردادهای انجام پژوهش های باستان شناختی، بندی مبنی بر تعلق حقوق معنوی و انتشار پژوهش‌ها برای ادارات کل میراث فرهنگی تعریف و ذکر نشده است بلکه برعکس تنها پژوهشگر انجام دهنده پژوهش – چه پروژه‌های بررسی و چه کاوش – حق انتشار کار پژوهشی خود را دارد و به جز این هیچ فرد و نهاد و اداره و سازمانی، اجازه انتشار پژوهش‌های مذکور را ندارد. حتی در چندین سال اخیر پژوهشکده باستان‌شناسی اخذ مجوز برای انجام پژوهش جدید را به چاپ مقالات و کتاب از کارهای پیشین منوط کرده است تا دیگر پژوهشگران و عموم مردم از نتایج پژوهش‌های باستانی آگاه و در فهم اهمیت و در نهایت حفظ آن‌ها بکوشند. ضمن آنکه اداره کل میراث هرمزگان هیچ حمایتی از چاپ کتاب نیز به عمل نیاورده.

او ادامه داد: مورد دیگری که ظاهرا اداره کل هرمزگان به آن اشاره داشته تا جلوی رونمایی کتاب را بگیرد این است که وجود مختصات محوطه‌ها موجب پیدا شدن آن‌ها بوسیله کاوشگران غیر مجاز است. این درحالی است که اصولا درج نشان مختصات جعرافیایی به صورتی utm یا به اشکال دیگر، بخشی جدانشدنی از پژوهش‌های باستان‌شناسی به ویژه در بررسی‌های میدانی است و بخشی از مستندات مهمی است که پژوهشگر باستان‌شناس ناچار به ذکر آن است تا مستند بودن و درستی محل محوطه اعلام شده بوسیله خود را ثابت نماید و همچنین قابل آزمایش بودن و بازیابی و استفاده از آثار شناسایی شدهبرای دیگر پژوهشگران را تسهیل کند. این رویه در تمامی کتب منتشر شده باستان‌شناسی ذکر شده است و من تنها یک نمونه معتبر این پژوهش‌ها که تیم ایرانی استرالیایی در دشت نورآباد ممسنی انجام داده شما (با کوشش کوروش روستایی و دنیل پاتس) را ذکر می‌کنم.

اسدی خاطرنشان کرد: بیش از ۹۰ درصد آثار باستان شناختی که در بررسی‌ها شناسایی می‌شود با کمک مردم محلی است و عموم مردم پیش از باستان‌شناسان از وجود آن مکان‌ها آگاهی دارند، آن‌ها نیازی به کتابهای علمی بررسی باستان‌شناسان ندارند تا موقعیت آثار راشناسایی کنند و بر عکس میراثیان همواره از اخبار کاوش‌های غیر مجاز از وجود یک محوطه آگاهی پیدا کرده و آن را شناسایی و ثبت و ضبط می‌کنند. امروزه همه می‌دانند که ۹۹ درصد کاوشگران غیر مجاز در هر محل از مردم محلی همان محل هستند و آن‌ها از هر کسی بهتر و بیشتر بازمانده‌ها و محوطه‌های باستانی را می‌شناسند. بنابراین نمی‌توان از دلایل ذکر شده به عنوان دلایل قانع کننده برای برهم زدن مراسمی یاد کرد که بیش از یک ماه است که درخصوص آن اطلاع‌رسانی می‌شود.