تصاویر دیده نشده از زنان نوازنده در دوره قاجار

بر اساس اسناد تاریخی زنان بسیاری در دوره قاجار و در دربار بودند که موسیقی را می آموختند. علی الخصوص در زمان ناصرالدین شاه قاجار تعداد زیادی از زنان در زمینه موسیقی فعالیت داشتند. زنان دربار نیز به خاطر علاقه و یا چشم و هم چشمی با زنان دیگر گروه های موسیقی تشکیل می دادند که همین موضوع در رونق موسیقی نقش تعیین کننده ای داشته است.

عصمت الدوله دختر ناصرالدین شاه اولین زن نوازنده پیانو در دوره قاجار

نام عصمت الدوله از دختران ناصرالدین شاه در یادگیری موسیقی، شهرت زیادی دارد. گفته می‌شود او اولین زنی است که در ایران پیانو نواخته است. ظاهرا، روایت صحیح‌تر این ماجرا این است که عصمت کنیزی به نام تبسم داشته و از سرور‌الملک، سنتورنواز بنام دربار ناصری می‌خواهد که به آن کنیز پیانو یاد بدهد. تبسم هرچه از پیانو می‌آموخته به عصمت‌الدوله نیز یاد می‌داد.

سلطان خانم یکی از اولین زنان در دوره قاجار که موسیقی آموخت

از زنان آهنگ‌ساز و از کسانی بود که توانست از دایره‌ی مطرب‌پرور اندرونی پا فراتر بگذارد و موسیقی ایرانی را تعلیم ببیند:

«در آن ایام که کارهای اجتماعی ویژه‌ی مردان بود، زنان به ندرت در امور هنری شرکت می‌جستند، موسیقی مطرود شناخته می‌شد و اشتغال بدان حتی برای مردان شغلی به دور از عزت و احترام بود. در چنین شرایطی، سلطان خانم که از یک خانواده‌ی متوسط تهران بود بنا به ذوق سرشار و عشق بسیاری که داشت به فرا گرفتن موسیقی مصمم شد و از سرزنش بزرگان نهراسید. قیود اجتماعی را نادیده انگاشته و در کلاس درس آقا علی‌اکبر فراهانی به تلمذ پرداخت.»

از آثار سلطان خانم به‌دلیل نبودن وسایل ضبط و نگاشته نشدن نت چیزی در دست نیست جز یک ترانه با نام «بتا بتا» در دستگاه چهارگاه.

تاج‌السلطنه دختر ناصرالدین شاه؛ بیزار از تحصیل و علاقمند به هنر

دختر ناصرالدین شاه بود که به قولی به‌رغم بیزاری نخستینش از تحصیل، به آموختن موسیقی، نقاشی، زبان فرانسه و مطالعه‌ی ادبیات و فلسفه دل بست. نام او در میان زنان آهنگ‌ساز آمده. او از تعلیم پیانو نیز بهره‌مند بود. از این بانوی هنرمند، تصنیفی در بیات اصفهان به یادگار مانده است. در ادامه عکس های کمتر دیده شده از نوازندگی زنان در دوره قاجار را برای شما خواهیم آورد.