نقش زکات در سبک زندگی اسلامی

 «زکات» یکی از ارکان فروع دین و به معنای پرداخت مال است. خدمت به خلق رمز پیوند انسان با خدا و دربردارنده نتایجی مهم در تزکیه نفس و تعالی معنوی انسان است.در سبک زندگی اسلامی برخی از فرایض ناظر به رابطه بین خدا و انسان است.

 اصول تربیتی پرداخت زکات با استناد به آیات و روایات اسلامی عبارت است از: اصل پرداخت زکات به مثابه عامل تطهیر معنوی و پاکیزگی روحی, شرط پذیرش اعمال دیگر, شرط دریافت رحمت الهی, وسیله نیل به مقام ایمان و رستگاری, فراهم کننده زمینه تقرب به خداوند و به مثابه نشانه اعتماد به پروردگار و اهل بیت (علیهم السلام)بین پرداخت زکات به مثابه اجرای یکی از فرایض الهی در تزکیه نفس و تعالی معنوی در زندگی اسلامی رابطه ای موثر وجود دارد. در نتیجه  با اتکای به اصول تربیتی و با هدف تزکیه نفس و تعالی معنوی, نهاد تربیت و نظام تربیت اسلامی به منظور پرداخت زکات به آموزش افراد بپردازد و وجوب آن را در آنان درونی سازد.

هر مسلمانی که زکات بر او واجب شده باید هر سال مقداری مشخص از مال خود را به عنوان زکات به فقرا و نیازمندان ببخشد.فریضة زکات نوع دوستی را به مسلمانان می آموزد و آنان را از خودمحوری، خودخواهی، بخل و آز نجات می دهد. توانایی فرد در محبت و نیکی کردن به مردم و تالش برای خوشبختی آن ها موجب تقویت احساس تعلق به گروه و احساس رضایت از خود فرد می شود. داشتن چنین احساسی برای سالمت روانی بسیار مهم است.

انسان، برای سازگاری با دیگران و ایجاد روابط مسالمت آمیز، شایسته است دامنة حب ذاتو خودخواهی را محدود کند و در ایجاد موازنة میان خود دوستی و نوع دوستی و همکاری با مردم و دراز کردن دست یاری به سوی آنان بکوشد. از این رو خداوند متعال به هنگام اشاره به حب ذات در انسان مستقیما از کسانی به نیکی یاد می کند که به مقابله با زیاده روی در حب ذات برمی خیزند. این افراد، به هنگام گرفتار شدن به بالیا، اظهار ترس و بی تابی نمی کنند وهنگام دست یابی به نعمت ها بخل نمی ورزند و به ایمان تمسک می جویند، نماز به پا می دارند و زکات می پردازند بر همین اساس می توان گفت که زکات، نفس انسان را از پلیدی بخل، آز خودخواهی و قساوت در قبال فقرا پاک و تزکیه می کند.

یعنی نفس انسانی را رشد می دهد و با خیرات و برکات اخالقی و عملی اعتال می بخشد؛تا جایی که شایستة خوشبختی دنیا و آخرت می شود.

امکانات و نعمت های دنیا، در سبک زندگی اسلامی، وسیله ای برای رسیدن به سعادت اخروی است؛ همان گونه که خداوند، پس از بیان داستان قارون و ثروت هنگفتش که از آن در راه خدا و رسیدن به سعادت اخروی استفاده نکرد، می فرماید: و در آنچه خدا به تو داده سرای آخرت را بطلب و بهره ات را از دنیا فراموش مکن و همان گونه که خدا به تو نیکی کرده نیکی کن و هرگز در زمین در جست وجوی فساد مباش که خدا مفسدان را دوست ندارد. یعنی از آنچه خداونداز مال دنیا به تو ارزانی داشته و در دنیا قسمت و روزی تو کرده است در راه آبادانی و اصلاح آخرتت استفاده کن؛ زیرا حقیقت بهرة انسان در دنیا و آنچه برای او باقی می ماند همان مقداری است که برای آخرتش استفاده برده است.

کوثر موسوی/ایلام