تامین عدالت اجتماعی در هدفمندسازی یارانه ها به یک شوخی شبیه است / دولت در مقامی نیست که نفت مردم را به خودشان بفروشد + فیلم

یارانه و طرح هدفمندسازی یارانه‌ ها در کشور یکی از مهم‌ ترین طرح های اقتصادی است که در دهه 80 مطرح شد. در این طرح قرار بر این شد که با حذف تدریجی یارانه‌‌ ها از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و سایر اقلام، بخشی از آن به صورت نقدی به مردم پرداخت شود و سایر درآمد این کار صرف کارهای عمرانی مهم شود. طرح هدفمندسازی یارانه ها در اواخر دهه 80 به اجرا گذاشته شد و بخش عمده آن در دهه 90 انجام شد. طرح هدفمندسازی یارانه‌ ها که از آن به عنوان بزرگترین طرح تاریخ اقتصادی ایران نام برده می‌ شود، بنابر آمار رسمی وزارت اقتصاد دولت حسن روحانی، فاز نخست آن با شکست روبرو شد و موجب ورود خانوارهای بیشتری به زیر خط فقر شد.

به گزارش رکنا اقتصادی، قانون هدفمندسازی یارانه‌ ها زمستان سال 87 به صورت لایحه از سوی دولت نهم ارائه و پس از مدت‌ ها کش و قوس، با اعمال تغییراتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این لایحه قسمتی از طرح تحول اقتصادی است که دولت احمدی‌ نژاد آن را مطرح کرد. در آذر سال 88 این ماده به شورای نگهبان ارسال شد.

تقریبا یازده سال از آن تاریخ می گذرد. هر ماه از سوی سازمان های ذی ربط زمان واریز یارانه نقدی اعلام می شود. با همان مبالغی که روز نخست تعیین شد.

بعدها یارانه معیشتی نیز از آبان سال 98 در پی اعتراضات مردم به سبب افزایش نرخ بنزین و برای جبران گرانی ها، به مبلغ 55 هزارتومان در ماه پرداخت شد. میزان پرداختی یارانه ها نه تنها در این سال ها نسبت به بالا رفتن تورم، افزایش نیافت، بلکه مشخص نشد واقعا چند نفر از جمعیت مردم ایران یارانه نقدی و معیشتی دریافت می کنند.

یارانه ها همان ارز 4200 تومانی است که در نهایت به فساد می انجامد

پرسشی که مطرح می شود این است که آیا ابهامات بسیار این مبحث فسادآمیز نیست؟ آیا پرداخت یارانه ها در آینده مانند ارز 4200 تومانی نخواهد شد که امروز می گویند، مشخص نیست چه کسی گرفته است و چه کسی برده است و به دست آن که باید می رسید، نرسید؟

چرا سازمان هدفمندسازی یارانه ها هر ماه تعداد مشمولین را اعلام نمی کند؟ تقریبا 2 سال است که هیچ فردی از جاماندگان تا آن هایی که به اشتباه یارانه هایشان قطع شده است و تازه متولد شده ها، یارانه جدید دریافت نکرده اند. اما به محض این که فردی فوت می کند، اولین چیزی که ارتباط او را با این دنیا قطع می کند، قطع یارانه ها است.

یارانه به چه درد ما می خورد ؟

در گفتگوی مردمی که بخشی از آن در ویدئو آمده است، اغلب مردم به میزان یارانه نقدی و معیشتی معترض هستند. مردم معتقدند این مبلغ هیچ دردی را از آنها دوا نمی کند.

فردی در این خصوص گفت: مبلغ یارانه حتی برای خرید یک مرغ کامل هم کافی نیست. آیا ما به اندازه یک مرغ هم برای دولت ارزش نداریم؟

یکی دیگر گفت: ما پول نفت داریم. پول نفت برای مردم است. ما معدن داریم. ما کشور ثروتمندی هستیم، چرا باید از چیزی که برای خود ما است، به ما صدقه بدهند؟

دیگری گفت: یک دهه است مبلغ یارانه ها را تغییر ندادند. همه چیز گران شده است. چند صد برابر شده است. چرا یارانه ها افزایش نیافت؟

فرد دیگری گفت: دولت به جای پرداخت یارانه ای که هیچ دردی را از ما دوا نمی کند، تورم را کنترل کند. دولت همه چیز را گران می کند و ماهی 45 هزار تومان به ما صدقه می دهد.

هیچ مسئولی از میزان پرداختی و تعداد یارانه بگیران خبر ندارد 

طی یک ماه گذشته از هر مسئول، مقام، نماینده مجلس در مورد تعداد یارانه بگیران و میزان یارانه های پرداختی سوال کردیم. هیچ مقام مسئولی در این کشور نمی داند که هر ماه به طور دقیق و واقعی به چند نفر و چقدر یارانه پرداخت می شود. چرا؟

یک مقام آگاه در این خصوص به خبرنگار رکنا گفت: "تعداد یارانه بگیران یارانه نقدی حدود 70 تا 78 میلیون نفر، یارانه معیشتی حدود 60 میلیون نفر و حدود 42 هزار و 800 میلیارد تومان میزان یارانه پرداختی در سال است. از ابتدا بیش از 90 درصد جمعیت کشور برای دریافت یارانه ثبت نام کردند. از این میزان یارانه کمتر از 2 میلیون نفر قطع شد. در حال حاضر بیش از 75 میلیون نفر یارانه دریافت می کنند."

این در حالی است که برخی در این میان از جاماندگان یارانه به حساب می آیند، یارانه برخی قطع شده است، برخی ازدواج کرده و برخی طلاق گرفته و یارانه های این افراد نیز قطع شده است. بسیاری در این مدت فوت شده و فرد جدیدی نیز به جمع یارانه بگیران نپیوسته است.

تا پیش از سال 98 یارانه افراد زیادی به علت خرید خودروهای بالای 70 میلیون تومان و یا به دلیل حقوق های بالا و شغل های پردرآمد یا خرید ملک های بزرگ یا زندگی در مناطق بالای تهران قطع شده است. چطور امکان پذیر است که تعداد یارانه بگیران را همواره 78 میلیون نفر اعلام می کنند؟ میزان دقیق یارانه بگیران چقدر است؟ بودجه ای که برای این مورد در نظر گرفته می شود به چه میزان است؟ چرا در این خصوص شفافیت وجود ندارد؟

در این خصوص گفتگوی رکنا با دکتر محمود جامساز، اقتصاددان را بخوانید:

سال آینده قرار است در سال 216 هزار میلیارد تومان یارانه قدیم و جدید پرداخت شود؟

دکتر محمود جامساز در ابتدا گفت: پرداخت یارانه نقدی در یک نظام اقتصادی سالم مبتنی براصول والزامات علم اقتصاد معمول نیست. البته در برخی از کشور ها از جمله آمریکا بودجه رفاهی دارند که براساس برنامه های خاص به بعضی از اقشار جامعه پرداخت می کنند. اما در ایران از دو نوع یارانه نام برده می شو‌د. یارانه آشکار و یارانه پنهان.

این اقتصاددان درخصوص تشریح یارانه آشکار گفت: یارانه آشکار شامل 45 هزار و 500 تومان یارانه نقدی، 55هزار تومان یارانه کمک معیشتی و اخیرا 150هزار تومان یارانه جدید، ناشی از اصلاح سیاست ارز ترجیحی، به همراه 22هزار و 500تومان یارانه ناشی از اصلاح سهمیه بنزین است که به هر شهروند بابت 15 لیتر سهمیه بنزین 1500تومانی قرار است پرداخت شود.

به این ترتیب در مجموع حداکثر حدود 273 هزار تومان در ماه شامل یارانه های قدیم و جدید قرار است به حدود 66 میلیون نفر تعلق گیرد. این میزان در سال به‌‌ حدود 216 هزار میلیارد تومان بالغ خواهد شد و تامین منابع آن به طور قطع با کسر بودجه همراه خود بود.

با تقلب به شناسنامه های افراد فوت شده یارانه پرداخت شد

وی درخصوص پرداخت یارانه نقدی گفت: یارانه نقدی که از زمان احمدی نژاد برغم تورم چندین برابری، هنوز به میزان 45 هزار و 500 تومان پرداخت می شود. در حال حاضر توسط تورم مستهلک شده و معادل 5 هزار تومان هم ارزش ندارد.

باتوجه به این که یکی از اهداف این طرح توزیع عادلانه یارانه بود، به هیچ وجه این هدف محقق نشد. در ابتدای این طرح به همه افراد کشور به طور یکسان یارانه تعلق گرفت. حتی با تقلب به شناسنامه های افرادی که فوت کرده بودند نیز یارانه پرداخت شد. از این رو تعداد یارانه بگیران از جمعیت کشور فراتر رفت. این فسادی بود که در توزیع یارانه وجود داشت.

اتلاق تامین عدالت اجتماعی به یارانه ها به یک شوخی شبیه است

جامساز ضمن بیان این که یارانه ها اصولا فاقد مفهوم هدفمندی بوده و اتلاق تامین عدالت اجتماعی به آن، به یک شوخی شبیه است، گفت: اما از آنجایی که قرار بود این یارانه تنها نیازمندان و‌ واجدین شرایط را پوشش دهد. لذا در دولت روحانی از توانگران درخواست شد به صورت خود اظهاری از دریافت یارانه منصرف شوند. ظاهرا  1 تا 1/5 میلیون نفر انصراف دادند که هدف دولت را تامین نمی کرد.

از این رو دولت سهمیه یارانه ای برخی از افراد را قطع کرد که با اعتراض آنها مجددا ‌سهمیه اکثر آنان برقرار شد. هنوز هم به افراد توانگر و غیر مشمول به علت ناتوانی دولت در تشخیص هدف، یارانه پرداخت می شود. به طوریکه تعداد یارانه بگیران را 78 میلیون نفر اعلام کرده اند.

تکالیف دولت احمدی نژاد در قبال افزایش قیمت حامل های انرژی هیچگاه محقق نشد

این اقتصاددان در ادامه افزود: از دیگر اهداف این یارانه که در ازای افزایش قیمت حامل های انرژی پرداخت شد تکالیفی بود که دولت احمدی نژاد متعهد به انجام آن گردید. از جمله ترمیم و بازسازی جاده ها، افزایش کیفیت و ایمنی خودروها در سطح استانداردهای بین المللی، در نتیجه کاهش تصادفات مرگ و میر ناشی از سوانح رانندگی، افزایش کیفیت سامانه سوخت خودروها با هدف تقلیل آلودگی هوا و کاهش مصرف بنزین، بهبود و گسترش و نوسازی خودروها و وسائط نقلیه عمومی در جهت رفاه شهروندان و موارد دیگر بود، که این اهداف هیچگاه محقق نشد.

آلودگی هوا بدتر، مصرف بنزین و گازوئیل افزون تر، مرگ‌و‌میر جاده ای بیشتر و تردد موتور سیکلت ها، برخی از کامیون های دولتی و شهرداریها، اتوبوس های دودزا در سطح شهرها همچنان استمرار یافت.

پرداخت یارانه ها با وجود کسری شدید دولت در سال آینده ابهام آمیز است

جامساز درخصوص یارانه معیشتی افزود: یارانه معیشتی هم از آبان سال 98 درپی اعتراضات گسترده خیابانی اقشار مختلف مردم به سبب افزایش بهای بنزین و به منظور جبران قدرت خرید مردم ناشی از افزایش قیمت ها، گرانی متأثر از  تورم و کاهش ارزش پول ملی و در واقع تلطیف ناآرامی ها برقرار شد. یارانه معیشتی که تاکنون پرداخت می شود در ابتدا قرار  بود که به مبلغ 100 هزار تومان در ماه به 60 میلیون نفر پرداخت شود. اما حداکثر  به 55 هزارتومان تقلیل یافت.

در مورد یارانه های جدید هم که قرار بود در اجرای حذف ارز ترجیحی در دی ماه پرداخت شود ابهاماتی وجود دارد که توزیع آن پس از رفع ابهامات انجام خواهد شد . به هر حال تأمین منابع پرداخت یارانه ها با وجود کسری شدید دولت در سال جاری و سال آینده ابهام آمیز است و ممکن است پرداخت برخی از آنها به تعویق افتد.

قدرت خرید مردم در کوره تورم ذوب می شود

وی تاکید کرد: دولت به جای کنترل تورم از طریق هدایت حجم عظیم نقدینگی، حرکت به سمت تولید، ایجاد رشد اقتصادی،اشتغال، کاهش بیکاری و در نتیجه افزایش درآمد ملی و تقویت پول ملی که منجر به کاهش نرخ تورم خواهد شد، با پرداخت یارانه قصد جبران قدرت خرید مردم را دارد که این خود به تورم دامن می زند و دیری نمی پاید که قدرت خرید مردم در کوره تورم ذوب می شود.

تکرار این چرخه افزایش تورم و چالش های دولت در مقابل واکنش های مردم نسبت به گرانی و وضعیت معیشتی و سایر مطالبات آنان خواهد بود.

نفت متعلق به مردم است و دولت در مقامی نیست که مال متعلق به مردم را به خودشان بفروشد

این اقتصاددان در ادامه درخصوص یارانه پنهان تصریح کرد: گفته می شود یارانه پنهان به 900 هزار میلیارد تومان می رسد. لازم است مالکیت عمومی دائمی بر منابع طبیعی کشور که اهم آن نفت و گاز است را قدری بشکافیم.

به موجب اصل 45 قانون اساسی تمام منابع طبیعی که ثروت های ملی کشور است جزء انفال محسوب می شود، که ماهیتاً از جنس مالکیت عمومی و متعلق به همه مردم است‌ که در اختیار حاکمیت قرار گرفته است تا در جهت تأمین رفاه و آسایش مردم و مصالح ملی هزینه شود.

ماده اولیه حامل های انرژی چون گازوئیل ، نفت سفید ، گاز و امثالهم ماده سیال نفت است که در زیر زمین طی میلیون ها  سال ‌از  تغییرات فسیلی بدون دخالت انسان شکل گرفته و متعلق به مردم کنونی ونسل های آتی است که در  آن محدوده جغرافیایی به نام یک ملت زندگی می کنند.

د‌ولت نفت را با صرف هزینه هایی استخراج و به طور خام یا فرآوری شده صادر یا برحسب نیاز داخل به مردم می فروشد. صادرات نفت خام یا فرآورده های نفتی از بهای بین المللی، در مورد خاورمیانه فو‌ب خلیج فارس تبعیت می کند که پس از وصول ارز مربوطه باید هزینه های شرکت ملی نفت به اضافه سود متعارف از آن کسر و مابه التفاوت به صندوق توسعه ملی واریز شود تا به مصارفی که قانون مشخص کرده برسد.

در مورد مصارف داخلی تنها هزینه های استخراج و فرآوری به اضافه سود عملیاتی شرکت نفت ملاک است. زیرا ماده اولیه یعنی نفت متعلق به مردم است و دولت در مقامی نیست که مال متعلق به مردم را به خودشان بفروشد .

بهای بنزین نسبت به دستمزدها و قدرت خرید مردم، از همه کشورهای نفتی دنیا گران تر است

این اقتصاددان در آخر درخصوص یارانه پنهان مورد ادعای د‌‌‌ولت گفت: دولت مابه التفاوت بهای فوب خلیج فارس و قیمت فروش داخلی را یارانه پنهان عنوان کرده و‌ منت آن را بر سر مردم می گذارد. دولت با طرح جدید سهمیه بندی بنزین قصد آن را دارد که به تدریج بهای آن را تا حدود 22 هزار تومان در هر لیتر افزایش دهد. این به معنی نقض حق مالکیت عمومی مردم بر منابع طبیعی است.

ضمن آنکه بهای بنزین در کشور ما نسبت به دستمزدها و قدرت خرید اکثریت مردم از همه کشورهای نفتی گران تر است. به هر حال دولت به تدریج و به طور چراغ خاموش قیمت تمام خدمات دولتی را افزایش داده است. اما حساسیت هایی که در مورد بهای بنزین از دیرباز یعنی از قبل از انقلاب تا کنون نسبت به تغییرات بهای بنزین و‌ گازوئیل وجود دارد، دولت را بر آن داشته که با احتیاط عمل کند تا با کمترین حد از واکنش های اعتراضی جامعه روبرو گردد.

در نهایت اگر پرداخت یارانه به اقشار مختلف جامعه اسباب تغییر کیفی در معیشت، مسکن، درمان و سایر کمبود های آنان را فراهم می کرد، اکنون شاهد بروز اعتراضات و تجمعات گسترده معلمان ، کارگران، کارمندان، کشاورزان و سایر اقشار مردم در سراسر کشور نبودیم.