آقای وزیر کشاورزی چرا الگوی کشت در ایران رعایت نمی شود؟ / تشدید بی آبی و فرونشست با عدم اصلاح زیرساخت های کشاورزی سنتی

در شرایطی که مناطق مختلفی از کشور دچار تنش آبی شدید هستند و کشاورزی مهمترین بخش مصرف کننده آب در ایران محسوب می شود، اخیرا وزیر کشاورزی از اجرای سیاست های تشویقی دولت برای کاهش قیمت یا رایگان شدن هزینه آب برای کشاورزان خبر داده است. در این میان اما رحمت الله نوروزی، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت و گو با رکنا معتقد است تا زمانی که زیرساخت های لازم برای رعایت دقیق الگوی کشت توسط کشاورزان در سراسر کشور فراهم نشود، وزارت جهاد کشاورزی نباید به اجرای سیاست های تشویقی مربوط به کاهش قیمت آب بپردازد.

امکان نجات نیمی از منابع آبی ایران با اصلاح الگوی کشت و تغییر روش آبیاری 

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در شرایطی که کشور در بحران آب قرار دارد، بسیاری از کارشناسان آب و محیط زیست معتقدند که حدود 90 درصد منابع آبی سطحی یا زیرزمینی کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و حدود 60 درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی نیز به دلیل سنتی بودن روش های کشت و آبیاری در ایران عملا به هدر می رود. این یعنی عملا بیش از نیمی از منابع آبی کشور صرفا به دلیل عدم رعایت الگوی کشت توسط کشاورزان و عدم گسترش کافی روش های آبیاری نوین توسط کشاورزان به هدر می رود.

این در حالی است که سال هاست که کارشناسان آب و محیط زیست هشدار می دهند که با توجه به تشدید تنش آبی در نقاط مختلف کشور، اولا وزارت جهاد کشاورزی باید از کشاورزان حمایت کند که به اجرای روش های نوین آبیاری بپردازند و ثانیا این وزارتخانه باید با تدوین و ابلاغ الگوی کشت در نقاط مختلف کشور و نظارت دقیق بر نحوه اجرای مصوبات دقیق الگوی کشت، کاری کند که کشاورزان نتوانند در مناطق دچار تنش آبی، به کشت محصولات آب بر مانند هندوانه، برنج، سیب زمینی و ... بپردازند.

در چنین شرایطی است که می توان با اصلاح الگوی کشت در سراسر کشور و ترویج روش های آبیاری مدرن در ایران، نیمی از منابع آبی ایران را نجات داد و جلوی از بین رفتن آنها در کشاورزی سنتی و غیرعلمی کشور را گرفت و مانع از تشدید فرونشست زمین با برداشت بی رویه آب توسط چاه های کشاورزی در دشت های مختلف کشور شد.

کاهش هزینه آب کشاورزی، چگونه به تشدید بحران آب دامن می زند؟

اخیرا سید جواد ساداتی نژاد، وزیر جهاد کشاورزی از سیاست های تشویقی وزارتخانه متبوع خود برای کاهش قیمت آب مورد استفاده کشاورزان خبر داده و اعلام کرده است «کشاورزانی که الگوی کشت را رعایت کنند، از 50 درصد بخشودگی قیمت آب بها برخوردار می شوند و اگر راندمان تولید را نیز بالا ببرند، هزینه آب کشاورزی آنها رایگان می شود.»

اما این صحبت ها با وجود ظاهر زیبایی که دارد، در عمل می تواند به افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی و در نتیجه تشدید تنش های آبی در نقاط مختلف کشور دامن بزند؛ زیرا سال هاست که کارشناسان آب و محیط زیست تاکید دارند که وزارت جهاد کشاورزی باید الگوی کشت محصولات مختلف در سراسر کشور را تدوین کند و با تشدید نظارت ها، ترویج آموزش ها و ارائه امکانات مناسب، مانع از آن شود که کشاورزان خارج از الگوی کشت تعریف شده توسط دولت، اقدام به کشت محصولات آب بر کنند.

این در حالی است که از ابتدای دولت سیزدهم تا کنون، وعده تدوین لایحه الگوی کشت سراسری و ارائه آن به مجلس شورای اسلامی روی زمین مانده است و همین حالا هم که وزارت کشاورزی به صورت استانی یا منطقه ای الگوی کشت را به کشاورزان ابلاغ می کند، بسیاری از کشاورزان به دلیل نظارت های ناکافی وزارت جهاد، به کشت محصولات آب بر می پردازند و به تشدید معضل کم آبی در مناطق مختلف ایران دامن می زنند.

بنابراین تا زمانی که وزارت کشاورزی نتوانسته است زیرساخت های لازم برای رعایت الگوی کشت توسط کشاورزان متناسب با شرایط اقلیمی و نیازهای آبی هر منطقه را فراهم کند و نظارت های قانونی خود را به نحوی تشدید کند که کشاورزان نتوانند خارج از الگوی کشت ابلاغی به کاشت محصولات مختلف بپردازند، اجرای سیاست های تشویقی در جهت کاهش قیمت آب عملا می تواند به افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی و تشدید بحران آب در ایران دامن بزند.

بسیاری از کشاورزان الگوی کشت ابلاغی را رعایت نمی کنند

در همین راستا، رحمت الله نوروزی، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت و گو با رکنا ضمن تاکید بر این نکته که «تا وقتی زیرساخت های لازم برای رعایت الگوی کشت سراسری فراهم نشده است، وزارت جهاد نباید سیاست های تشویقی کاهش قیمت یا رایگان شدن آب کشاورزی را اجرایی کند»، اظهار داشت: متاسفانه در حال حاضر با وجود این که سازمان های جهاد کشاورزی هر استان، سالانه الگوی کشت مربوط به هر منطقه را ابلاغ می کنند، اما بسیاری از کشاورزان الگوی کشت ابلاغی را رعایت نمی کنند و در مناطق کم آب به کاشت محصولات آب بر می پردازند.

وی افزود: وقتی هنوز بسیاری از کشاورزان به الگوی کشت مناسب با اقلیم منطقه خود پایبند نیستند و حتی الگوی کشت ابلاغی سازمان جهاد استان خود را رعایت نمی کنند و نظارت های وزارت جهاد برای اجرای الگوی کشت در مناطق مختلف کشور نیز ناکافی است، وزارت کشاورزی نباید تا زمانی که زیرساخت های لازم برای رعایت الگوی سراسری کشت در تمام نقاط ایران را فراهم نکرده و نظارت های خود برای اجرای الگوی کشت ابلاغی را افزایش نداده است، نباید به اجرای سیاست های تشویقی درباره کاهش قیمت آب کشاورزی بپردازد.

باید الگوی کشت متناسب با شرایط کم آبی را رعایت کنیم

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس با تاکید بر لزوم ترویج سیاست الگوی کشت در سراسر کشور گفت: از دوران وزارت آقای حجتی تا امروز، وزیران جهاد کشاورزی همگی بر لزوم اصلاح الگوی کشت در تمام نقاط کشور تاکید می کردند، اما متاسفانه هنوز این سیاست به شکل قابل قبولی اجرایی نشده است. این در حالی است که بخش کشاورزی عمده منابع آبی کشور را مصرف می کند و ما برای افزایش بهره وری و مدیریت مصرف آب کشاورزی، چاره ای جز رعایت الگوی کشت در سراسر کشور متناسب با شرایط کم آبی نداریم.

نماینده مردم علی آباد کتول در مجلس ادامه داد: ما باید با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه و نیاز کشور به حفظ امنیت غذایی، برای هر کدام از مناطق کشور یک الگوی کشت تعریف کنیم و ضمن حمایت از کشاورزان برای اصلاح الگوی آبیاری و افزایش بهره وری در تولید محصول، کاری کنیم که با کمترین میزان مصرف آب، بیشترین و بهترین محصول در هر منطقه با توجه به شرایط آب و هوایی آن تولید شود تا هم امنیت غذایی کشور به مخاطره نیفتد و هم افزایش تولیدات کشاورزی باعث تشدید کم آبی در ایران نشود.

لایحه الگوی کشت سراسری باید هرچه زودتر تحویل مجلس شود

نوروزی با بیان این که وزارت جهاد باید هرچه زودتر لایحه الگوی کشت سراسری را تدوین کند و به مجلس تحویل دهد، عنوان کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید در ابتدای هر سال آبی مشخص کند که در هر منطقه از کشور، هرکدام از محصولات کشاورزی باید در چه سطحی از اراضی زراعی، باغی یا دیم کاشته شود و در هر هکتار از این اراضی نیز به طور متوسط باید چه مقدار از محصولات مختلف به دست آید. البته قطعا با تبدیل لایحه الگوی کشت به قانون، پشتوانه قانونی این کار بیشتر خواهد شد، اما وزارت کشاورزی هنوز چنین لایحه را به مجلس تحویل نداده است.

وی در پایان تصریح کرد: اجرای سیاست های تشویقی کاهش قیمت آب برای کشاورزانی که الگوی کشت را رعایت می کنند، می تواند به حفظ امنیت غذایی کشور و افزایش بهره وری مصرف آب در کشاورزی ایران منجر شود؛ اما تا زمانی که زیرساخت هایی نظیر تصویب لایحه الگوی کشت سراسری، ابلاغ الگوی کشت هر منطقه متناسب با نیازهای اقلیمی آن در ابتدای هر سال زراعی و تشدید نظارت بر پایبندی کشاورزان به الگوی کشت توسط وزارت کشاورزی فراهم شود، این وزارتخانه نباید به اجرای سیاست های تشویقی کاهش قیمت یا رایگان شدن هزینه آب کشاورزی بپردازد.