سگ های بلا صاحب در شهرها په سرنوشتی برای شهروندان رقم می زنند

ایلنا نوشت:مسعود احمدی، مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور درباره آخرین اقدامات این سازمان درخصوص جمع آوری سگ‌های بلاصاحب گفت: در خصوص سگ‌های پرسه‌زن تا به حال سه شیوه‌نامه و دستورالعمل توسط سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور در قالب مصوبات ستاد کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان، با عناوین دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب و دستورالعمل سگ‌های گله و نگهبان، ابلاغ شده و در این دستورالعمل‌ها، عمدتاً وظایفی برای شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌ها مشخص شده است. 

 وضعیت مطلوبی در خصوص سگ‌های پرسه‌زن نداریم

وی ادامه داد: علی‌رغم تلاش‌های زیادی که در طی این سال‌ها انجام شده است درحال حاضر وضعیت مطلوبی در خصوص سگ‌های پرسه‌زن نداریم. 

وی با بیان اینکه اقداماتی طی سال‌های گذشته انجام و باعث شده اتفاقات خوبی بیفتد که اگر این اقدامات انجام نمی‌شد، قطعاً وضعیت از چیزی‌که الان وجود دارد بغرنج‌تر بود، خاطرنشان کرد: در مقایسه با کشورهای دیگری‌ که در اطراف ما وجود دارند، تعداد گزش و هاری ناشی از سگ‌های بلاصاحب اصلا قابل قیاس نیست و ما از این نظر در وضعیت بسیار بهتری قرار داریم، اما این وضعیت هم از نظر ما وضعیت مطلوبی نیست. 

مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، با بیان اینکه در سال۹۶ سالانه حدود۱۰۰هزار گزش ناشی از سگ‌های پرسه‌زن داشتیم، گفت: درحال حاضر براساس اعلام وزارت بهداشت این تعداد به ۴۰۰هزار گزش در سال افزایش یافته و بر این اساس، مسائل بهداشتی و بیماری نیز افزایش پیدا کرده است. 

احمدی تصریح کرد: در ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها که چند دهه پیش تدوین شده، شهر در اختیار شهرداری‌ها بوده و زمانی که این قانون نوشته شده، بحث حیوانات مضر، به این گستردگی نبوده و تعداد آن، به قدری محدود بوده که پیش‌بینی شده است، همه این سگ‌ها نیز جمع آوری و معدوم شوند. 

وی در ادامه افزود: درآن زمان برخی وظایف وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی و محیط زیست بر عهده شهرداری‌ها بوده و سال‌ها بعد از این قانون، سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های دیگر ایجاد شده و وظایف آن‌ها از شهرداری‌ها منفک شده است، اما با اینکه وظایف دیگری برای دیگر دستگاه‌های ایجاد شده، تعریف شده است، در حوزه اصلاح قوانین کنترل جمعیت سگ‌های پرسه‌زن اتفاق خاصی نیفتاده است. 

منشأ سگ‌های پرسه‌زن، سگ‌های صاحب‌داری هستند که به درستی مدیریت نشده‌اند

احمدی با اشاره به اینکه اصلی‌ترین منشأ سگ‌های پرسه‌زن یا بلاصاحب، سگ‌های صاحب‌داری هستند که به درستی مدیریت نشده‌اند، گفت: سگ وقتی صاحب‌دار باشد براساس قوانین کشور یک حیوان اهلی است که مدیریت بهداشتی آن، برعهده سازمان دامپزشکی کشور قرار دارد. 

وی افزود: بنابراین ما با تعدادی سگ صاحب‌دار مواجه هستیم که یا سگ گله هستند، یا سگ نگهبان و ممکن است که این سگ‌های گله یا نگهبان، به درستی مدیریت نشوند. 

وی یادآور شد: بعضی سگ‌های صاحب‌دار از سوی صاحبان‌شان رها می‌شوند و بعد از رهاسازی برای دست‌یابی به غذا به محیط‌های شهری می‌آیند و زاد و ولد صورت می‌گیرد و ما با تعداد زیادی از سگ‌هایی که رها شده هستند و کم‌کم به سگ‌های پرسه‌زن و بلاصاحب تبدیل می‌شوند، مواجه می‌شویم. 

مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تصریح کرد: بر همین اساس ۱۱ سال پیش از سوی ستاد مرکزی کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب، شیوه نامه‌ای تحت عنوان شیوه‌نامه سگ‌های گله و نگهبان ابلاغ شد که در آن پیش‌بینی شده بود؛ سگ‌های گله و نگهبان باید شناسایی و شناسنامه‌دار و قلاده‌گذاری شوند و صاحب آن‌ها فرم مسئولیت‌پذیری را پر کرده و متعهد به این باشد که بحث‌های مربوط به بهداشت و کنترل‌زاد و ولد و… را انجام دهد. 

احمدی خاطرنشان کرد: وقتی این شیوه‌نامه ابلاغ شد سازمان دامپزشکی با توجه به منابع و امکاناتی که در اختیار داشت، اقداماتی را انجام داد، اما امکانات مالی و نیروی انسانی کم بود و از همین‌رو این کار به طور کامل در کشور انجام نشد. 

وی در توضیح این مطلب گفت: منشأ افزایش سگ‌ها، همچنان وجود دارد و این مسأله، همچنان بلاتکلیف است، ضمن اینکه تعدادی از سگ‌ها هم بلاصاحب شده و رها می‌شوند. 

سگ‌های بیمار باید به روش مرگ با ترحم معدوم شوند

وی در پاسخ به این سوال که شهرداری‌ها و دهیاری‌ها پس از جمع‌آوری سگ‌های رهاشده چه کاری می‌بایست انجام دهند، گفت: بخشی از این سگ‌های جمع آوری شده، مریض و بیمارند و بر اساس دستورالعمل خاص می‌بایست به روش مرگ با ترحم معدوم شوند. 

وی همچنین گفت: از همین نقطه، چالش بعدی ایجاد می‌شود به این دلیل که ما با یک کار تخصصی مواجه هستیم که هم نیازمند نیروی انسانی متخصص است و هم امکاناتی را نیاز دارد که حداقل امکانات آن دارو است تا با استفاده از داروها سگ را به مرحله فاز چهار بیهوشی ببرند. 

احمدی ادامه داد: بر اساس این دستورالعمل؛ در مرحله چهار بیهوشی با تزریق دارو، سگ را معدوم می‌کنند تا سگ درد نکشد و مرگ با ترحم داشته باشد که البته در دیگر کشورها نیز درخصوص سگ‌های بیمار این کار را انجام می‌دهند. 

مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور خاطرنشان کرد: براساس دستورالعمل‌های موجود بحث یوتانایز کردن سگ‌های جمع‌آوری شده بیمار، برعهده شهرداری‌ها و دهیاری‌ها گذاشته شده است. در صورتی که در هیچ جای قانون چنین وظیفه‌ای برای شهرداری‌ها وجود ندارد و قانون گفته است که شهرداری‌ها سگ‌ها را جمع آوری و معدوم کنند و معدوم هم از نظر شهرداری‌ها مشخص است. 

احمدی تصریح کرد: یوتانایز کردن سگ‌های مریض از نظر سنخیت کار دامپزشکی است و در حد وظایف و امکانات شهرداری‌ها تعریف نشده و شهرداری‌ها برای این کار سازماندهی نشده‌اند. حتی اگر این کار هم انجام شود نیاز به دارو دارد که این داروها بعضا در کشور کمیاب یا نایاب است. 

وی افزود: ما الان یک چالش اساسی در خصوص دارو داریم و آن چالش، این است که شهرداری‌ها یا نمی‌توانند اساسا دارو را تهیه کنند و یا باید از بازار سیاه تهیه کنند و این با توجه به چالش‌های شهرداری‌ها در زمینه تامین منابع مالی، امکان‌پذیر نیست. 

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره تعیین تکلیف سایر سگ‌های جمع‌آوری شده، گفت: در دستورالعمل فعلی این‌طور پیش‌بینی شده است که این سگ‌ها متقاضی واگذاری داشته باشند، یعنی اینکه عده‌ای این‌ها را به عنوان سگ گله و نگهبان تحویل بگیرند و یا اینکه تشکل‌های زیست محیطی این سگ‌ها را تحویل بگیرند و مسائل بهداشتی این سگ‌ها از نظر عقیم‌سازی، بحث‌های دارویی و… را بپذیرند. همچنین تعدادی از این تشکل‌ها بیایند و این سگ‌ها را رهاسازی کنند. 

سگ‌های زیادی در مراکز نگهداری هستند

مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با بیان اینکه براساس این دستورالعمل، بحث دیگری به نام عقیم‌سازی پیش می‌آید، گفت: ما ۱۶۷ مرکز در کشور داریم که حدود ۳۰ مرکز توسط تشکل‌های زیست محیطی ایجاد شده است و مابقی آن را شهرداری‌ها ایجاد کرده‌اند. 

وی افزود: در بین سگ‌های زیادی که جمع‌آوری می‌شوند، سگ‌های بیمار با مشکلات فراوانی نیز وجود دارد که یوتانایز و معدوم شده‌اند و سگ‌های زیاد دیگری همچنان در این مراکز هستند. 

وی با اعلام این مطلب که اولین مشکل این مراکز برای نگهداری از سگ‌ها این است که متقاضی وجود ندارد، گفت: مسلما این مراکز تا ابد نمی‌توانند این سگ‌ها را نگهداری کنند، از سوی دیگر هزینه عقیم‌سازی این سگ‌ها بسیار بالا و نیازمند دامپزشک است. 

وی همچنین افزود: شهرداری‌ها و تشکل‌ها نه تخصص این موضوع را دارند و نه کار آن‌هاست. بنابراین در این مراکز تعداد زیادی سگ جمع آوری شده است که باعث پر شدن ظرفیت مراکز است و کسی نیز متقاضی آن‌ها نیست و برای عقیم‌سازی این سگ‌ها لازم است که حتما از تخصص دامپزشکی استفاده شود. 

احمدی با بیان اینکه رهاسازی نیز چالش‌های خاص خود را دارد، گفت: از لحاظ فرهنگ‌سازی و… با مشکلاتی در این زمینه مواجه هستیم. اگر قرار است عقیم‌سازی و رهاسازی به عنوان یک روش انجام شود باید تعداد این رهاسازی مشخص شود، چراکه سگ حیوانی است که دارای ویژگی‌های خاص است. 

احمدی گفت: سگ‌ها دارای قلمرو هستند اگر سگ در قلمرو خود باشد، اجازه نمی‌دهد سگ‌های دیگری وارد قلمروش شوند؛ اما وقتی سگی را از قلمرواش جمع‌آوری می‌کنند سگ‌های دیگر، این قلمرو را اشغال می‌کنند یعنی علی‌رغم اینکه شهرداری‌ها این سگ‌ها را جمع‌آوری می‌کنند، اما شاهد این هستیم که در کوتاه‌ترین زمان ممکن دوباره جای آن‌ها توسط سگ‌های دیگری پر می‌شود. 

احمدی با اشاره به اینکه همه شهرها توان یکسانی ندارند، گفت: ممکن است یک شهری جمع آوری کند و شهر دیگری اقدام نکند و این سگ‌ها این قلمرو را اشغال می‌کنند. یکی از موضوعاتی که الان با آن مواجه هستیم این است که شاید اصلا نشود، چنین فضاهایی را که مورد تایید سازمان محیط‌زیست هم باشد، تامین کرد. 

وی تصریح کرد: با توجه به مشکلات موجود حدود دو سال پیش، یک ماده قانونی در قالب برنامه هفتم برای این موضوع پیشنهاد دادیم براساس این بند قانونی وزارت کشور مکلف شد تا با همکاری سایر دستگاه‌ها مانند محیط زیست، وزارت جهاد و… یک برنامه عملی و دستورالعمل جامعی را برای این موضوع تهیه کنند و شرح وظایف دستگاه‌ها نیز مشخص شود. 

احمدی گفت: ما قبل از اینکه برنامه هفتم ابلاغ شود این کار را از حدود دو سال قبل شروع کردیم و دستورالعمل مدیریت سگ‌های پرسه‌زن را تهیه کردیم. در همین زمینه جلسات مختلفی برگزار و یک فرآیند اجرایی تعریف و شرح وظایف دستگاه‌ها مشخص شد. مهمترین مشکل ما این است که شرح وظایف دستگاه‌ها مشخص شده است اما دستگاه‌ها یک نگرانی دارند مبنی بر اینکه آن‌ها برای شرح وظایف فعلی هم منابع مالی لازم را در اختیار ندارند و نمی‌توانند وظایف دیگری را برعهده بگیرند. 

اگر سگ‌های صاحبدار مدیریت شوند ما مشکل چندانی نخواهیم داشت

مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، با بیان اینکه اگر سگ‌های صاحبدار مدیریت شوند ما مشکل چندانی نخواهیم داشت، گفت: رهاسازی هم یکی از چالش‌های اساسی ماست، تجربه‌ای که در کشور وجود دارد این است که اگر سگ‌ها را عقیم کنیم و در محل زندگی خودشان رهاسازی کنیم، این تعداد مدیریت می‌شود، چراکه سگ‌های عقیم شده بعد از پنج سال کم کم از بین می‌روند و جمعیت سگ‌های بلاصاحب مدیریت می‌شوند. 

وی در پایان اضافه کرد: برخی اعتقاد دارند، با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی، مردم امکان پذیرش چنین موضوعی را ندارند. موضوع مهم دیگر بحث آموزش و فرهنگ‌سازی است. اما مهمترین مانع ما در اجرای این دستورالعمل بحث منابع مالی است که باید تامین شود.