توصیه های تغذیه در فصل بهار + راهنمایی طب سنتی

به گزارش رکنا، با آغاز فصل بهار ، بدن انسان نیز همانند طبیعت وارد مرحله‌ای از دگرگونی و تازه‌سازی می‌شود. از همین رو، تغذیه در این فصل اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. از منظر طب سنتی ایرانی، هر فصل ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که می‌تواند بر طبع بدن اثر بگذارد، برخی بیماری‌ها را تشدید کرده و برخی دیگر را بهبود ببخشد. بنابراین، آگاهی از بایدها و نبایدهای غذایی در بهار می‌تواند ما را از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های فصلی محافظت کند.

نگاهی به تغییرات بدن در فصل بهار از دیدگاه طب سنتی

فصل بهار دارای مزاج گرم و تر است و به همین دلیل می‌تواند در افرادی که طبع‌شان نیز گرم است، موجب بروز مشکلاتی مانند جوش، آلرژی، احساس خستگی، گرگرفتگی، و حتی بی‌خوابی شود. در این فصل، بدن تمایل به دفع مواد زائدی دارد که در فصل زمستان در آن انباشته شده‌اند. پاکسازی و سم‌زدایی طبیعی بدن از طریق تغذیه‌ای مناسب، کلید حفظ سلامت در بهار است.

غذاهای سبک؛ همراهان همیشگی بهار

سعید طالبیان، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، در گفت‌وگویی با تأکید بر اهمیت مصرف غذاهای سبک و زود هضم در فصل بهار عنوان کرد: «این فصل بهترین زمان برای کاهش وزن، پاکسازی کبد و حذف چربی‌های اضافه است. مصرف غذاهای سنگین در بهار توصیه نمی‌شود، بلکه باید با انتخاب غذاهای ساده و گیاهی، بدن را در مسیر سلامت قرار داد.»

وی غذاهایی چون آش‌های سبک، سوپ جو، سبزی پلو با سبزی‌های تازه، ماءالشعیر طبی، سکنجبین با کاهو، سمنو و مصرف میوه‌ها در حد تعادل را از بهترین گزینه‌ها برای تغذیه در بهار برشمرد.

استفاده هوشمندانه از سالادها و شربت‌های خانگی

طالبیان تأکید کرد: افرادی که مشکل معده یا مفاصل ندارند، می‌توانند در وعده‌ای از روز، سالاد کاهو با آبغوره و روغن زیتون میل کنند. او همچنین برای افرادی که گرمای بدنشان بالاست یا از شیرینی و غذاهای چرب بیش از حد استفاده کرده‌اند، نوشیدن شربت‌های خانگی مانند شربت ریواس، زرشک، غوره، نارنج و لیمو را توصیه کرد؛ این شربت‌ها به کاهش حرارت درونی بدن کمک می‌کنند.

پرهیزهای غذایی برای افراد با شرایط خاص

این متخصص تغذیه بیان داشت: افراد مبتلا به کبد چرب، فشار خون بالا یا چربی خون باید از مصرف غذاهایی مانند گوشت گاو و گوساله، سیب‌زمینی، تخم‌مرغ آب‌پز، سس مایونز، غذاهای فریزری، کنسروی، حلیم، کله‌پاچه و نان‌های نپخته خودداری کنند.

او اضافه کرد: برای بهره‌مندی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن، بهتر است از میوه‌ها و سبزیجات فصل به طور مرتب در رژیم غذایی استفاده شود. این امر نه تنها به پاکسازی بدن کمک می‌کند، بلکه به دلیل ایجاد حس سیری، باعث کاهش اشتها و در نتیجه، کاهش وزن نیز می‌شود. به‌طور کلی، هر فرد باید در روز دست‌کم سه وعده از غذاهای گیاهی استفاده کند.

نوشیدنی‌های مفید و جایگزین‌های سالم

طالبیان همچنین توصیه کرد نوشیدنی‌های شیرین و گازدار مانند نوشابه را با چای سبز جایگزین کنید. چای سبز حاوی ترکیبی به نام «کتچین» است که خاصیت ضدالتهابی و ضدسرطانی دارد و کالری خاصی هم به بدن اضافه نمی‌کند. افرادی که طعم چای سبز را نمی‌پسندند، می‌توانند آن را سرد، طعم‌دار و در ظهرهای گرم بهاری مصرف کنند.

وی درباره شکلات‌های تلخ نیز گفت: شکلات‌هایی با درصد بالای کاکائو منبع خوبی از منیزیم، پتاسیم و آهن هستند و با افزایش سروتونین، نه‌تنها روحیه را بهبود می‌بخشند بلکه می‌توانند اشتهای کاذب را نیز کاهش دهند.

میان‌وعده‌های مفید بهاری

طالبیان برای میان‌وعده بهاری پیشنهادهایی همچون میوه‌های تازه (زردآلو، انجیر، آلو، انواع توت)، بادام خام، فرنی، تمر هندی، کاهو با سکنجبین، چای زنجبیل و شربت‌های خانگی مانند لیمو، نارنج، آلبالو، به، غوره، انار و زرشک ارائه داد و توصیه کرد از مصرف تنقلات چرب، شیرین و گرم خودداری شود.

نظر طب سنتی در مورد تغذیه در فصل بهار

علیرضا کریمی، کارشناس طب سنتی ، نیز با اشاره به مزاج گرم و تر فصل بهار عنوان کرد: «در این فصل باید از غذاهایی با مزاج گرم و تر مانند شیرینی‌ها، آجیل، غذاهای چرب و شور پرهیز کرد. همچنین نوشیدنی‌های سرد مانند دوغ یا نوشابه بلافاصله پس از مصرف غذاهای شور و شیرین، آسیب جدی به کبد وارد می‌کند و می‌تواند منجر به کبد چرب یا سیروز شود.»

وی افزود: در وعده صبحانه، استفاده از لبنیات، شیره انگور، ارده با نان برشته و گاه تخم‌مرغ عسلی با دارچین توصیه می‌شود که هم مزاج معتدل‌تری دارند و هم منبع خوبی برای تأمین انرژی و پروتئین بدن هستند.

نقش گیاهان دارویی در سلامت بهاری

کریمی همچنین به خواص گیاهان دارویی مانند گزنه اشاره کرد که در بهار به وفور در طبیعت یافت می‌شود. این گیاه با طبع گرم و خشک خود، رطوبت اضافی بدن را کاهش می‌دهد و به کاهش وزن نیز کمک می‌کند. دم‌نوش گزنه با کمی زنجبیل، یک نوشیدنی مؤثر برای تقویت بدن است.

وی از گل قاصدک نیز نام برد که خاصیت کاهش اشتها دارد و مصرف دم‌نوش آن با کمی نبات، می‌تواند در کنترل وزن مؤثر باشد. همچنین جو دوسر دم‌شده نیز برای کاهش قند و کلسترول ناشی از مصرف آجیل عید، نوشیدنی مفیدی است.

نوشیدنی‌های خنک و عرقیات گیاهی بهاری

این کارشناس طب سنتی، شربت‌هایی مانند خیار و سکنجبین، شربت لیمو، زرشک، نارنج، ریواس، آبغوره، رب انار، ماءالشعیر طبی و ترکیبات گیاهی همچون عرق شاه‌تره، کاسنی، بید و خطمی را نوشیدنی‌هایی مناسب برای بهار دانست و افزود: مصرف این نوشیدنی‌ها، به‌ویژه اگر مخلوطی از چند عرق گیاهی باشد، می‌تواند جایگزین خوبی برای آب آشامیدنی روزانه شود.

مراقبت از پوست و انتخاب لباس در بهار

کریمی در پایان توصیه کرد برای رفع خارش‌های پوستی و تلخی دهان در بهار، مصرف گیاه خرفه به صورت سبزی خوردن بسیار مؤثر است. نوشیدن آب این سبزی نیز در کاهش حساسیت‌های فصلی مفید خواهد بود. همچنین استفاده از لباس‌های سبک، لطیف و نخی به‌ویژه از جنس کتان برای هماهنگی با طبع فصل و جلوگیری از گرمای بیش از حد بدن در خواب شبانه مناسب است.

در طب سنتی، بهار فصلی با طبع گرم و تر تلقی می‌شود و برای حفظ تعادل بدن، پاکسازی از مواد زاید زمستان و پیشگیری از بیماری‌های فصلی، رعایت نکات تغذیه‌ای ضروری است. خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های طبیعی، گیاهی و خنک بهترین انتخاب در این فصل هستند؛ در حالی‌که باید از غذاهای گرم، چرب، تند و شیرین بیش از حد پرهیز شود تا بدن با آرامش و سلامت وارد فصل تازه سال گردد.