گیاهخواری به کودکان و نوجوانان توصیه نمی شود/ حداقل یک منبع حیوانی در رژیم غذایی خود داشته باشید

به گزارش خبرنگار سلامت رکنا، گیاهخواری  یکی از انواع رژیم های غذایی است، که مورد توجه افراد زیادی قرار دارد. گیاهخواران دسته بندی های مختلفی را دارا هستند. در این رژیم معمولا مصرف گوشت به صفر می رسد و محوریت اصلی آن بر مصرف سبزیجات است. برای آشنایی با این رژیم و انواع آن، فواید و معایب،  با دکتر آتوسا بخشی زاد ، مشاور تغذیه و رژیم درمانی، به گفت و گو پرداخته ایم.

علت گرایش به گیاهخواری

آتوسا بخشی زاد، در گفت و گو با رکنا، با اشاره به اینکه با گذشت زمان جمعیت افراد گیاهخوار بیشتر شده و اهداف متفاوت این افراد برای گرایش به گیاهخواری، گفت: گاهی به علت مذهب، افراد به گیاهخواری روی می آورند. برای مثال در طول تاریخ، مسیحیان، یهودیان و روحانیون بوداییی مصرف گوشت و ذبح حیوانات را به طرق مختلف ممنوع میدانسته اند و ترجیح آن ها استفاده از رژیم های گیاهی بوده است. ازجمله  دیگر دلایل این گروه از افراد حمایت از محیط زیست، حیوانات و کاهش گازهای گلخانه ای است. برای کاهش کشتار حیوانات، حامیان حیوانات، در تمام کشورها حتی از مصرف غذاهایی که از گوشت حیوانات یا پوشاکی که از پوست حیوانات تهیه شده باشد دوری می کنند. مسئله بعدی برای بهبود شرایط سلامتی افراد است، ممکن است درنتیجه بیماری یا سلامت بیشتر افراد به این نوع رژیم روی آورند.

وی در خصوص پراکندگی جمعیت گیاهخواران در نقاط مختلف جهان، گفت: بیشتر جمعیت آنها در هند با ۲۰ الی ۳۹ درصد، بعد از آن  مکزیک با ۱۹ درصد، تایوان با ۱۴ درصد، در مراتب بعدی استرالیا و ارژانتین با ۱۲ درصد  دارای بیشترین جمعیت گیاهخواران است. در سطح قاره ها  "قاره آسیا" بیشترین جمعیت گیاهخوار را به خود اختصاص داده است. گفته می شود  تنها در آسیا حدود 19 درصد از گیاهخواران جهان  را در خود جای داده است.

انواع گیاهخواران

 وی با بیان اینگه رژیم های گیاهخواری 4 گروه اصلی را شامل می شوند، گفت: وگان ها سخت گیرانه ترین گروه هستند و هر محصولی که مستقیم یا غیرمستقیم مربوط به حیوانات باشد، نظیر لبنیات، عسل، چرم و.. را مصرف نمی کنند.  دسته بعدی لاکتو اوو وگان ها یعنی گیاه‌خواری همراه لبنیات و تخم‌مرغ، بدون مصرف گوشت است. گروه بعدی اوو وگان ها هستند، اینها گوشت و لبنیات استفاده نمی کنند؛ اما سبزیجات و تخم مرغ در رژیم غذاییشان قرار دارد. دسته بعدی لاکتو وگان ها هستند، که سبزیجات و لبنیات را در رژیم غذایی خود داشته و از تخم مرغ و گوشت پرهیز می کنند. گروه های دیگری از گیاهخواران  مثل هم وجود دارند که به طور معمول گوشت را به طور کامل از زندگی خود حذف نکرده و به صورت منعطف استفاده می کنند. اگر بخواهیم این رژیم های غذایی را امتیاز بندی کنیم یا بگوییم کدام مناسب تر است لاکتو اوو وگان ها از جمله بهترین انواع گروه های رژیم گیاهخواران محسوب شده که شامل تخم مرغ و لبنیات نیز میشود.

فواید این رژیم ها

بخشی زاد در خصوص فواید رژیم گیاهخواری و تاکید بر فیبرها،  گفت: در رژیم گیاهخواری  به علت استفاده زیاد از میوه و سبزیجات، بدن ما فیبر و پتاسیم در مقدار مناسب دریافت می کند. فیبرها به واسطه خواصشان در دستگاه گوارش عمل هضم و جذب مواد غذایی و عمکرد روده ها را بهتر می کنند، و علاوه بر آن  یکی از خواص فیبرها این است که بعد از ورود به دستگاه گوارش، حجم آن بیشتر شده  و بخش زیادی ازحجم  معده را اشغال می کند؛ در نتیجه افرادی که گرایش به مصرف فیبر و سبزیجات بیشتری دارند با غذای کمتری سیر شده و دستگاه گوارششان عملکرد بهتری دارد.

وی در خصوص اینکه به چه بیمارانی رژیم های گیاهخواری توصیه می شود، گفت: غذاهای فرآوری شده با گوشت غالبا چرب هستند و سبب مصرف نمک بیشتری هم می شوند؛ بنابراین گیاهخواری برای افرادی که فشار خون بالایی دارند توصیه می شود. همچنین میزان اوره بالای بدن در نتیجه مصرف زیاد گوشت است برای همین متخصصان تغذیه برای افرادی که در آزمایش خود درصد اوره بالایی دارند رژیم های گیاهخواری را پیشنهاد می دهند. عمر طولانی مدت از دیگر فواید رژیم های گیاهخواری است چرا که مصرف زیاد کلسترول و چربی ها می تواند بر میزان عمر ما تاثیر گذار باشند. اغلب بیماری هایی که در سطح دنیا باعث مرگ و میر میشود،  بیماری های متابولیک مثل کبد چرب چاقی مزمن و به دنبال آن سکته های مغزی و قلبی  است، که وابسته به چربی و کلسترول بالا است در نتیجه رژیم گیاهخواری برای این دسته از بیماران در اولویت میباشد. از دیگر فواید این رژیم نقش مهم آن در کنترل دیابت است، یکی از مهم ترین چیز هایی که در کنترل دیابت برای ما مهم است مصرف میوه و سبزیجات  در رژیم غذایی است،رژیم های گیاهخواری به سبب داشتن فیبر بالا باعث کنترل دیابت شده و تاثیر مثبت زیادی می توانند داشته باشد.

 مضرات رژیم گیاخواری

بخشی زاد با بیان اینکه عدم استفاده از گوشت می تواند کمبود پروتئین و ویتامین ها را به همراه داشته باشد، گفت: طبیعتا در منابع گیاهی مثل سویا و حبوبات پروتئین وجود دارد، اما پروتئین های گوشتی دسترسی راحت تری برای بدن دارند. یعنی میزان پروتئین یک واحد گوشت در برابر یک واحد گیاهی بیشتر است. و در نتیجه افرادی که هیچ گونه منبع پروتئین حیوانی دریافت نمی کنند، بدنشان پروتئین کمتری نسبت به دیگران دارد. کمبود برخی از ویتامین ها مثل ب 12 و ویتامین دی  از جمله  مهم ترین کمبود های ویتامینی به دنبال رژیم گیاهخواری است، در کنار آن به واسطه حذف لبنیات قطعا کمبود کلسیم از دیگر کمبود هایی است، که با آن مواجه می شویم. بهتر است در کنار این رژیم از مکمل های تغذیه ای تحت نظر متخصص یا مشاور تغذیه استفاده شود.

بهترین رژیم غذایی

وی با تاکید بر رعایت "تنوع" در رژیم غذایی، گفت: اصولا در رژیم غذایی آنچه برای ما مهم است تنوع ،کیفیت و کمیت مواد غذایی است. تنوع یعنی از تمام منابع غذایی در رژیم استفاده شود. ما مشاوران معمولا به صورت دوره ای و بر اساس وضعیت سلامتی فرد رژیم های مختلفی رو در نظر میگیریم، اگر افراد تمایل شدیدی به رژیم های گیاهخواری داشته باشند توصیه ما این است از رژیم های سفت و سخت استفاده نکنند و حداقل یک منبع حیوانی در رژیم غذایی خود داشته باشند. معمولا لاکتو اوو وگان ها بهترین گروه گیاهخواران هستند؛ چرا که در کنار حذف مصرف گوشت از منابع مختلف سبزیجات، لبنیات و تخم مرغ هم استفاده می کنند و نیاز بدنشان به کلسیم و پروتئین پوشش داده می شود. کودکان و نوجوانان ممکن است تحت تاثیر دوستان یا خانواده بخواهند رژیم های گیاهخواری سفت و سخت را شروع کنند با توجه به اینکه در سنین رشد هستند قطعا در تراکم استخوان ها و رشد دچار مشکل خواهند شد؛ چراکه بخش اعظمی از منابع غذایی خود را از جمله منایع کلسیم و پروتئین را از دست می دهند. ما قطعا گیاهخواری را برای کودکان و نوجوانان  و در مرحله بعدی زنان باردار و شیرده منع می کنیم.

وی درخصوص وظایف متخصصان تغذیه و لزوم همراهی گیاهخواران با مشاوران تغذیه ، گفت: افراد می توانند  رژیم  غذایی مورد علاقه خود را دنبال کنند اما بهتر است در کنار این علاقه مندی خود با مشاور تغذیه هم مسیر باشند، تا در صورت بروز مشکل در سلامتی یا نیاز به مکمل بتوانند راهنمایی های لازم را انجام دهند. متخصصان تغذیه بجز توجه به تناسب اندام و وزن ایده آل باید رواج رژیم های غذایی سالم در جامعه را مد نظر قرار بدهند. قطعا برای داشتن جمعیت سالم نیاز است افراد با حدالقل چیزهایی که در اختیار دارند رژیم غذایی سالمی داشته باشند و اگر بتوانیم اهمیت  تغذیه در سلامت بدن را در جامعه مطرح کنیم؛ قطعا آینده سالم تری در انتظار جمعیت کشور خواهد بود.