کوچه های باریک خطرناک در چهار منطقه تهران

کوچه های تنگ تهران / به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، شاید کمتر کسی فیلم "متری شیش و نیم" را دیده باشد و این دیالوگ ناصر خاکزاد از ذهنش برود: "بدم میاد از اون خونه. شاکی ام از اون کوچه. نذار خونواده ام برگردن اونجا. دیدی اونجا رو؟ کوچه اینقدر تنگه که اگر دو تا آدم پیاده روبرو هم درآن یکی شون اینقدر باید دنده عقب برگرده که بره سرکوچه وایسته که این یکی درآد. که تازه بره داخل کوچه. که اگه شانس بیاره کسی جلوش در نیاد بره خونشون. کی گفته برای از در خونه بیرون اومدن ما باید صف وابستیم؟ گوسفندیم مگه؟ ما آدمیم!"

برخی از معابر و کوچه های تهران گاهی آنقدر تنگ  هستند که ساکنانش مجبورند برای اثاث کشی از پشت بام همسایه ها استفاده کنند. در حقیقت وسایل شان از عرض کوچه ها رد نمی شود. اما سوال این است که اگر اتفاقی رخ دهد، امدادرسانی در این کوچه ها چگونه انجام می شود؟

عباس تقی زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه در گفتگو با خبرنگار اجتماعی رکنا به این سوال پاسخ داده و تاکید کرد: یکی از شاخص های آسیب پذیری شهری بافت فرسوده است. بافت فرسوده شاخص زیادی دارد که یکی بحث ریزدانگی و عرض معابر در زیر شاخه آن قرار می گیرد.

کمترین عرض مناسب کوچه 6 متر

وی با اشاره به این که مهم این است که کوچه تنگ الزاما مشکل خاصی ایجاد نمی کند، افزود: البته این کوچه های تنگ امدادرسانی را با مشکل روبرو می کند. وقتی چند فاکتور با هم جمع می شوند معضلات کوچه های تنگ خود را نشان می دهد. در ساختار شهری عرض معابر زیر 6 و 8 متر را برای امدادرسانی مناسب نمی دانیم چرا که خودروهای امدادی (اورژانس، آتش نشانی و...) نمی توانند در آن تردد داشته باشند.

آوار آسمان خراش ها در کوچه های باریک

عباس تقی زاده با بیان این که علاوه بر تنگی معابر، مقاوم بودن بافت اطراف این معبر نیز شاخص بسیار مهمی است، گفت: مقاوم بودن بافت باعث می شود مشکل خاصی در معابر تنگ ایجاد نمی کند. در حال حاضر علاوه بر کوچه های تنگ که عمدتا در بافت های فرسوده قرار دارد، کوچه یا خیابان هایی داریم که عرض وسیعی دارند اما در آن آسمان خراش ها و بلندمرتبه هایی ساخته شده است و مشکل ساز خواهند شد. در مواقع بحران آواری که می ریزد کل خیابان را مسدود می کند و عملا با یک اتفاق کوچک دسترسی برای امدادرسانی وجود ندارد. باید تمام جوانب را با هم دید. عرض معبر شاخصه ای است در کنار ریزدانگی و مقاومت ساختمان ها در برابر زلزله، بلندمرتبه ها، نوع کاربری ساختمان ها و حتی زیرساخت های کوچه با هم میزان آسیب پذیری یک محله و منطقه را مشخص می کنند.

چهار منطقه تهران با عرض خطرناک و باریک

این عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به شاخص معبر در شهرداری تهران بررسی می شود، تاکید کرد: اولین بررسی ها و تحقیقات توسط ژاپنی ها در سال80 انجام شد و یکی از سنایورهایی که برای نجات تهران نوشته شد، ساماندهی عرض معابر تهران بود. بعد از آن نیز این شاخص مورد توجه قرار گرفته است. عرض معابر در شهرداری تهران برای صدور مجوز ساخت سنجیده می شود. در مناطقی مانند 17، 18، 19 و 12 که بافت فرسوده بیشتری دارند طبیعتا عرض معابر کمتر است.

فضاهای باز پنهان در شهر

در بلندمرتبه سازی تاکید بر فضای خالی اطراف آن است، اما در تهران این تاکید وجود ندارد. نبود فضای خالی چه مشکلاتی را در بحران ها به وجود می آورد؟ عباس تقی زاده در پاسخ به این سوال گفت: میزان فضای باز در هر منطقه یکی از شاخص هایی است که در تراکم جمعیت و امدادرسانی تاثیر بسزایی دارد. با وجود آن که فضاهای بازی در امدادرسانی و اسکان کاربرد دارند اما فضاهای باز در محلات صرفا با کاربری پارک و بوستان نیستند. فضاهای بازی پنهان نیز در محلات وجود دارد. نقاطی مانند حیاط مدارس و مساجد، پادگان ها، ورزشگاه ها و... فضای بزرگی دارند، اما کاربری عمومی ندارند. در مواقع بحران از این فضاها نیز برای امدادرسانی و اسکان استفاده می شود. یکی از شاخص هایی که می تواند در تراکم یک منطقه موثر باشد درصد فضاهای باز پنهان است.

زلزله ای که مردم را به سمت پمپ بنزین ها کشاند

وی با اشاره به این که شهر ما آسیب پذیر است، افزود: واقعیت این است بخش زیادی از شهر دارای معابر تنگ بوده و امدادرسانی را با مشکل روبرو می کند. اما برای کاهش خطر باید نگاه کلان تری داشته باشیم. این که عرض معابر 6متر را مدنظر قرار دهیم و همه معابر بیش از 6 متر شوند کافی نیست. با افزایش عرض معابر اگر ساختمان های ناایمن یا غیراستاندارد و بی کیفیت ساخته شود، هیچ فایده ای نخواهد داشت و با همان مشکل ها روبرو خواهیم شد. در آن صورت نه تنها میزان خطر شهر کم نشده بلکه مخاطرات شهری افزایش می یابد. تاکید بر این است که برای برنامه ریزی کلان نیاز به نگاه جامع داریم. باید مسائل فیزیکی شهر مانند روساخت ها، زیرساخت ها، آب، برق و گاز و حتی مسائل روانی شهر مانند مسائل اجتماعی و آموزشی در یک بسته دیده شود. به عنوان مثال چند سال پیش زلزله ای در ملارد رخ داد که شهروندان در تهران هم موج زلزله را احساس کردند. اما هیچ گونه خسارت و تخریبی در سطح شهر تهران نداشتیم. اما متاسفانه به دلیل این که مردم از آمادگی روانی و اجتماعی کافی برخوردار نبودند، بیرون ریختند و عملا شهر قفل شد و ما شاهد ترافیک در خیابان ها و پمپ بنزین ها بودیم. آنچه که بسیار مهم است نگاه جامع و کلان در سطح شهر است.

جای امیدواری در نگاه مسئولان به بحران وجود دارد

عباس تقی زاده در پاسخ به این سوال که چقدر این نگاه کلان در برنامه ریزی توسط مسئولان وجود دارد؟ گفت: نسبت به گذشته شرایط بسیار بهتر شده است و جای امیدواری دارد. اما نسبت به نقطه ایده آلی که باید به آن برسیم هنوز راه زیادی وجود دارد. برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.