آزارهایی که باعث ترسویی و آزارگری در بزرگسالی می شوند!

تنبیه یک رفتار خاصی است که ترس را در تنبیه شونده ایجاد می‌کند و افرادی که در این موقعیت وحشتناک قرار می‌گیرند، دچار ترس و اضطراب می‌شوند که ممکن است به انواع اختلالات روانی و رفتاری دیگر مبتلا شوند.
افرادی که مورد تنبیه از دوران کودکی قرار می‌گیرند و توسط والدین خود یا افراد دیگر تنبیه می‌شوند، ترس از ورود به جامعه داشته و اغلب  به علت ضعف در عزت‌نفس و اعتماد به نفس تمایلی به برقراری روابط اجتماعی ندارند.
آثار جانبی تنبیه به حدی زیاد است که حتی این افراد این عمل ناشایست را به محیط خانوادگی خود کشانده و با قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که در گذشته بوده‌اند، ترس‌های دوران کودکی را نیز در ذهن تداعی می‌کنند.
این پدیده نامطلوب اجتماعی و روانی امروزه در جوامع افزایش بیشتری پیدا کرده است و حتی گاه در محیط‌های آموزشی شاهد تنبیه کودکان هستیم. تنبیه عوارض نامطلوب اجتماعی دیگری نیز به جامعه تحمیل می‌کند. بزهکاری و رو آوردن به جرم‌های خرد و کلان و حتی جنایت‌های عمد و غیر‌عمد ماحصل همین شیوه نادرست تربیتی در دوران کودکی است. ترس‌های فراگیری که در وجود این افراد عموما ریشه کرده است، در بزرگسالی ممکن است از آنان جنایتکارانی بسازد که ریشه در نهادینه شدن باور اشتباه تنبیه است.

مجوزهای آسیب‌زا

دکتر ابوالفضل شعبان‌پور، روان‌شناس و مدرس دانشگاه در خصوص ترس از تنبیه شده در برخی افراد یا مواجه شدن با اعمال تنبیهی که نوعی خشونت به شمار می‌رود، می‌گوید:  معمولا تنبیه به دو صورت انجام می‌شود؛ نخست اینکه در تنبیه نوع اول یک فرد آنچه را که برای فرد دیگر مطلوب است را از وی می‌گیرد یا اینکه آنچه را که برایش نامطلوب بوده را به او می‌دهد، از این رو در هر صورت این موقعیت ناخوشایند برای فرد آزار‌دهنده بوده و باعث می‌شود آثار جانبی را به دنبال داشته باشد.
ضمن آنکه به اعتقاد روان‌شناسان تنبیه به عنوان راه‌حلی برای حذف رفتار در درازمدت بی‌تاثیر نخواهد بود. تنبیه آثار جانبی را نیز در بر دارد که به آن اشاره می‌شود.
معمولا تنبیه آثار جانبی هیجانی نامطلوبی را برای فرد به دنبال دارد؛ فردی که تنبیه می‌شود، در ابتدا ترس همه وجودش را فرامی‌گیرد و این ترس به عواملی که در محیط او حضور دارند، تعمیم پیدا می‌کند. برای مثال می‌توان اشاره داشت به کودکی که در یک اتاق خاص یا در محیط معین مورد تنبیه والدین خود یا دیگران قرار می‌گیرد، از این رو هر زمان این کودک در آن موقعیت قرار بگیرد یا به آن فضا وارد شود، به‌شدت ترسیده و خاطرات تلخ را تداعی می‌کند.
تنبیه برخی کودکان در مدرسه یا محیط‌های آموزشی باعث می‌شود این کودکان حتی در دوران بزرگسالی نیز از اینگونه محیط‌ها گریزان باشند.
وی در ادامه می‌گوید: معمولا تنبیه به کودک نشان می‌دهد چه کاری را نباید انجام بدهد نه اینکه چه کارهایی را تکرار کند و انجام دهد افراد معمولا وقتی کودکی را تنبیه می‌کنند، در اصل می‌خواهند او را از انجام یک عمل بازدارند، ولی فراموش می‌کنند به او باید آموزش بدهند که چه عملی را انجام دهند و کدام رفتار و عمل درست‌تر است و این باعث می‌شود فرد برای مدتی عمل ناشایست را انجام ندهد.
یکی دیگر از مواردی که در تنبیه و ترس از آن مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد، این است که این عمل صدمه زدن به دیگران را توجیه می‌کند، یعنی وقتی که کودکی مورد تنبیه واقع می‌شود، به نوعی به او یاد می‌دهند اجازه دارد در آینده به دیگران صدمه بزند، یعنی معمولا کودکانی که در دفعات طولانی و مکرر مورد تنبیه قرار می‌گیرند، در بزرگسالی به دیگران و حتی به فرزندان خود آسیب می‌زنند و با همان شیوه‌های خشونت‌آمیز رفتار می‌کنند. همچنین این افراد در محیط‌های کاری و اجتماعی و حتی خانوادگی بیشتر از تنبیه استفاده می‌کنند، زیرا به نوعی در ذهن آنها جا گرفته است که مجوز صدمه زدن و آسیب رساندن به دیگران را دارند.

اثرات مخرب تنبیه

دکتر شعبان‌پور در ادامه می‌افزاید: معمولا وقتی تنبیه از شیوه رفتاری و تربیتی یک کودک حذف می‌شود، او یاد می‌گیرد دوباره آن رفتار ناپسند را تکرار کند و این مساله به این معناست که در صورت نبودن عوامل تنبیه‌کننده، اعمال نامطلوب مجددا بروز پیدا خواهد کرد و رفتار مطلوب یادگیری نشده است، لذا وقتی در یک اجتماع دائم از شیوه‌های تنبیهی استفاده شود، برای جلوگیری از بروز رفتارهای ناشایست باید رفتارهای تنبیه‌کننده یا عوامل کنترلگر دائما حضور داشته باشد. به طور مثال وقتی در یک جامعه شهری افراد را برای عبور از چراغ  قرمز دائما جریمه کنند، ولی به آنها آموزش داده نشود که چه عوارضی برای آنها دارد، یعنی رفتار مطلوب اجتماعی را یاد نمی‌گیرند. هنگامی که پلیس یا دوربین‌های کنترل‌کننده وجود نداشته باشد، افراد به راحتی از چراغ قرمز عبور خواهند کرد. به عبارتی هنگامی که عوامل تعیین‌کننده وجود ندارد، رفتار نامطلوب مجددا تکرار خواهد شد. تنبیه در فردی که تنبیه شده است، نسبت به عوامل تنبیه‌کننده یا افراد دیگر پرخاشگری ایجاد می‌کند، تجربه نشان داده است در جوامعی که در تربیت کودکان سیستم‌های آموزشی تربیتی و حتی محیط‌های اجتماعی از تنبیه زیاد استفاده می‌شود، معمولا افراد ترسوتر و پرخاشگرتر از افراد دیگر جوامع هستند، زیرا وقتی یک فردی تنبیه می‌شود، مورد پرخاشگری قرار می‌گیرد، لذا می‌آموزد  یا در ناخودآگاه او جا می‌گیرد که پرخاشگری را در مورد دیگران اجرا کند یا آن را انتقال دهد. مادامی که تنبیه یا تهدید در محیط افراد تشدید می‌شود، پرخاشگرتر باقی خواهند ماند. تنبیه معمولا یک پاسخ نامطلوب را جانشین پاسخ مطلوب دیگری خواهد کرد. به طور مثال فردی که برای یک جرم کوچک به‌شدت تنبیه می‌شود، معمولا در فرصت‌های دیگری به جرائم سنگین‌تر و شدید‌تری اقدام خواهد کرد.
بارها مشاهده شده است کودکانی که دائما به هر دلیل کوچکی توسط والدین خود تنبیه می‌شوند، در بلند‌مدت رفتارهای نامطوب‌تر و خشن‌تری از خود نشان می‌دهند و روز به روز جرائم آنها و رفتارهای ناشایست‌شان گسترده‌تر می‌شود. در نهایت باید دانست همه عوامل فوق اثر نامطلوبی در اعتماد به نفس کودکان و بزرگسالان جامعه داشته و این پایین بودن عزت‌نفس افراد را از پیشرفت و موفقیت و هدفمندی باز‌‌خواهد داشت.
دکتر شعبان‌پور بیان می‌کند: معمولا والدین، معلمان، مربیان و افرادی که تنبیه‌گر به شمار می‌روند، عموما در گذشته مورد تنبیه واقع می‌شدند و این فرآیند را منتقل می‌کنند، لذا می‌توان دقیقا مشخص کرد تنبیه صرفا در کدام گروه از افراد یک جامعه بیشتر یا کمتر است، ممکن است فردی که به‌شدت تنبیه شده است، حتی از تحصیلات عالیه و جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار باشد و در مقام ریاست یا استادی کارمندان یا دانشجویان خود را به‌شدت مورد تنبیه قرار دهد و در مقابل فردی باشد که هیچ جایگاه و حتی تحصیلات بالایی نداشته باشد، ولی در یک خانواده گرم و مهربان پرورش یافته است، به جای تنبیه از روش مسالمت‌آمیز والدین خود استفاده کند. این نکته قابل ذکر است که فشارهای روانی و اقتصادی در جامعه و در روابط زناشویی می‌تواند افراد را به استفاده از تنبیه متمایل کند. برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید