شکست ایران در بقای نسل یوز ایرانی در 21 سال / اکبری: بودجه امسال یوز ایرانی حداکثر 6 میلیارد تومان است!

آنچه در ادامه می خوانید، سومین شماره از پرونده 9 شماره ای رکنا با عنوان «بررسی 21 سال حفاظت از یوزپلنگ آسیایی» است. پایگاه خبری رکنا در این پرونده در گفت و گو با جمعی از مدیران فعلی و قبلی سازمان محیط زیست و همچنین کارشناسان و فعالان حیات وحش که در دو دهه گذشته یا به طور مستقیم در پروژه های ملی و بین المللی حفاظت از یوز ایرانی حضور داشته اند یا دورادور در جریان این فعالیت ها بوده اند، به گفت و گو نشسته است.

سومین شماره از پرونده «بررسی 21 سال حفاظت از یوزپلنگ آسیایی»، مربوط به گفت و گو با دکتر حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست است که امروز به طور خاص به مناسبت «روز ملی یوزپلنگ ایرانی» منتشر شد.

در شماره اول این پرونده با مرتضی پورمیرزای، مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی گفت و گو کرده بودیم که برای مشاهده متن کامل این گفت و گو و اطلاع از جزئیات بیشتر از شرایط کنونی حفاظت از یوز آسیایی در ایران و اهداف رکنا از بررسی پرونده حراست از این گونه ارزشمند حیات وحش در دو دهه گذشته، می توانید به این لینک مراجعه کنید.

همچنین در شماره دوم پرونده «بررسی 21 سال حفاظت از یوزپلنگ آسیایی» نیز با دکتر محمدجواد محمدی زاده، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت دوم محمود احمدی نژاد گفت و گو کرده بودیم. او از 14 مرداد 88 تا 19 شهریور 92 متولی مهمترین نهاد زیست محیطی کشور بود و بالاترین مقام تصمیم گیرنده درباره برنامه های حفاظتی یوز آسیایی به حساب می آمد. برای مشاهده گفت و گوی ما با دکتر محمدی زاده می توانید به این لینک مراجعه کنید.

کاهش محسوس جمعیت یوزپلنگ ایرانی در دو دهه اخیر

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که از اواخر دهه 80 مساله حفاظت از یوزپلنگ آسیایی یا همان یوزپلنگ ایرانی به عنوان یکی از مهمترین گونه های در حال انقراض حیات وحش ایران، به طور خاص مورد توجه سازمان محیط زیست کشورمان و سازمان ملل متحد قرار گرفت و از سال 80 تا 96 نیز برنامه عمران سازمان ملل (UNDP) به همراه سازمان حفاظت محیط زیست ایران برنامه ای را با عنوان «پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی» اجرا کردند و بعد از متوقف شدن این پروژه نیز سازمان محیط زیست اعلام کرده که مشغول اجرای برنامه هایی ویژه برای جلوگیری از انقراض یوز ایرانی است، اما عملا در طول 21 سال گذشته شاهد کسب موفقیت چشمگیری در زمینه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی نبوده ایم.

به نحوی که مطابق برآوردهای اولیه مسئولان وقت سازمان محیط زیست در سال 80، در آن زمان احتمال داده می شد که حدود صد فرد یوزپلنگ آسیایی در زیستگاه های مختلف کشورمان از راور کرمان و دره انجیر یزد گرفته تا طبس خراسان جنوبی، توران سمنان و میان دشت خراسان شمالی زندگی می کنند. اما اکنون برآوردهای انجمن یوزپلنگ ایرانی که البته از نظر کارشناسی نسبت به برآوردهای اولیه سازمان محیط زیست در 21 سال قبل دقیق تر شده است، از این حکایت دارد که قطعا زیر 40 فرد یوزپلنگ در نقاط مختلف کشور حضور دارند.

همچنین علاوه بر کاهش محسوس تعداد یوزهای آسیایی در دو دهه گذشته، بسیاری از زیستگاه های طبیعی این گونه در حال انقراض نیز با وجود اجرای برنامه های حفاظتی و با این که مسئولان سازمان محیط زیست در 21 سال اخیر بارها شعار حفاظت از یوز ایرانی را سر می دادند، یا به طور کامل از بین رفته یا توان زادآوری خود را از دست داده اند؛ به نحوی که طبق اذعان مسئولان خود سازمان محیط زیست، اکنون تنها زیستگاه زادآور یوز آسیایی در سراسر جهان، منطقه توران در استان سمنان است و شاید تا حدودی بتوان روی تولد یوزهای جدید در منطقه میان دشت خراسان شمالی نیز حساب باز کرد، اما به جز این دو منطقه، در سایر زیستگاه های قدیمی یوزپلنگ یا هیچ یوزی باقی نمانده است یا یوزهای باقیمانده همگی نر هستند و عملا این زیستگاه ها توان زادآوری ندارند.

تمام این موارد نیز در حالی رخ داده است که در ماه های اخیر شاهد بروز حاشیه های فراوانی برای پروژه تکثیر یوز آسیایی در اسارت بوده ایم که از جمله آنها می توان به اشتباه اولیه در تعیین جنسیت توله ها و نحوه شیر دادن به آنها، تلف شدن دو توله از سه توله متولدشده در سایت تکثیر پارک ملی توران، نپذیرفتن توله ها توسط یوزپلنگ مادر به دلیل تعجیل در انجام سزارین، وخامت حال تنها توله باقیمانده در هفته های اول تولد، دستی بزرگ شدن این حیوان و وجود انتقادات فراوان به نحوه بزرگ شدن او در چند ماه گذشته اشاره کرد.

مجموع این اتفاقات باعث شده است که بسیاری از کارشناسان حیات وحش معتقد باشند پروژه تکثیر یوز در اسارت که از سال 93 و با انتقال دو یوز «کوشکی» و «دلبر» به پارک پردیسان تهران کلید خورد، بعد از سال ها اجرا عملا دستاورد خاصی نداشته است و این مساله در کنار عدم موفقیت سازمان محیط زیست و پروژه بین المللی یوز آسیایی در حراست از زیستگاه های طبیعی این حیوان در دو دهه گذشته، کارشناسان زیادی را به این نتیجه رسانده که ایران در 21 سال گذشته عملا در اجرای برنامه های لازم برای بقای نسل گونه در حال انقراض یوزپلنگ ایرانی شکست خورده است.

گام های اولیه پروژه یوزپلنگ آسیایی در جهت بهبود کیفیت حفاظت

در همین راستا، دکتر حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تایید عدم موفقیت پروژه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی در 21 سال گذشته به خبرنگار رکنا گفت: اساسا روند توسعه کشور و شرایط اجرای پروژه های عمرانی، معدنی و شهرسازی در کشورمان در چند دهه گذشته بخصوص در دو دهه اخیر، به گونه ای بوده است که پروژه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی به هیچ وجه نمی توانست به موفقیت برسد. در واقع، روند معدن کاوی، جاده کشی، دامداری و شهرسازی در ایران در 21 سال گذشته به نحوی پیش رفت که گونه حساسی مثل یوز آسیایی نمی توانست در این شرایط جمعیت خود را حفظ کند یا افزایش دهد. اگرچه نمی توان انکار کرد که در چند سال اول اجرای پروژه یوز آسیایی، گام های مثبتی برای بهبود کیفیت حفاظت از این گونه در حال انقراض برداشته شد.

اکبری درباره گام های مثبت پروژه یوز آسیایی برای حفاظت از این گونه مهم حیات وحش کشور توضیح داد: از اواخر دهه 70 موضوع لزوم حفاظت از یوز آسیایی در ایران مورد توجه جدی قرار گرفت و همین مساله نیز باعث شد که در سال 80 پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ با همکاری برنامه عمران سازمان ملل آغاز شود. در آن زمان نیز سازمان محیط زیست با همکاری UNDP تعدادی نیروی حفاظتی را به طور خاص برای اجرای این پروژه و حفاظت از زیستگاه های یوزپلنگ استخدام کرد. این اقدام باعث شد تعداد قابل توجهی نیروی بومی و کارآمد به عنوان محیط بان پروژه یوزپلنگ در زیستگاه های یوز ایرانی مشغول به کار شوند و حضور این افراد سبب شد کیفیت حفاظت از یوزپلنگ و طعمه های آن در زیستگاه های طبیعی بهتر شود.

وی افزود: بعد از گذشت مدتی از اجرای پروژه بین المللی یوز آسیایی و استخدام تعدادی محیط بان ویژه برای همکاری با این پروژه، مسئولان پروژه یوز آسیایی به سمت توسعه تجهیزات لازم برای پایش جمعیت و حفاظت از یوزپلنگ رفتند و در همین راستا نیز تعدادی دوربین تله ای وارد کشور شد که نه تنها به پروژه یوز کمک کرد، بلکه باعث شد سازمان محیط زیست بتواند پایش بهتری را درباره برخی گونه های در معرض انقراض دیگر انجام دهد و بخصوص اطلاعات بیشتری را درباره وضعیت گونه های شب کزد حیات وحش در سطح کشور کسب کند.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: در سال های نخست اجرای پروژه بین المللی یوزپلنگ آسیایی، برخی اراضی ملی کشور با نگاه ویژه حفاظت از یوز آسیایی به جمع مناطق حفاظت شده سازمان محیط زیست اضافه شد که از جمله آنها می توان به منطقه نایبندان طبس و دره انجیر اردکان اشاره کرد که در اوایل دهه 80 به شبکه مناطق حفاظت شده کشور پیوستند.

کمرنگ شدن نتایج مثبت اولیه پروژه یوز به دلیل اختیار اندک سازمان

اکبری در بخش دیگری از صحبت هایش به مهمترین عوامل کمرنگ شدن نتیجه اقدامات مثبت پروژه یوز آسیایی اشاره کرد و گفت: با وجود این که در سال های اول اجرای پروژه بین المللی یوز آسیایی، اتفاقات مثبت مختلفی در زمینه حفاظت از یوزپلنگ در کشورمان رخ داد، اما همزمان شاهد وقوع رخدادهای دیگری بودیم که نه تنها تاثیر این اتفاقات مثبت را کمرنگ کرد، بلکه باعث شد شرایط برای حفاظت از یوزپلنگ در برخی زیستگاه های آن سال به سال بدتر شود. یکی از مهمترین عوامل این مساله نیز آن است که در طول اجرای پروژه بین المللی یوزپلنگ، عمده تمرکز سازمان محیط زیست و مسئولان اجرای پروژه بر حفاظت از یوز ایرانی در مناطق چهارگانه محیط زیست بود، این در حالی است که در خارج از این مناطق اتفاقاتی در روند توسعه عمرانی کشور رخ داد که شرایط را برای زیست یوزپلنگ در زیستگاه و تردد امن این حیوان از کریدورهای طبیعی اش دشوارتر کرد.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: در سال هایی که تمرکز سازمان محیط زیست و مسئولان پروژه بین المللی بر حفاظت از یوزپلنگ در مناطق حفاظت شده بود، شاهد رشد تعداد طعمه های یوزپلنگ، بهبود وضعیت منابع آبی و کاهش تعارضات انسانی و حیوانی در زیستگاه های طبیعی یوز بودیم، ولی متاسفانه ما عملا نمی توانستیم جلوی اجرای برنامه های مخربی را بگیریم که در خارج از مناطق حفاظت شده رخ می داد و باعث تهدید جمعیت یوز آسیایی می شد، زیرا اولا منابع مالی و توان نیروی انسانی ما برای انجام این کار کافی نبود و ثانیا ضوابط قانونی کشور به ما اجازه نمی داد که جلوی اجرای طرح های توسعه ای در خارج از مناطق چهارگانه را بگیریم. این در حالی است که یوزپلنگ برای زیست امن خود اساسا خواهان یک قلمروی بسیار وسیع است که صرفا به مناطق حفاظت شده محدود نمی شود و عمده کریدورهای این حیوان در خارج از مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند.

وی در ادامه تاکید کرد: قوانین کشورمان به گونه ای تعریف شده است که وقتی یک یوزپلنگ برای گسترش قلمروی خود از مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست خارج می شود، اساسا ما ابزار عملی مهمی برای حراست از این گونه در حال انقراض در دست نداریم. این قوانین در طول 21 سال گذشته به همین صورت بوده و اکنون نیز به همین صورت است. این مساله نیز باعث شده است که عواملی مثل تصادفات جاده ای، شکار یوزپلنگ در خارج از زیستگاه، حمله سگ های گله به یوزپلنگ و البته معدن کاوی در حاشیه زیستگاه های یوز در طول دو دهه گذشته، عدم موفقیت برنامه های حفاظتی پروژه بین المللی یوز آسیایی در بهبود وضعیت این گونه در حال انقراض را به همراه داشته باشد. این در حالی است که متاسفانه اکنون هم مثل تمام 21 سال قبل، ما ابزار قانونی لازم برای پیشگیری از تخریب زیستگاه های یوزپلنگ با اجرای پروژه های عمرانی در خارج از مناطق حفاظت شده را نداریم و بنابراین هنوز هم ممکن است تهدیدات موجود در خارج از مناطق حفاظت شده، بتواند به کاهش جمعیت یوز ایرانی دامن بزند.

تخریب زیستگاه های یوز در یزد و طبس با توسعه معدن کاوی

اکبری در ادامه اظهارات خود با بیان این که یوزپلنگ ایرانی در ایران مرکزی تقریبا از بین رفته است، عنوان کرد: با وجود این که مسئولان سازمان محیط زیست و پروژه بین المللی یوز آسیایی تلاش زیادی را برای تقویت حراست از یوزپلنگ در مناطق حفاظت شده انجام دادند، اما در 21 سال گذشته عدم وجود اختیارات قانونی برای سازمان محیط زیست در جهت جلوگیری از روند تخریب زیستگاه در مناطق آزاد، باعث شد که بسیاری از زیستگاه های یوزپلنگ در کشورمان از بین برود و اکنون می توان گفت تقریبا فقط دو زیستگاه زادآور یعنی مناطق توران و میاندشت برای حفاظت از یوز ایرانی باقی مانده و شرایط زیستگاه های بینابین این دو زیستگاه اصلی نیز قابل قبول است، ولی بازهم ما برای نقش آفرینی بیشتر در جلوگیری از انقراض یوز آسیایی و نگهداری همین زیستگاه های معدود باقیمانده، به اختیارات قانونی مضاعفی برای اجرای برنامه های حفاظت از یوزپلنگ و جلوگیری از تخریب زیستگاه توسط پروژه های عمرانی و معدنی در خارج از مناطق حفاظت شده نیاز داریم.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: روند تخریب زیستگاه های یوزپلنگ آسیایی در دو دهه اخیر به گونه ای بوده است که به طور مثال، از سال 81 تا 90 در زیستگاه های استان یزد و شهرستان طبس از طریق عکس برداری از حیات وحش و کشف لاشه حیوانات، مجموعا 49 فرد مختلف از یوزپلنگ شناسایی شد که بیش از 20 فرد از آنها ماده بودند. البته نمی توانیم ادعا کنیم که در آن سال ها هم زمان 49 یوزپلنگ در این زیستگاه ها حضور داشتند، اما می توانیم بگوییم که وضعیت آن زیستگاه ها تا سال های پایانی دهه 80 به قدری خوب بود که 49 یوز متفاوت در یک دهه در این مناطق مورد شناسایی قرار گرفت. اما متاسفانه کوچک بودن مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست و شدت بالای تعارضات در خارج از مناطق حفاظت شده باعث شد که از سال 91 تا 94 رفته رفته شاهد کاهش محسوس جمعیت یوزها در استان یزد و شهرستان طبس باشیم.

وی در ادامه تاکید کرد: یکی از مهمترین دلایلی که باعث کاهش محسوس تعداد یوزپلنگ ها در زیستگاه های یزد و طبس شد، عدم برخورداری سازمان محیط زیست از ابزارهای قانونی لازم برای مدیریت تعارضات در خارج از مناطق حفاظت شده بود؛ به نحوی که ما در خارج از این مناطق نمی توانستیم از وزارت راه بخواهیم که حتما جاده ها را برای تردد یوز ایمن کند یا نمی توانستیم با کمک وزارت جهاد کشاورزی برای مدیریت سگ های گله و حفظ جمعیت طعمه های یوز در مناطق آزاد برنامه ریزی کنیم. البته مهمترین مساله در تخریب زیستگاه های یوز در یزد و طبس، توسعه معدن کاوی در حاشیه این زیستگاه ها از اواخر دهه 80 بود که جمعیت یوزها را در استان یزد و منطقه طبس به شدت تهدید کرد؛ به گونه ای که از سال 94 به این سو، ما فقط چهار یوز شناسایی شده را در این مناطق مشاهده کرده ایم و هیچ یوز جدیدی در زیستگاه های یزد و طبس دیده نشده اند. ضمن این که این چهار یوز نیز همگی نر هستند و ما از سال 94 تا امروز هیچ یوز ماده جدیدی را در این مناطق مشاهده نکرده ایم و به همین دلیل است که می گوییم زیستگاه های استان یزد و طبس توان زادآوری خود را از دست داده اند.

تخریب زیستگاه های یوزپلنگ با خارج شدن سازمان محیط زیست از گردونه استعلامات معدنی در سال 88

اکبری در بخش دیگری از صحبت هایش به کاهش جمعیت طعمه های یوز در خارج از مناطق حفاظت شده اشاره کرد و گفت: یوزپلنگ یک حیوان ویژه خوار است که صرفا از گونه های مخصوصی به عنوان طعمه استفاده می کند. این در حالی است که گونه ای مثل پلنگ، ویژه خوار نیست و پلنگ اگر نتواند از حیواناتی مثل قوچ، میش، کل، بز، آهو یا جبیر استفاده کند، به سراغ شکار سگ، کفتار، دام اهلی، کبک، شتر و بسیاری از حیوانات دیگری می رود. ولی یوزپلنگ فقط از گونه هایی مثل خرگوش، قوچ، میش، آهو و جبیر تغذیه می کند و به جز این ها حداکثر به سراغ کل و بز می رود و معمولا به سراغ شکار سایر گونه های حیات وحش نمی رود. در چنین شرایطیب ا توجه به این که سازمان محیط زیست و پروژه بین المللی یوز در دو دهه گذشته نتوانستند در خارج از مناطق حفاظت شده اعمال مدیریت کنند، رفته رفته شاهد کاهش محسوس جمعیت طعمه های یوزپلنگ در مناطق آزاد بودیم و همین مساله نیز به افت شدید جمعیت یوز در سراسر ایران دامن زد.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: علاوه بر کمبود طعمه و توسعه جاده های ناایمن، مساله گسترش معدن کاوی در حاشیه زیستگاه های یوزپلنگ نیز در 21 سال گذشته آسیب فراوانی را به جمعیت یوز آسیایی وارد کرده است؛ بخصوص که در سال 88، سازمان محیط زیست از گردونه استعلامات معدنی خارج شد و به همین دلیل از اواخر دهه 80 شاهد توسعه معدن کاوی در اغلب مناطق آزاد کشور هستیم. این در حالی است که بسیاری از این مناطق آزاد در حاشیه زیستگاه های یوزپلنگ قرار گرفته اند و وقتی یک پروژه معدنی در حاشیه یک زیستگاه یوز اجرا می شود، حضور انسان، خودرو و ماشین آلات سنگین در آن منطقه چند برابر می شود و آلودگی های زیست محیطی ناشی از معدن کاوی نیز به شدت افزایش می یابد و تمام این مسائل شرایط را برای زیست یوزپلنگ در زیستگاه اصلی خود دشوارتر می کند.

وی در ادامه تاکید کرد: اساسا گسترش معدن کاوی بخصوص در 13 سال گذشته نقش مهمی در کاهش جمعیت یوز آسیایی داشته و این در حالی است که هنوز هم سازمان محیط زیست به گردونه استعلامات معدنی بازگردانده نشده است و ما فقط درباره مجوز معادنی می توانیم اظهار نظر کنیم که در مناطق حفاظت شده قرار دارند. این اتفاق نیز در شرایطی رخ می دهد که مناطق حفاظت شده تنها 11 درصد خاک ایران را تشکیل می دهند و سازمان محیط زیست به هیچ وجه نمی تواند درباره معدن کاوی در 89 درصد خاک کشور تصمیم گیری کند. این در حالی است که هنوز هم بسیاری از معادن عملا در حاشیه زیستگاه های گونه های مختلف حیات وحش از جمله یوزپلنگ ایجاد می شوند.

بودجه حفاظت از زیستگاه های یوزپلنگ در سال 1400 فقط 3 میلیارد

اکبری با تاکید بر این که کمبود اعتبارات حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در 21 سال گذشته مهمترین عامل عدم موفقیت کشورمان در جلوگیری از انقراض این گونه مهم حیات وحش بوده است، عنوان کرد: با وجود این که برنامه عمران سازمان ملل (UNDP) از سال 80 تا 96 بودجه هایی را برای حفاظت از یوز ایرانی هزینه کرد، اما چه از سال 97 به این سو که سازمان محیط زیست بدون حمایت های مالی بین المللی مشغول حفاظت از یوز آسیایی است و چه در همان دوره ای که ما حمایت های مالی سازمان ملل را دریافت می کردیم، همواره اعتبارات ما برای اجرای برنامه های لازم در جهت بهبود وضعیت حفاظتی زیستگاه های اصلی یوزپلنگ و کریدورهای آن ناکافی بوده است؛ زیرا اساسا در دو دهه گذشته هیچ گاه در بودجه های سنواتی سازمان محیط زیست، اعتبار ویژه ای برای حفاظت از یوز ایرانی پیش بینی نشد.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: در سال 1400 مجموعا حدود 3 میلیارد و 600 میلیون تومان بودجه برای حفاظت از زیستگاه های یوزپلنگ و اجرای پروژه تکثیر در اسارت در اختیار ما قرار داده شد که ما 3 میلیارد تومان از این مبلغ را برای تقویت امکانات حفاظتی زیستگاه های توران و میان دشت هزینه کردیم و 600 میلیون تومان را نیز به پروژه تکثیر در اسارت اختصاص دادیم. این در حالی است که اساسا با بودجه 3 میلیارد تومانی حفاظت از تمام زیستگاه های یوزپلنگ در سراسر کشور، نه می توان اقدام خاصی در جهت خرید حقوق عرفی مرتع داران در این زیستگاه ها انجام داد و به مدیریت حضور دام اهلی و سگ گله به عنوان مهمترین تعارضات یوز در زیستگاه مهم پارک ملی توران پرداخت و نه می توان اقدام خاصی را برای ایمن سازی جاده هایی انجام داد که از وسط کریدورهای مهم تردد یوزپلنگ عبور می کنند. 

وی در ادامه تاکید کرد: ما برای این که کمبود شدید اعتبارات حفاظت از یوزپلنگ در سال 1400 تا حدودی در سال جاری برطرف شود، در همان سال گذشته تلاش های زیادی را برای افزایش بودجه مربوط به این گونه در حال انقراض انجام دادیم؛ به طور مثال، ما در سال گذشته برنامه نجات یوزپلنگ را برای سازمان برنامه و بودجه ارسال کردیم و خود من شخصا با معاون قبلی و فعلی سازمان برنامه جلسه برگزار کردم و از این دوستان درخواست کردم که وضعیت حفاظتی از یوز ایرانی را ببینند و اعتبار ویژه ای را برای حفاظت از این گونه مهم حیات وحش ایران اختصاص دهند، اما متاسفانه امسال هم این اتفاق رخ نداد و هیچ اعتبار مخصوصی برای جلوگیری از انقراض یوز آسیایی در بودجه سال 1401 پیش بینی نشد.

10 سال دیگر وضعیت پلنگ ایرانی شبیه شرایط امروز یوز می شود  

اکبری در توضیح بیشتر درباره بودجه سازمان محیط زیست برای حفاظت از یوز آسیایی در سال 1401 گفت: با وجود تمام مذاکرات و پیگیری هایی که ما در سال گذشته برای افزایش اعتبارات حفاظت از یوزپلنگ ‌آسیایی انجام دادیم، در سال 1401 تنها 30 میلیارد تومان برای اجرای تمام مفاد طرح تنوع زیستی به سازمان محیط زیست اختصاص یافته است. این در حالی است که ما باید بودجه طرح تنوع زیستی را برای حفاظت از حیات وحش 31 استان تقسیم کنیم و این بودجه را برای مقابله با بیماری های حیات وحش، انجام برنامه های سرشماری، نجات میش مرغ که مانند یوز در حال انقراض است، نگهداری از سایت های گوزن زرد که وضع نگران کننده ای دارد، حفاظت از دیگر گونه های در معرض انقراض و سایر مسائل مربوط به حیات وحش هزینه کنیم و همچنین بخشی از اعتبارات مربوط به بررسی گونه های آندمیک گیاهی، موزه تاریخ طبیعی، بانک‌ ژن و سایت های فسیلی حساس سازمان محیط زیست نیز از همین بودجه هزینه می شود. طبیعتا در چنین شرایطی بخش اندکی از بودجه 30 میلیارد تومانی را می توانیم به طور خاص برای اجرای برنامه های حفاظت از زیستگاه های یوزپلنگ و طرح‌ تکثیر در اسارت اختصاص دهیم.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: ما در سال 1401 هرچقدر هم بخواهیم از اعتبارات مربوط به سایر گونه های حیات وحش و دیگر مسائل مربوط به تنوع زیستی کم کنیم و یوز آسیایی را به طور خاص مورد توجه قرار دهیم، بازهم حداکثر می توانیم 6 میلیارد تومان برای اجرای برنامه های مربوط به یوزپلنگ آسیایی در سال جاری هزینه کنیم که از این مقدار حدود 5 میلیارد تومان برای تقویت امکانات و برنامه های حفاظت از زیستگاه های یوز اختصاص می یابد و یک میلیارد تومان هم برای طرح تکثیر در اسارت باقی می ماند. البته این اتفاق در شرایطی رخ می دهد که ما ناچاریم برای تقویت حفاظت از یوزپلنگ، بودجه مربوط به سایر گونه های حیات وحش را کاهش دهیم، آن هم در شرایطی که همین حالا گونه هایی مثل خرس سیاه، هوبره یا پلنگ ایرانی در وضعیت نامناسبی قرار دارند و اگر ما نتوانیم به وضعیت پلنگ ایرانی به خوبی رسیدگی کنیم، شرایط این گونه هم ده سال دیگر مثل وضع امروز یوز آسیایی می شود.

همراهی اندک دستگاه های اجرایی با سازمان محیط زیست

این مقام ارشد سازمان حفاظت محیط زیست در جمع بندی صحبت های خود تاکید کرد: مجموع مسائلی که ذکر شد نشان می دهد که اولا ما نتوانسته ایم در 21 سال گذشته جلوی اجرای طرح های عمرانی و معدنی مخرب زیستگاه های اصلی و کریدورهای یوزپلنگ بخصوص در خارج از مناطق حفاظت شده را بگیریم، ثانیا نتوانسته ایم اعتبارات مناسبی را برای حفاظت از یوز آسیایی تخصیص دهیم و ثالثا اساس روند توسعه ای کشور در دو دهه اخیر متناسب با برنامه های حفاظت از یوزپلنگ نبوده و بعضا به این برنامه ها آسیب زده است. تا زمانی هم که روند تخصیص اعتبارات حفاظت از حیات وحش به سازمان محیط زیست تغییر پیدا نکند و ما از نظر قانونی نتوانیم جلوی اجرای پروژه های عمرانی و معدنی مخرب در مناطق آزاد حاشیه زیستگاه ها را بگیریم، قطعا نخواهیم توانست که روند کنونی انقراض یوز ایرانی را تغییر دهیم.

وی در پایان تصریح کرد: در شرایط موجود وقتی توان و نیروی انسانی سازمان محیط زیست اجازه اجرای برنامه های گسترده حفاظت از یوز آسیایی را نمی دهد و قوانین موجود هم نمی گذارد که ما در خارج از مناطق حفاظت شده نقش آفرینی جدی داشته باشیم، ما برای تغییر روند انقراض یوزپلنگ، حتما به همراهی دستگاه های اجرایی مختلف نیاز داریم و این در حالی است که دستگاه های دیگر کمتر حاضر می شوند در حفاظت از یوز آسیایی با سازمان محیط زیست همراه شوند؛ مثلا ما هنوز نتوانسته ایم وزارت راه را راضی کنیم که بخشی از اعتبارات کلان خود را برای ایمن سازی جاده های عبوری از کریدورهای یوزپلنگ تخصیص دهد. این البته فقط یک نمونه از تهدیداتی است که علیه جمیعت یوز ایرانی وجود دارد و اساسا تا وقتی دستگاه های دیگر نخواهند به نقش خود برای کاهش این تهدیدات عمل کنند و قانون ویژه ای هم برای حفاظت از حیات وحش کشور و مکلف کردن تمام دستگاه ها به اجرای وظایف خود در این زمینه تصویب نشود، وضعیت حفاظت از یوزپلنگ و سایر گونه های در معرض انقراض در کشورمان تغییر نخواهد کرد. بنابراین باید هرچه زودتر موضوع تصویب لایحه حفاظت و بهره‌ برداری پایدار از حیات وحش به نتیجه برسد تا وضعیت اجرای برنامه های حفاظتی از گونه های مختلف حیات وحش ایران از جمله یوز آسیایی تا حدودی تغییر کند.