ایرانیان سالانه یک میلیون تُن ظرف پلاستیکی مصرف می کنند / سهم هر ایرانی؛ روزانه 32 گرم

ایرانیان سالانه یک میلیون تُن از انواع ظروف پلاستیکی شامل بشقاب، چنگال، قاشق، لیوان و سایر ظرف های یک بار مصرف را مصرف می کنند. این رقم از مصرف ظروف پلاستیکی توسط مردم ایران، براساس برآوردهای رکنا از آمار رسمی ارائه شده توسط برمک قنبرپور، عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران به دست آمده است. در این میان سهم هر ایرانی استفاده روزانه 32 گرم از انواع ظروف پلاستیکی است. این یعنی اگر هر کدام از ما استفاده از ظروف پلاستیکی را کنار بگذاریم، به طبیعت کشورمان کمک کرده ایم که سالانه 11.8 کیلوگرم ظروف پلاستیکی کمتری در آن به مصرف برسد.

تولید سالانه 4.5 میلیون تُن پلاستیک و پلیمر در ایران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که در دهه های اخیر محصولات پلاستیکی کاربرد گسترده ای در زندگی بشر پیدا کرده اند، اما چند سالی است که فعالان محیط زیست در سطح جهان به این نتیجه رسیده اند که با توجه به تجزیه ناپذیر بودن پلاستیک، بازیافت ناپذیر بودن بسیاری از انواع محصولات پلاستیکی و انتشار بی رویه گازهای گلخانه ای به عنوان مهمترین عامل پیدایش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی بر اثر سوزاندن پلاستیک ها، بهتر است انسان ها تا حد امکان مصرف محصولات پلاستیکی بخصوص پلاستیک های یک بار مصرف مورد استفاده روزمره را کنار بگذارند تا به نجات زمین کمک کنند.

البته با وجود این که چند سالی است فعالان محیط زیست درباره لزوم کاهش مصرف پلاستیک هشدار می دهند، اما هنوز هم شاهد مصرف بی رویه پلاستیک بخصوص ظروف پلاستیکی در سطح جهان به‌ویژه در کشور خودمان هستیم و کمتر پیش می آید که ما در زندگی روزمره خود از انواع محصولات پلاستیکی از جمله ظروف پلاستیکی استفاده نکنیم. این بی توجهی ما به لزوم کاهش مصرف پلاستیکی نیز منجر به آن شده است که سالانه صدها هزار تُن پلاستیک در ایران وارد طبیعت شود و صدها هزار تن دیگر نیز سوزانده شود و این روند به افزایش محسوس انتشار گازهای گلخانه ای در کشورمان دامن بزند.

جزئیات آمارهای مربوط به تولید و مصرف محصولات پلاستیکی در ایران را از برمک قنبرپور، عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران جویا شدیم و او نیز با اشاره به معاملات بورس کالا در سال 99 به خبرنگار رکنا گفت: سال گذشته حدود 3 میلیون و 250 هزار تن مواد پلیمری و پلاستیکی در بورس کالا معامله شد. یعنی تولیدکنندگان محصولات مختلف، در سال گذشته این مقدار از مواد پلیمری و پلاستیکی را از بورس خریدند.

وی افزود: تخمین انجمن ملی صنایع پلیمر ایران نشان می دهد که سالانه حدود 400 تا 500 هزار تن پلاستیک وارد کشور می شود و همچنین سالانه حدود 700 تا 800 هزار تن پلاستیک نیز در کشورمان بازیافت می شود و بنابراین می توان گفت با مجموع این مواد، سالانه بین 4 میلیون و 300 تا 4 میلیون و 500 هزار تن انواع محصولات پلاستیکی و پلیمری در ایران تولید می شود.

مصرف سالانه 1.5 میلیون تُن انواع محصولات پلاستیکی یک بار مصرف در ایران

قنبرپور با بیان این که بخش زیادی از محصولات پلاستیکی و پلیمری به مصرف روزمره نمی رسند، عنوان کرد:  بخشی از محصولات پلیمری و پلاستیکی برای تولید محصولات صنعتی، خانگی، پوشاک و ... به کار می روند و به صورت روزمره به مصرف نمی رسند. اما بخشی از محصولات پلاستیکی هم محصولاتی هستند که به صورت روزمره به مصرف می رسند و یک بار مصرف هستند که از جمله آنها می توان به ظروف یک بار مصرف، کیسه های پلاستیکی و پلاستیک های مورد استفاده در بسته بندی محصولات غذایی اشاره کرد که در مجموع، برآورد می شود سالانه 1.5 میلیون تُن از محصولات پلاستیکی روزمره یک بار مصرف در کشورمان استفاده شود.

عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران ادامه داد: حدود 60 تا 70 درصد محصولات پلاستیکی که به صورت روزمره به مصرف مردم کشورمان می رسد، ظروف پلاستیکی شامل بشقاب، چنگال، قاشق، لیوان و سایر ظرف های یک بار مصرف هستند و بنابراین می توان برآورد کرد که سالانه نزدیک یک میلیون تن از انواع ظروف پلاستیکی در ایران به مصرف می رسد.

50 تا 60 درصد ظروف پلاستیکی بازیافت می شوند

قنبرپور با بیان این که پلاستیک ها به دو دسته بازیافت پذیر و بازیافت ناپذیر تقسیم می شوند، اظهار داشت: اساسا هرچه ضخامت یک پلاستیک بیشتر باشد، امکان بازیافت آنها هم بیشتر است، به نحوی که اساسا امکان بازیافت بسیاری از کیسه های پلاستیکی وجود ندارد یا بازیافت این کیسه ها صرفه اقتصادی زیادی ندارد، به همین دلیل، در بسیاری از کشورهای توسعه یافته سعی می کنند با اهرم های مختلف از جمله وضع مالیات بر مصرف کیسه های پلاستیکی یا افزایش قیمت این محصولات، مصرف آنها را کاهش دهند.

عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران با تاکید بر این که اغلب ظروف پلاستیکی مورد استفاده مردم، در ایران بازیافت می شوند، عنوان کرد: حدود 50 تا 60 درصد ظروف پلاستیکی که مردم ایران استفاده می کنند، به بازیافت می رسند. البته ساز و کار دقیقی در این زمینه تدوین نشده و بخش زیادی از بازیافت محصولات پلاستیکی در کشورمان به دلیل وجود پدیده زباله گردی در ایران رخ می دهد. یعنی چون محصولات پلاستیکی قیمت بالایی دارند، بخش زیادی از آنها که توسط شهروندان یا ماموران شهرداری تفکیک نمی شوند، توسط زباله گردها جمع آوری می شوند و با استفاده از چند واسطه به کارگاه های بازیافت زباله فروخته می شوند.

سوزاندن سالانه 400 تا 500 هزار تُن زباله پلاستیکی در ایران

قنبرپور با بیان این که فرآیند دفن علمی زباله های پلاستیکی که بازیافت نمی شوند، در ایران وجود ندارد، گفت: آن بخش از محصولات پلاستیکی که بازیافت نمی شود، یا وارد طبیعت می شود یا در سایت های پسماند سوزانده می شود؛ به نحوی که برآورد می شود سالانه 400 تا 500 هزار تُن زباله پلاستیکی در ایران سوزانده می شود و این فرآیند انتشار بی رویه گازهای گلخانه ای به عنوان مهمترین عامل گرمایش جهانی را به همراه دارد. بنابراین ما باید به سمتی حرکت کنیم که بتوانیم بخش اعظم پلاستیک های مورد استفاده در کشور را بازیافت کنیم.

عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران ادامه داد: محصولات پلاستیکی که ضخامت بالایی دارند یا از مواد ترموپلاستیک یا اصطلاحا پلاستیک های گرمانرم تولید شده اند، قابل بازیافت هستند و بازیافت آنها هم کار چندان سختی نیست، چون دمای ذوب این پلاستیک ها از بسیاری از محصولات از جمله شیشه یا فولاد پایین تر است و شکل دهی آنها هم راحت تر است.

وی در ادامه تاکید کرد: ترموپلاستیک ها، پلاستیک هایی هستند که حتی می توان چندین بار آنها را ذوب، بازیافت و شکل دهی کرد و خوشبختانه وضعیت بازیافت پلاستیک در ایران مناسب است و حتی نرخ بازیافت پلاستیک در کشورمان از برخی کشورهای توسعه یافته نیز بیشتر است، اما متاسفانه تولید ترموپلاستیک ها در ایران کافی نیست و از ظرفیت پتروشیمی ها برای تولید این نوع پلاستیک ها به اندازه کافی استفاده نمی شود.

مصرف سالانه 35 کیلوگرم انواع پلاستیک توسط هر ایرانی

قنپرپور با تاکید بر این که متاسفانه سرانه مصرف پلاستیک از شاخص های توسعه یافتگی کشورها محسوب می شود، گفت: محصولات پلاستیکی الزاما منفور نیستند و در همین دوران کرونا شاهد آن بودیم که پلاستیک ها کمک زیادی به بشریت کردند، به نحوی که ماسک ها، محصولات بهداشتی، سرم ها، سرنگ ها، بسته بندی داروها و ... همگی از پلاستیک ها تولید شده اند و اساسا مواد پلاستیکی نقش مهمی در مقابله با همه گیری کرونا داشتند.

عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران ادامه داد: مصرف پلاستیک در ایران 35 کیلوگرم به ازای هر نفر در سال است و متوسط نرخ جهانی مصرف پلاستیک نیز در همین حدود است، اما در برخی کشورهای توسعه یافته از جمله آمریکا و ژاپن مصرف سالیانه پلاستیک از صد کیلوگرم به ازای هر نفر نیز بالاتر است.

رها شدن سالانه 250 تا 350 هزار تن پلاستیک در طبیعت ایران

قنبرپور در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به آمار سوزاندن زباله های پلاستیکی در کشور توضیح داد: با توجه به این که سالانه حدود 1.5 میلیون تُن پلاستیک در مصارف روزمره مردم مورد استفاده قرار می گیرد و حدود 700 تا 800 هزار تن از این مواد پلاستیکی بازیافت می شود، مابقی این پلاستیک ها یا سوزانده می شود یا در طبیعت رها می شود.

عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران تاکید کرد: از این مقدار سالانه حدود 400 تا 500 هزار تن مواد پلاستیکی در سایت های دفن پسماند سوزانده می شود و سالانه 250 تا 350 هزار تن پلاستیک نیز در ایران در طبیعت رها می شود. هر دو مساله نیز منجر به آلودگی محیط زیست می شود، چراکه سوزاندن پلاستیک، انتشار گازهای گلخانه ای را به همراه دارد و پلاستیکی هم که در طبیعت رها می شود، قابل تجزیه شدن نیست.

نگاهی دقیق تر به آمارهای مصرف پلاستیک در ایران

در این میان اگر بخواهیم برآوردی از آمارهای ارائه شده توسط قنبرپور به رکنا داشته باشیم، باید گفت که سالانه حدود 4.5 میلیون تُن محصولات پلاستیکی و پلیمری در ایران تولید می شود که از این مقدار حدود 3 میلیون تُن از انواع پلاستیک و پلیمر در صنایع کشور به مصرف می رسد و سالانه حدود 1.5 میلیون تُن محصولات پلاستیکی نیز در کشورمان به مصرف روزمره مردم می رسد که بر این اساس می توان گفت شهروندان ایرانی روزانه بیش از 4 هزار و 100 تُن از انواع محصولات پلاستیکی را مصرف می کنند.

همچنین با توجه به این که 60 تا 70 درصد مصرف روزمره مردم مربوط به ظروف پلاستیکی شامل بشقاب، چنگال، قاشق، لیوان و سایر ظرف های یک بار مصرف می شود، می توان برآورد کرد که سالانه حدود یک میلیون تُن و روزانه بیش از 2 هزار و 700 تُن از انواع ظروف پلاستیکی یک بار مصرف در کشورمان مصرف می شود.

براین اساس اگر جمعیت ایران را حدود 85 میلیون نفر در ایران در نظر بگیریم، می توان تخمین زد که سرانه مصرف ظروف پلاستیکی در میان ایرانیان سالانه حدود 11.8 کیلوگرم و روزانه حدود 32 گرم است؛ به عبارتی دیگر می توان گفت هر 31 ایرانی روزانه در مجموع یک کیلوگرم از انواع ظروف پلاستیکی شامل بشقاب، چنگال، قاشق، لیوان و سایر ظرف های یک بار مصرف را به مصرف می رسانند.

البته باید توجه داشت که بخش زیادی از این ظروف در ادارات، شرکت ها، مراکز تجاری، رستوران ها، کافی شاپ ها، فست فودها، مراکز تهیه غذا، مهمانی ها، جشن ها، مراسم مذهبی و ... به مصرف می رسد و به عبارت دیگر، چون بسیاری از ما ایرانیان هنوز فرهنگ کنار گذاشتن استفاده از ظروف پلاستیکی را یاد نگرفته ایم، سالانه بیش از 2 هزار و 700 تُن از انواع این ظروف را به مصرف می رسانیم.

کنار گذاشتن استفاده از ظروف پلاستیکی ساده است

حسین عبیری گلپایگانی، فعال محیط زیست با مرور این آمارها به خبرنگار رکنا توضیح داد: طبیعی است که ما نمی توانیم استفاده از محصولات پلاستیکی را به طور کامل از زندگی روزمره خودمان کنار بگذاریم، به طور مثال در شرایط کرونایی، ماسک و دستکش هایی که به صورت روزمره به مصرف مردم می رسد، عمدتا پلاستیکی است و ما نمی توانیم در ایام همه گیری کرونا از ماسک یا دستکش استفاده نکنیم.

وی افزود: بنابراین در برخی شرایط ما ناچاریم که هر طور شده است، از محصولات پلاستیکی استفاده کنیم، اما طبیعتا استفاده از برخی پلاستیک ها بخصوص ظروف پلاستیکی یک بار مصرف را به راحتی می توان کنار گذاشت، به شرط این که ما یاد بگیریم که چطور می توانیم برای این محصولات جایگزین مناسبی پیدا کنیم.

این فعال محیط زیست در توضیح بیشتر گفت: کنار گذاشتن استفاده از ظروف پلاستیکی کار دشواری نیست و تنها به کمی همت نیاز دارد، به طور مثال، ما می توانیم هر بار که به رستوران، مرکز تهیه غذا یا حتی شیرینی فروشی مراجعه می کنیم، با خودمان ظرف ببریم تا کمتر نیاز باشد که برای رفع احتیاجات روزمره، از پلاستیک استفاده کنیم.

کاهش مصرف ظروف پلاستیکی؛ یک وظیفه ملی و شرعی

عبیری، کنار گذاشتن استفاده از ظروف پلاستیکی را یک وظیفه ملی و شرعی توصیف کرد و اظهار داشت: ما حتما وظیفه داریم که برای حفظ محیط زیست کشورمان، کمی همت به خرج دهیم و تا حد امکان کمتر از ظروف پلاستیکی یک بار مصرف استفاده کنیم. به طور مثال، ما می توانیم در انواع مراسم و مهمانی های خود به جای توزیع لیوان یا قاشق پلاستیکی، لیوان و قاشق معمولی توزیع کنیم.

این فعال محیط زیست ادامه داد: متاسفانه رواج بی رویه استفاده از ظروف پلاستیکی یک بار مصرف، به راحت طلبی برخی از مردم ایران بازمی‌گردد، این در حالی است که ما وظیفه داریم که نسبت به خودمان، جامعه‌مان و محیط زیست کشورمان احساس مسئولیت کنیم و استفاده از ظروف پلاستیکی یک بار مصرف را کنار بگذاریم؛ بخصوص که استفاده از ظروف پلاستیکی نه تنها برای طبیعت، بلکه برای سلامتی انسان ها نیز مضر است.

وی در ادامه تاکید کرد: ما به راحتی می توانیم همیشه همراه خودمان یک لیوان داشته باشیم تا دیگر نیازی نباشد که برای آب خوردن در طول روز از لیوان های یک بار مصرف استفاده کنیم. همچنین ما می توانیم در خریدهای روزمره خودمان کیسه های پارچه ای به همراه خود ببریم تا دیگر نیازی نباشد که از کیسه های پلاستیکی استفاده کنیم. تمام این کارها به کمی همت و خردمندی نیاز دارد که متاسفانه برخی مردم ما از آن بی بهره اند.

این فعال محیط زیست با تاکید بر لزوم کنار گذاشتن استفاده از ظروف یک بار مصرف در مراسم مذهبی گفت: وقتی ما آن قدر همت داریم که انواع مراسم مذهبی را که البته بسیار با شکوه و پراهمیت هستند، در گوشه و کنار کشور برگزار می کنیم، بنابراین به راحتی می توانیم که با کمی دقت، استفاده از ظروف پلاستیکی را هم در این مراسم کنار بگذاریم تا به حفظ طبیعت کشورمان که قطعا یک وظیفه دینی تلقی می شود، کمک کنیم.

ظروف نشاسته ای و گیاهی؛ جایگزین مناسب ظروف پلاستیکی

عبیری با تاکید بر این که اکنون محصولات مختلفی در سطح جهان، جایگزین استفاده از ظروف پلاستیکی شده است، گفت: هم اکنون در کشورهای مختلف، بشقاب ها و قاشق های نشاسته ای تولید شده است که ما می توانیم با استفاده از آنها به جای ظروف یک بار مصرف، آنها را در پایان وعده غذایی خودمان مانند نان بستنی بخوریم، اما متاسفانه هنوز استفاده از این ظروف در کشورمان رواج پیدا نکرده است.

این فعال محیط زیست ادامه داد: در برخی کشورها از جمله ایران ظروف گیاهی یک بار مصرف هم تولید شده است که انسان های نمی توانند این ظروف را بخورند، اما ظروف گیاهی هم تجزیه پذیر هستند و می توان با آنها کمپوست تولید کرد و هم می توان بعد از چربی زدایی، از این ظروف را به عنوان خوراک دام استفاده کرد.

سهم ظروف گیاهی در سفره مردم ایران؛ تنها 3 تا 5 درصد

عبیری در همین راستا تاکید کرد: با وجود این که در کشورمان شرکت های مختلفی به تولید ظروف گیاهی یک بار مصرف پرداخته اند، اما هنوز استفاده از این ظروف در سطح کشور رایج نشده است، به نحوی که برآورهای فعالان محیط زیست نشان می دهد که حدود 3 درصد و در خوشبینانه ترین حالت 5 درصد از مصرف روزمره ظروف یک بار مصرف توسط مردم ایران به ظروف گیاهی اختصاص دارد.  

وی در پایان تصریح کرد: تمام این مسائل نشان می دهد که متاسفانه هنوز هم بیشتر ایرانیان به وظیفه شرعی و ملی خود نسبت به لزوم حفظ محیط زیست و کمک به سلامتی خودشان با کنار گذاشتن استفاده از ظروف یک بار مصرف پلاستیکی آگاه نیستند و این موضوع وظیفه فعالان محیط زیست و البته سازمان های متولی را برای آگاه سازی بیشتر مردم، سنگین تر می کند.