تیشه گرانی ها بر ریشه طبیعت ایران / 3 میلیون و 200 هزار روستایی در معرض مهاجرت

این روزها طبیعت ایران با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند. تغییرات اقلیمی از یک سو و بحران آب از سویی دیگر، طبیعت ایران را در معرض معضلات زیست محیطی فراوانی قرار داده است. در چنین شرایطی، مشکلات اقتصادی دولت و دشواری های معیشتی مردم نیز مشکلات طبیعت ایران را دو چندان کرده است؛ چراکه وقتی دولت نمی تواند با استفاده از اصول توسعه پایدار و دانش بنیان کردن اقتصاد کشور برای مردم شغل ایجاد کند، ناچار است که با تخریب طبیعت ایران به دنبال راهکاری برای توسعه اقتصادی کشور بگردد. در شرایطی هم که گرانی ها امان مردم را بریده است، شهروندان ناچارند که برای امرار معاش به منابع طبیعی دستبرد بزنند و طبیعت ایران را یک گام دیگر به نابودی نزدیک کنند.

طبیعت ایران قربانی دوم گرانی ها بعد از مردم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، چند سالی است که گرانی به مهمترین درد مردم ایران تبدیل شده و رفع این معضل نیز مهمترین خواسته ملت است؛ چراکه گرانی باعث شده است که سطح زندگی بسیاری از خانوارها پایین بیاید و ایرانیان زیادی به زیر خط فقر سقوط کنند. در این میان اما مردم ایران تنها آسیب دیدگان گرانی ها نیستند و طبیعت رنجور کشورمان نیز در سال های اخیر به شدت از گرانی آسیب دیده است؛ زیرا هرچه گرانی بیشتر شود و درآمد مردم متناسب با آن بالا نرود، برخی شهروندان ناچار می شوند که با روی آوردن به اقداماتی مثل قطع درختان، تغییر کاربری اراضی طبیعی، قاچاق چوب، تولید غیرقانونی زغال، بهره برداری بی رویه از مراتع، انجام کشاورزی بی ضابطه با حفر چاه های غیرمجاز و ... امرار معاش کنند و عملا سرمایه های ملی کشور را برای کسب درآمد به نابودی بکشانند.

البته پرواضح است که مردم مقصر اصلی این روند تخریب طبیعت نیستند و مسئولانی که باید جلوی گرانی ها را بگیرند، درآمد شهروندان را متناسب با گرانی ها افزایش دهند و برای آنها شغل های مناسب ایجاد کنند، مهمترین مقصران گرانی ها محسوب می شوند. این در حالی است که متاسفانه با وجود تغییر دولت و وعده هایی که مسئولان دولت جدید هنگام روی کار آمدن خود به مردم دادند، نه تنها هنوز شاهد بهبود وضعیت گرانی ها نیستیم، بلکه شیب گرانی ها در برخی موارد بیشتر شده است و هنوز هم بسیاری از شهروندان ناچارند که برای امرار معاش دست به تخریب طبیعت بزنند.

نابودی منابع طبیعی با توسعه اقتصادی ناپایدار در ایران

حمید آصفی، پژوهشگر اقتصاد سیاسی در گفت و گو با رکنا ریشه اصلی تداوم این روند را عدم برنامه ریزی مناسب برای توسعه اقتصادی پایدار ایران در چند دهه گذشته توصیف کرد و اظهار داشت: متاسفانه چون ما نتوانسته ایم برنامه های مناسبی برای توسعه اقتصادی کشور متناسب با علم روز تدوین کنیم، اقتصاد ما به یک اقتصاد مصرف کننده منابع طبیعی تبدیل شده است که توسعه صنعتی و کشاورزی در آن مترداف است با تخریب طبیعت.

وی افزود: متاسفانه با وجود توسعه صنایع دانش بنیان و هوشمند در سطح جهان، ما هنوز هم به دنبال توسعه مبتنی بر صنایع بزرگ هستیم که ویژگی اصلی آنها مصرف بی رویه منابع طبیعی است و در چنین شرایطی هم ما چاره ای نداریم جز این که با تخریب طبیعت به اشتغالزایی و ایجاد درآمد برای مردم بپردازیم. بنابراین اساسا توسعه اقتصادی در ایران به عاملی برای تخریب طبیعت تبدیل شده است.

این پژوهشگر اقتصادی تاکید کرد: مشکل دیگر اقتصاد ما نفوذ افرادی در بدنه دستگاه های اجرایی است که برای کسب درآمدهای نجومی، رانت های مختلفی را دریافت می کنند و با سوء استفاده از این رانت ها، به توسعه صنایع مخرب محیط زیست، تغییر کاربری اراضی طبیعی، احداث معادن بدون در نظر گرفتن ضوابط زیست محیطی لازم و تخریب طبیعت به شکل های مختلف از جمله کوه خواری و زمین خواری می پردازند.

نابودی طبیعت ایران به دست رانت خواران و مفسدان اقتصادی  

آصفی، فقدان وجود برنامه توسعه پایدار در ایران را از جمله مهمترین دلایل بروز معضلات زیست محیطی در کشورمان توصیف کرد و گفت: وقتی ما به جای این که به توسعه اقتصادی مبتنی بر علم روز، هوشمند کردن صنایع و اجرای ضوابط زیست محیطی در برنامه های توسعه اقتصادی بپردازیم، فضا را برای رانت خوارانی فراهم می کنیم که هر طور می خواهند طبیعت را تخریب می کنند و از این طریق برای خودشان کسب درآمد می کنند، طبیعی است که شاهد از بین رفتن منابع طبیعی کشورمان به دست این رانت خواران باشیم و متاسفانه در این شرایط، زور سازمان های محیط زیست و جنگل ها و مراتع به مقابله با این رانت خواران نمی رسد.

این پژوهشگر اقتصاد سیاسی، وجود فساد در بدنه برخی دستگاه های اجرایی را نیز از دیگر عوامل تخریب طبیعت ایران دانست و اظهار داشت: از زمانی که ما منابع طبیعی کشور از جمله جنگل ها و مراتع را ملی کردیم، نابودی این منابع در سطح کشورمان نیز شدت گرفت؛ چراکه مردم مشاهده کردند که برخی مسئولان دولتی خودشان دست به سوء استفاده از منابع طبیعی، قاچاق چوب و تغییر کاربری اراضی ملی می زنند و در چنین شرایطی، شهروندان نیز برای این که از برخی مسئولان دولتی عقب نمانند، خودشان برای کسب درآمد دست به تخریب طبیعت زدند.

تخریب منابع طبیعی با کشاورزی سنتی

آصفی، عدم توسعه کشاورزی دانش بنیان در ایران را به عنوان یکی دیگر از عوامل نابودی منابع طبیعی کشور معرفی کرد و گفت: اساسا وقتی که روستاییان ما نمی توانند با استفاده از علم روز کشاورزی، به گونه ای کشت و کار کنند که برایشان سودآور باشند، طبیعی است که وقتی با گرانی های افسارگسیخته مواجه می شوند، دست به قاچاق چوب، تولید غیرقانونی زغال، بهره برداری بی رویه از مراتع و سایر اقداماتی می زنند که جز تخریب طبیعت حاصلی ندارد.

این پژوهشگر اقتصاد سیاسی ادامه داد: اکنون هم طبیعت بسیاری از روستاهای ایران به جایی رسیده است که دیگر توان بازیابی منابع خود را ندارد و بسیاری از کارشناسان اقتصادی پیش بینی می کنند که اگر این روند ادامه پیدا کند، در سه سال آینده با مهاجرت 3 میلیون و 200 هزار نفر از روستاییان از آبادی های خود مواجه خواهیم شد.

وی در ادامه تاکید کرد: وقتی ما نتوانسته ایم اقتصاد کشورمان را براساس اصول توسعه پایدار، به سمت یک اقتصاد هوشمند و دانش بنیان پیش ببریم، طبیعی است که کشاورزی کشورمان نیز به شدت از علم روز کشاورزی دنیا عقب مانده است و ما اکنون با پایین ترین بهره وری ممکن در مصرف آب اقدام به تولید محصولات کشاورزی می کنیم. در چنین شرایطی هم طبیعی است که وقتی بحران آب ایران وضعیت بدتری از امروز پیدا کند، کشاورزی در بسیاری از مناطق ایران تعطیل شوند و کشاورزان ناچار شوند که به دلیل بیکار ماندن به حاشیه شهرها مهاجرت کنند.

افزایش سرعت تخریب طبیعت با تشدید مشکلات اقتصادی

آصفی با بیان این که تا مبانی علمی اقتصاد دانش بنیان در ایران پیاده نشود، هم مردم و هم دولت برای کسب درآمد دست به تخریب طبیعت خواهند زد، عنوان کرد: تا وقتی که ما به سمت توسعه پایدار حرکت نکنیم، هر نوع توسعه اقتصادی در کشور ما مترادف نابودی منابع طبیعی خواهد بود و طبیعتا در شرایطی که شرایط اقتصادی دولت دشوارتر شود و مردم هم با دشواری های معیشتی بیشتری دست و پنجه نرم کنند، سرعت تخریب طبیعت افزایش خواهد یافت.

این پژوهشگر اقتصاد سیاسی ادامه داد: وقتی ما هیچ توجهی به لزوم دانش بنیان کردن اقتصاد، صنعت و کشاورزی کشور نداریم، طبیعی است که کشاورزان برای امرار معاش اقدام به حفر چاه های غیرمجاز و هجوم بی رویه به سفره های آب زیرزمینی می کنند و صنایع نیز هر چه بیشتر آب کشور را مصرف می کنند و عموم مردم هم وقتی نتوانند از مسیرهای مناسب کسب درآمد کنند و دولت هم نتواند برای آنها شغل ایجاد کند، برای امرار معاش دست به تخریب طبیعت می زنند.

وی در پایان تصریح کرد: اساسا فقدان سیاست گذاری کلان اقتصادی مبتنی بر توسعه پایدار در چند دهه گذشته منجر به نابودی منابع طبیعی کشورمان شده است. این در حالی است که منابع طبیعی ثروت ملی بین نسلی محسوب می شوند و اگر روند بی توجهی ما به لزوم سازگاری با تبعات تغییرات اقلیمی، برنامه ریزی برای توسعه اقتصادی پایدار و هوشمندسازی صنایع و کشاورزی و در پیش گرفتن اصول اقتصاد دانش بنیان ادامه پیدا کند، قطعا طبیعت ما نیز روز به روز بیشتر تخریب خواهد شد.