سخنان وزیر بهداشت در برابر مرگ خاکستری/ گفتن از پیشگیری از سرطان را به شوخی تبدیل نکنید!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا،تهران از ابتدای سال ۵ روز هوای پاک، ۱۸۷ روز هوای قابل قبول و ۱۰۸ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۸ روز هوای ناسالم داشته است.

دیروز، ظفرقندی، وزیر بهداشت، بیان کرد که «هزینه درمان سرطان بالاست و اولویت ما پیشگیری است». این سخنان در حالی مطرح می‌شود که وضعیت آلودگی هوا در ایران، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی مانند تهران، به بحرانی جدی تبدیل شده است. اگرچه پیشگیری از بیماری‌ها در نگاه بسیاری، گامی ضروری است، اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا اقداماتی که در جهت پیشگیری از آلودگی هوا باید انجام شوند، در عمل دیده می‌شود؟

آلودگی هوا، به‌ویژه در فصول سرد سال، به حدی شدید است که به وضوح می‌توان آن را عامل بسیاری از بیماری‌های مزمن و کشنده دانست.

بسیاری از کارشناسان بهداشتی و محیط‌زیستی بر این باورند که آلودگی هوا نقش قابل‌توجهی در بروز انواع سرطان‌ها، از جمله سرطان ریه، کبد، خون، مثانه و حتی پوست دارد.

در واقع، این مواد آلاینده که شامل ذرات معلق ریز (PM2.5)، گازهای سمی مانند بنزن و فرمالدهید و دیگر مواد شیمیایی هستند، به تدریج وارد بدن انسان می‌شوند و تغییرات ژنتیکی را سبب می‌شوند که به بروز سرطان‌های مختلف می‌انجامد.

در این میان، سخنان وزیر بهداشت و تأکید او بر اولویت پیشگیری، در شرایطی که به نظر می‌رسد اقدامات لازم برای کاهش آلودگی هوا از سوی نهادهای مسئول در سطح کلان جدی گرفته نمی‌شود، قابل تأمل است.

اگرچه در بسیاری از کشورهای پیشرفته، مقابله با آلودگی هوا به یک اولویت ملی تبدیل شده و برنامه‌های بلندمدت برای کاهش آلاینده‌ها اجرا می‌شود، در ایران وضعیت کاملاً متفاوت است.

از ابتدای سال جاری تاکنون، تهران و دیگر شهرهای بزرگ ایران تنها تعداد انگشت‌شماری روزهای هوای پاک را تجربه کرده‌اند، و در اکثر ایام، کیفیت هوا در سطحی قرار دارد که برای افراد با بیماری‌های تنفسی و قلبی تهدیدی جدی به حساب می‌آید.

در چنین شرایطی، سخنان وزیر بهداشت که به پیشگیری از بیماری‌ها اشاره دارد، به نوعی در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد. پیشگیری از چه بیماری‌ای و با چه روشی؟ در شرایطی که آلودگی هوا از هر گوشه و کنار جان شهروندان را تهدید می‌کند، پیشگیری تنها با حرف ممکن نیست.

درست است که هزینه درمان سرطان، به‌ویژه درمان بیماری‌هایی که ناشی از آلودگی هوا هستند، بالاست و بار اقتصادی و اجتماعی آن سنگین است، اما این وضعیت به‌هیچ‌وجه تصادفی نیست.

طبق قانون "هوای پاک"، که به عنوان یک قانون ضروری در سال‌های اخیر به تصویب رسیده، بیش از ۲۱ دستگاه اجرایی مسئولیت دارند تا در زمینه کاهش آلودگی هوا اقدامات جدی انجام دهند.

این دستگاه‌ها از وزارت نفت گرفته تا وزارت کشور، نیروی انتظامی، شهرداری‌ها و حتی صدا و سیما، همه مکلف به پیگیری این امر هستند. اما چه چیزی در عمل اتفاق می‌افتد؟

گزارش‌ها نشان می‌دهند که در بسیاری از موارد، این دستگاه‌ها به وظایف خود عمل نکرده‌اند یا حداقل اقداماتی که انجام داده‌اند به‌اندازه کافی برای کاهش میزان آلودگی مؤثر نبوده است.

برای مثال، وزارت نفت مسئول اجرای طرح «کهاب» در جایگاه‌های بنزین است، که می‌تواند از انتشار بخارات بنزین جلوگیری کند، اما آیا این طرح به درستی اجرا شده است؟

همینطور مسئولیت نظارت بر معاینه فنی خودروها و موتورسیکلت‌ها، که یکی از عوامل مهم آلودگی هوا هستند، به عهده وزارت کشور و وزارت راه و شهرسازی است، اما آیا در عمل این معاینات به‌طور مؤثر انجام می‌شود؟ آیا پلیس راهور به وظیفه خود در برخورد با وسایل نقلیه دودزا عمل می‌کند؟

حتی با وجود قوانینی مانند ماده ۷ قانون هوای پاک که شهرداری‌ها را مکلف به ساماندهی ترافیک شهری کرده، به نظر می‌رسد که گره‌های اصلی ترافیکی که منجر به افزایش آلایندگی می‌شود، همچنان حل نشده باقی‌مانده است و این در حالی است که طبق ماده ۱۰ همین قانون، توسعه حمل و نقل عمومی شهری باید به یک اولویت تبدیل شود، که در عمل شاهد کمبود این نوع حمل و نقل در بسیاری از شهرها به‌ویژه تهران هستیم.

این بی‌توجهی به قانون، پیامدهای جبران‌ناپذیری به دنبال خواهد داشت. همانطور که وزیر بهداشت اشاره کرده، هزینه درمان سرطان بالا است، اما هزینه نادیده گرفتن قوانین و عدم اجرای صحیح آن‌ها نیز بسیار بالاتر از آن چیزی است که در نگاه اول تصور می‌شود.

بیماران مبتلا به سرطان و دیگر بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا تنها به‌عنوان قربانیان این بی‌توجهی به قانون و کم‌کاری مسئولان شناخته می‌شوند.

این واقعیت تلخ در حالی است که اجرای دقیق و درست قوانین می‌توانست از بسیاری از این بیماری‌ها جلوگیری کرده و فشار اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن‌ها را کاهش دهد.

در نهایت، اگر وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌ها واقعا به پیشگیری فکر می‌کنند، باید نخست به آلودگی هوا و کاهش آن به عنوان اولویت اصلی پرداخته و همزمان اقدامات جدی برای درمان و حمایت از مبتلایان به بیماری‌های ناشی از آن را در دستور کار خود قرار دهند.

این راه تنها در صورتی ممکن است که مسئولان با یکدیگر هماهنگ عمل کرده و به طور جدی و عملی در جهت کاهش آلودگی و سلامت عمومی جامعه گام بردارند.