دانشجوی دکترا :هزینه‌های سرسام‌آور پژوهش و چاپ مقالات؛ مانعی بزرگ در مسیر تحصیل دانشجویان ایرانی است

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، مشکلات دانشجویان ایرانی در شرایط کنونی بسیار پیچیده و متنوع است. یکی از دغدغه‌های اصلی آن‌ها مهاجرت است. بسیاری از دانشجویان به دلیل شرایط اقتصادی و شغلی نامساعد و کمبود فرصت‌های شغلی در کشور، تصمیم به مهاجرت می‌گیرند. این روند باعث کاهش منابع انسانی متخصص در کشور می‌شود و به نوعی بحران "فرار مغزها" را تشدید می‌کند. در این راستا، مسئولان به جای ارائه راهکارهای واقعی برای حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی، تنها به تبریک‌های رسمی و وعده‌های مبهم بسنده می‌کنند که دردی از دانشجویان دوا نمی‌کند.

از سوی دیگر، بیکاری و بی‌توجهی به روند علم‌آموزی نیز از دیگر مشکلات جدی دانشجویان است. بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی پس از پایان تحصیل با مشکل یافتن شغل مناسب و متناسب با تخصص خود مواجه می‌شوند. این در حالی است که برخی از رشته‌های دانشگاهی با بازار کار محدود یا حتی بدون تقاضا مواجهند. علاوه بر این، نظام آموزشی کشور نیز نتوانسته است ارتباط مناسبی بین دانشگاه‌ها و بازار کار برقرار کند و بسیاری از دانشجویان احساس می‌کنند که علم‌آموزی در شرایط کنونی نتایج کاربردی برای آینده شغلی آنان نخواهد داشت.

در روز دانشجو با زهرا اصلانی دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد تهران شمال گفت و گویی داشتیم و او از دغدغه های خود و دانشجویان اینگونه گفت: واقعیت این است که شرایط اقتصادی و رفاهی دانشجویان به شدت ناپایدار است و بسیاری از دانشجویان به دلیل هزینه‌های سنگین شهریه، هزینه کتاب‌ها و رفت و آمد، قادر به ادامه تحصیل نیستند. بسیاری از همکلاسی‌های من که برای مقطع دکترا تلاش کرده و پذیرفته شده‌اند، به دلیل هزینه‌های بسیار بالا، همچنان در مضیقه هستند. برای مثال، شهریه هر ترم بالغ بر ۲۵ میلیون تومان است که این مبلغ به طور کامل باید صرف دانشگاه شود، در حالی که در شرایط فعلی، اگر دانشجویی بخواهد حتی حداقلی از هزینه‌های زندگی خود را پوشش دهد، قادر به پس‌انداز نخواهد بود. برخی از همکلاسی‌های من حتی مجبور به انصراف از تحصیل شده‌اند.

این دانشجوی دکترا در ادامه گفت:در بسیاری از موارد، رقابت‌های علمی در سطح بین‌المللی در دانشگاه‌های کشور به دلیل نبود منابع و برنامه‌ریزی‌های جدی از سوی اساتید، به شدت محدود است. اساتید با استفاده از کتاب‌های عمومی که خودشان تألیف کرده‌اند، منابع امتحانی را تعیین می‌کنند، در حالی که بسیاری از این کتاب‌ها تألیف شده توسط دانشجویان است و از منابع علمی معتبر بین‌المللی بی‌بهره‌اند. در واقع، این روند باعث شده که تفاوت چندانی میان مقطع دکترا و کارشناسی احساس نشود و برخی از دانشجویان مجبور به استفاده از منابع مقطع ارشد خود برای آمادگی در آزمون‌های دکترا باشند.

زهرا اصلانی در مورد اثر فیلترینگ بر روند علم اندوزی دانشجویان نیز اینگونه گفت: شرایط فیلترینگ و محدودیت دسترسی به منابع علمی و اینترنتی نیز مشکلات دیگری را به همراه داشته است. بسیاری از مقالات و منابع علمی معتبر بین‌المللی برای دانشجویان ایرانی قابل دسترسی نیست و برای دانلود آن‌ها باید هزینه‌های گزافی پرداخت کنند. از طرفی، هزینه فیلترشکن و اینترنت در کشور به قدری بالا است که دسترسی به منابع علمی از طریق این روش‌ها نیز با دشواری‌های فراوانی همراه است. این محدودیت‌ها نه تنها کیفیت آموزش و پژوهش را کاهش داده بلکه به میزان دسترسی ما به اطلاعات علمی روز دنیا ضربه می‌زند.

وی به مسئله اشتغال دانشجویان نیز اشاره داشت و گفت: مسئله اشتغال بعد از اتمام تحصیلات عالیه نیز چالش بزرگی برای دانشجویان به شمار می‌آید. در بسیاری از مواقع، دانشجویانی که به تازگی دکترا می‌گیرند، با این پرسش مواجه می‌شوند که آیا این تحصیلات تاثیری در اشتغال و ارتقای شغلی آن‌ها خواهد داشت یا خیر. واقعیت این است که حتی در صورتی که فردی تحصیلات دکترا داشته باشد، در بسیاری از موارد حقوق آن‌چنان که شایسته است، افزایش نمی‌یابد و حتی در برخی موارد، برای عضویت در هیئت علمی دانشگاه‌ها نیز باید از آشنایان و روابط خاص استفاده کرد. شرایط ورود به هیئت علمی دانشگاه‌ها به شدت دشوار است و این در حالی است که بسیاری از دانشجویان دیگر انگیزه‌ای برای ورود به این عرصه ندارند، چرا که تأثیر چندانی در زندگی حرفه‌ای و شغلی آنان نخواهد داشت. در نهایت، این شرایط منجر به آن شده که بسیاری از دانشجویان احساس کنند که دورنمای روشنی برای آینده شغلی خود در کشور ندارند و در بسیاری از موارد مجبور به ورود به مشاغلی می‌شوند که ارتباط چندانی با رشته تحصیلی‌شان ندارد.

وی افزود:بسیاری از مشکلات و چالش‌هایی که دانشجویان با آن مواجهند، ریشه در تحریم‌ها دارد. نه‌تنها هیچ فضا یا شرایطی مشابه به آنچه که در دیگر کشورهای پیشرفته وجود دارد، برای دانشجویان ایرانی فراهم نمی‌شود، بلکه حتی در برخی مواقع، به‌دلیل محدودیت‌های شدید دسترسی به منابع علمی و تحصیلی، دانشجویان مجبور به استفاده از فضاهای محدود اینترنتی می‌شوند تا بتوانند به اطلاعات مورد نیاز خود دست یابند. این در حالی است که در کشورهای دیگر، دانشجویان با دسترسی آزاد و کامل به منابع علمی معتبر، در فضایی پویا و رقابتی به تحصیل و پژوهش می‌پردازند. همچنین، محدودیت‌های فیلترینگ و محدودیت‌های دیگر باعث شده است که دانشجویان ایرانی قادر به مقایسه آموزش‌های خود با کشورهای دیگر نباشند.

این دانشجوی دکترا در پایان گفت: متأسفانه، شرایط اقتصادی نیز به‌گونه‌ای است که دانشجویان با پرداخت هزینه‌های سنگین برای تحصیل در مقاطع عالی، احساس می‌کنند که برای ادامه تحصیل و پژوهش‌های علمی خود حمایت مناسبی دریافت نمی‌کنند. به‌عنوان مثال، در حالی که برای انجام یک پژوهش، میلیون‌ها تومان هزینه می‌شود، همچنان از این پژوهش‌ها هیچ حمایتی نمی‌شود. حتی چاپ مقالات علمی معتبر نیز هزینه‌های زیادی دارد و برای چاپ یک مقاله در مجلات علمی معتبر، دانشجویان مجبورند حداقل ۵۰ میلیون تومان هزینه کنند. این وضعیت باعث شده است که بسیاری از دانشجویان حتی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، از ادامه تحصیل انصراف دهند. در چنین شرایطی، بسیاری از جوانان ایرانی احساس می‌کنند که به دلیل کمبود منابع مالی، محدودیت‌های شدید دسترسی به اطلاعات علمی و فقدان حمایت‌های لازم، آینده تحصیلی و شغلی خود را در خطر می‌بینند.