قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها ارتباطی به آیین زرتشت ندارد

با کاوش 6 اتاق برج خاموشی مشخص شد هر کدام از این اتاق‌ها، استودانی «استخوان دان» است که زرتشتیان در دو یا سه لایه، استخوان‌ها را به طور نامنظم قرار داده و به وسیله خاک نرم می‌پوشانیدند.
در این رابطه مهدی رهبر - سرپرست فصل اول کاوش و گمانه زنی برج خاموشی ترک آباد واقع در اردکان یزد اظهار داشت: نخستین فصل کاوش‌های باستان شناسی دخمه ترک آباد در اردیبهشت ماه سال جاری با هدف بررسی اصالت قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها، با همکاری باستانشناسان، استخوان شناس، نقشه بردار، عکاس، طراح و مرمت‌گر انجام شد.
این باستان شناس در توضیح دخمه ترک آباد گفت: پلان دخمه ترک آباد به صورت دایره ای به قطر 34 متر است که دیوارهای آن با چینه ساخته شدند. همچنین ورودی دخمه در سمت شرق قرار دارد که در آخرین مرحله ترک محوطه به وسیله خشت مسدود شده است.
وی قطر دیوار دایره شکل داخلی را 21 متر اعلام کرد و افزود: حد فاصل بین دیوار خارجی و داخلی 30 اتاق خشتی به ابعاد 4*2 متر ساخته شده است.
رهبر با بیان این نکته که در فصل نخست فقط 6 اتاق از مجموع 30 اتاق مورد کاوش قرار گرفت، گفت: مطالعات ما نشان داد؛ هرکدام از این اتاق ها، استودانی است که در دو یا سه لایه، استخوان ها را به طور نامنظم قرار داده و به وسیله خاک نرم می پوشاندند.
وی افزود: از این 6 اتاق بیش از 12 صندوق بزرگ استخوان های مختلف بدن از جمله جمجمه و ساق دست و پا و غیره جمع آوری شد.
به گفته وی، مطالعات اولیه نشان می‌دهد در این استودان‌ها استخوان‌های نوزاد تا افراد مسن وجود دارند و مقادیر زیادی هم پارچه سفید و رنگی به دست آمده که به عنوان کفن مورد استفاده قرار گرفته است.

تجمع زرتشتیان درترک آباددر دوره ایلخانی
وی وجود استخوان‌های زیاد در استودان‌های مورد اشاره را نشانه تجمع زیاد زرتشتیان در دوره ایلخانی در ترک آباد دانست و افزود: تاکنون شناخت ما از استودان‌ها، شامل محفظه‌هایی مانند خمره‌های کوچک یا بادیه‌های بزرگ سفالی و سنگی بود و این نخستین‌بار است که استودان‌ها را به صورت اتاق‌های بزرگ مشاهده می‌کنیم.
رهبر افزود: ما در پی شناخت محل قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها بودیم و خوشبختانه با کاوش محدودی که در فضای مرکزی انجام دادیم، سطحی با اندود گچ یافتیم که ظاهرا تمام محوطه مرکزی را می‌پوشانده است.
وی در ادامه توضیح داد: اجساد را بر روی اندود گچ در مقابل لاشخورها قرار می‌دادند تا بدینوسیله از آلوده شدن خاک جلوگیری کنند و بعد از زایل شدن گوشت اجساد، استخوان‌ها را به استودان‌ها منتقل می‌کردند.
به گفته این باستان شناس، ساخت این گونه دخمه‌ها در ترک آباد که به توصیه پارسیان هند ساخته شده تاکنون سابقه ای پیش تر از دوره ایلخانی ندارد و نه تنها از دوره ساسانی بلکه از دوره‌های قدیمی تر نیز هیچگونه نشانه ای از قرار دادن اجساد زرتشتیان در مقابل لاشخورها وجود ندارد.
وی افزود: به نظر می‌رسد بعد از دوره ایلخانی و احتمالا در دوره صفوی این رسم متروک شده و بعدها در زمان ناصرالدین شاه با آمدن شخصی بنام مانکجی از پارسیان هند به ایران و درخواست ساختن دخمه، دوباره اجساد مقابل لاشخورها قرار داده شده و دخمه‌های زیادی در یزد و کرمان ساخته شد.

ممنوعیت قراردادن اجساد در بالای بلندی‌ها
وی گفت: اغلب باستان شناسان خارجی و ایرانی، اعتقاد دارند زرتشتیان اجساد را در فضاهای دایره شکل در بلندترین نقطه دور از شهرها قرار می‌دادند تا لاشخورها گوشت اجساد را بخورند سپس استخوان‌ها را جمع آوری و در محفظه ای بنام استودان (استخوان دان) قرار می‌دادند.
به گفته این باستان شناس، زرتشتیان نه تنها به این مسئله اعتقاد داشتند بلکه تا 50-60 سال پیش به آن عمل می‌کردند و دخمه‌های آنها در یزد و کرمان وجود دارند.
وی با اشاره به ممنوعیت قرار دادن اجساد در بالای بلندی‌ها در زمان پهلوی اول به دلیل مسائل بهداشتی گفت: به همین دلیل در حال حاضر زرتشتیان مانند سایر ادیان، اجساد را دفن می‌کنند با این تفاوت که برای جلوگیری از آلوده شدن خاک، قبور را با آجر و سیمان می‌سازند چون در دین زرتشت آلوده کردن آب، خاک و آتش گناهی نابخشودنی است و اجساد آلوده ترین عناصر محسوب می‌شوند.

قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها ارتباطی به آیین زرتشت ندارد
رهبر افزود: مطالعات ما نشان می‌دهد که قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها هیچ ارتباطی به آیین زرتشت ندارد بلکه آیینی از ایرانیان قدیم است.
وی در ادامه توضیح داد: مغ‌ها که گروهی از طوایف مادها بودند، اجساد درگذشتگان خود را در معرض لاشخورها قرار می دادند. این گروه که عهده دار مراسم آیینی، طبابت، معلمی، پیشگویی جامعه بودند، در دربار پادشاهان ایران و بین جامعه نفوذ داشتند و بسیاری از آداب و رسوم دین ایرانیان قدیم را به دین زرتشت تحمیل کردند.
وی از آداب و رسوم تحمیل شده توسط مغ‌ها به قربانی کردن حیوانات، نوشیدن هوم که مسکر نامیده شده و خویدوده یا ازدواج با محارم و نیز قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها اشاره کرد.
به گفته رهبر، مغ ها در تحمیل قربانی کردن و هوم موفق بودند اگرچه زرتشت هر دو اینها را منع کرده، اما قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها در هیچ دوره ای اعم از هخامنشی و اشکانی و ساسانی مورد اقبال مردم قرار نگرفت.
وی افزود: این در حالی است که در دوره اسلامی (ایلخانی) در یک دوره بحرانی با تفسیر نادرست از وندیداد که در قرون اولیه اسلامی نوشته شده، رسم دخمه گذاری یا قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها، در اردکان یزد متداول شد.
رهبر با اشاره به اذیت و آزار زرتشتیان ایران در این دوره توسط برخی مسلمانان متعصب گفت: به دنبال این آزارها زرتشتیان به جاهای دورافتاده ای مانند ترک آباد مهاجرت کردند.
این باستان شناس افزود: زرتشتیان که به شدت آسیب پذیر شده بودند، دنبال حامیان و پشتیبانانی بودند که از لحاظ مادی و معنوی به آنها کمک شود و شواهدی در دست است که در قرن هشتم هجری مراودات و مکاتباتی بین زرتشتیان ترک آباد و پارسیان هند برقرار بوده است.
رهبر عنوان کرد: طبیعی بود که زرتشتیان ایران که خود را آسیب پذیر می‌دانستند، از حامیان خود که ساکن هند بودند، بی چون و چرا تبعیت کنند.
وی با بیان این نکته که وندیداد و دیگر کتب مذهبی زرتشتیان در دوره ای نوشته شده که دوره بحرانی و سردرگمی زرتشتیان تلقی می‌شود، گفت: در این دوره برداشت‌های شخصی افراد، در کتب مذهبی اجتناب ناپذیر بوده است.
وی افزود: زرتشتیان هند با تصور احیا آیین زرتشت در خاکسپاری، توصیه هایی به زرتشتیان ایران کرده و آنها را تشویق به ساختن دخمه و قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها کردند که در بزرگترین تجمعات زرتشتیان در قرن هشتم موثر بود و دخمه‌های چندی در ترک آباد ساخته شد.
به گفته این باستان شناس در دیگر شهرهای یزد تاکنون گزارشی از دخمه‌های شبیه ترک آباد در این دوره گزارش نشده است.بهترین قیمت های اجاره و فروش مسکن را اینجا ببینید / مشاوره رایگان