پشت پرده مسری بودن خمیازه؛ از مشاهده تا عمل!

به گزارش رکنا، شاید برای شما هم پیش آمده باشد که با مشاهده خمیازه دیگران، ناگهان خودتان هم خمیازه بکشید. این پدیده که به آن خمیازه مسری می‌گویند، نه تنها در انسان‌ها، بلکه در برخی گونه‌های حیوانات نیز دیده می‌شود.

نقش نورون‌های آینه‌ای در خمیازه مسری

دکتر «چارلز سوئیت» (Charles Sweet)، روانپزشک و مشاور پزشکی مؤسسه Linear Health معتقد است که دلیل اصلی این پدیده به سلول‌های مغزی خاصی به نام نورون‌های آینه‌ای (Mirror neurons) بازمی‌گردد. این نورون‌ها نقش مهمی در تقلید رفتارهای دیگران دارند و زمانی که عملی از سوی کسی مشاهده شود، این نورون‌ها فعال شده و همان عمل را بازآفرینی می‌کنند.

او توضیح می‌دهد: وقتی شخصی را در حال خمیازه کشیدن می‌بینید، نورون‌های آینه‌ای شما تحریک می‌شوند. این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا خمیازه کشیدن به راحتی میان افراد در گروه‌های اجتماعی گسترش می‌یابد.

تحقیقات نشان داده است که مردم بیشتر تحت تأثیر خمیازه آشنایان قرار می‌گیرند تا غریبه‌ها. دانشمندی به نام «اندرو گالوپ» (Andrew Gallup) از دانشگاه جانز هاپکینز این پدیده را ناشی از مفهومی به نام سوگیری شناختی (Familiarity bias) می‌داند؛ به این معنا که ما به افرادی که در دایره اجتماعی‌مان حضور دارند، توجه بیشتری نشان می‌دهیم.

ارتباط خمیازه مسری با هوشیاری گروهی

یکی از فرضیه‌ها در این زمینه این است که خمیازه مسری جهت افزایش هوشیاری و تشخیص تهدیدات در گروه‌های اجتماعی تکامل یافته است. گالوپ و همکارانش در تحقیقاتی در سال ۲۰۰۷ نشان دادند که خمیازه کشیدن، منجر به خنک شدن مغز می‌شود و این اثر می‌تواند عملکرد ذهنی و میزان هوشیاری را بهبود بخشد.

مطالعات جدیدتر نیز تأیید کرده است که مشاهده خمیازه دیگران، توانایی افراد را در تشخیص تهدیدات احتمالی بهبود می‌دهد. این یافته نشان می‌دهد که خمیازه مسری ممکن است نقش کلیدی در افزایش سطح هوشیاری در میان یک گروه ایفا کند.

خمیازه به عنوان وسیله‌ای برای هماهنگی گروهی

فرضیه دیگر این است که خمیازه مسری ممکن است به حفظ هماهنگی رفتاری در میان اعضای یک گروه کمک کند. با توجه به اینکه خمیازه‌ها معمولاً با تغییرات در چرخه شبانه‌روزی یا جابه‌جایی میان فعالیت‌ها همراهند، این رفتار می‌تواند راهی برای همگام‌سازی فعالیت‌ها باشد.

تحقیقات انجام شده روی شیرهای وحشی آفریقایی نشان داده است که مشاهده خمیازه یک شیر توسط سایر اعضای گروه، احتمال تقلید حرکت‌های آن شیر را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. این یافته نشان می‌دهد که خمیازه ممکن است در حفظ هماهنگی و یکپارچگی گروه‌ها نقش داشته باشد.

چه کسانی بیشتر مستعد خمیازه مسری هستند؟

تحقیقات نشان می‌دهد که همه افراد به یک میزان تحت تأثیر خمیازه مسری قرار نمی‌گیرند. تنها ۴۰ تا ۶۰ درصد افراد به خمیازه دیگران واکنش نشان می‌دهند. اما آیا این پدیده ارتباطی با همدلی دارد؟

پاسخ به این سؤال همچنان مورد بحث است. برخی از مطالعات ارتباطی میان همدلی و خمیازه مسری یافته‌اند، در حالی که برخی دیگر این ارتباط را رد می‌کنند. گالوپ توضیح می‌دهد که توجه به خمیازه افراد دیگر نقش کلیدی در این فرایند دارد.

ارتباط خمیازه و اختلالات شخصیتی

یکی از ارتباطات جالبی که در این زمینه کشف شده، رابطه منفی میان خمیازه مسری و روان‌آزاری است. افرادی که مقادیر بالاتری از اختلالات روان‌آزاری مانند خودخواهی، بی‌عاطفگی و رفتارهای مخرب دارند، کمتر به خمیازه دیگران واکنش نشان می‌دهند.

خمیازه به عنوان ابزاری برای ارتباط

دکتر سوئیت نتیجه‌گیری می‌کند که خمیازه مسری بیشتر از آنکه به خستگی مرتبط باشد، با ارتباطات انسانی در ارتباط است. این رفتار نشان‌دهنده تلاش مغز برای همگام شدن با افراد اطراف خود است.