hemoglobin در آزمایش خون چیست؟ + دلایل انجام آزمایش هموگلوبین

به گزارش رکنا، آزمایش هموگلوبین یک آزمایش خون است که مقدار پروتئینی به نام هموگلوبین را در گلبول‌های قرمز اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین اکسیژن را هنگام تنفس به اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌رساند و سپس گاز زائد دی‌اکسیدکربن را به ریه‌ها بازمی‌گرداند تا بازدم شود.

اگر نتایج آزمایش هموگلوبین نشان دهد که سطح هموگلوبین شما کمتر از حد معمول است، این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده شرایطی به نام کم‌خونی باشد. علل کم‌خونی شامل سطوح پایین برخی مواد مغذی، از دست دادن خون و برخی بیماری‌های طولانی‌مدت است.

اگر آزمایش هموگلوبین نشان دهد که سطح آن بیشتر از حد طبیعی است، ممکن است به دلایل مختلفی باشد. این شرایط به طور کلی اریتروسیتوز نامیده می‌شود. علل اریتروسیتوز می‌توانند شامل مشکلاتی غیرسرطانی باشند؛ مانند زندگی در ارتفاعات بالا، سیگار کشیدن، آپنه خواب، شرایط ارثی هموگلوبین و کم‌آبی بدن. همچنین، اریتروسیتوز ممکن است به دلیل نوعی سرطان مغز استخوان به نام پلی‌سیتمی ورا رخ دهد.

دلایل انجام آزمایش هموگلوبین

ممکن است آزمایش هموگلوبین به دلایل مختلفی انجام شود، از جمله:

بررسی سلامت کلی:

متخصص بهداشت ممکن است به‌عنوان بخشی از آزمایش کامل خون (CBC) در معاینات دوره‌ای، هموگلوبین را اندازه‌گیری کند. این آزمایش برای بررسی وضعیت کلی سلامت و غربالگری اختلالات مختلف، مانند کم‌خونی، انجام می‌شود.

یافتن علت برخی علائم:

اگر علائمی مانند ضعف، خستگی، تنگی نفس یا سرگیجه داشته باشید، ممکن است آزمایش هموگلوبین انجام شود. این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از کم‌خونی یا پلی‌سیتمی ورا باشند. آزمایش هموگلوبین ممکن است به شناسایی این شرایط یا سایر مشکلات پزشکی کمک کند.

پایش یک وضعیت پزشکی:

اگر دچار کم‌خونی یا پلی‌سیتمی ورا هستید، متخصص بهداشت ممکن است برای پیگیری وضعیت شما از آزمایش هموگلوبین استفاده کند. نتایج این آزمایش می‌توانند در راهنمایی و تنظیم درمان نیز مفید باشند.

آماده‌سازی برای آزمایش

اگر خون شما فقط برای بررسی سطح هموگلوبین آزمایش شود، می‌توانید پیش از آزمایش غذا بخورید و مایعات بنوشید. اما اگر خون شما برای اهداف دیگری نیز آزمایش شود، ممکن است از شما خواسته شود قبل از آزمایش چیزی نخورید. این حالت "ناشتا بودن" نام دارد و برای مدت زمان مشخصی پیش از گرفتن نمونه خون انجام می‌شود. تیم مراقبت بهداشتی شما دستورالعمل‌های لازم را در اختیارتان قرار می‌دهد.

انتظار در طول آزمایش

برای آزمایش هموگلوبین، یکی از اعضای تیم مراقبت بهداشتی نمونه خون شما را می‌گیرد. معمولاً این کار با وارد کردن یک سوزن به ورید بازو یا پشت دست انجام می‌شود. در نوزادان، نمونه ممکن است با سوراخ کردن پاشنه یا انگشت گرفته شود.

پس از آزمایش، تیم مراقبت بهداشتی ممکن است از شما بخواهد چند دقیقه در مطب بمانید تا مطمئن شوند احساس سرگیجه یا سبکی سر نمی‌کنید. اگر حالتان خوب باشد، می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید. نمونه خون برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

نتایج

محدوده سالم برای هموگلوبین عبارت است از:

مردان: 13.2 تا 16.6 گرم در دسی‌لیتر.

زنان: 11.6 تا 15 گرم در دسی‌لیتر.

محدوده سالم برای کودکان بسته به سن و جنس متفاوت است. همچنین، محدوده طبیعی ممکن است در مراکز پزشکی مختلف کمی تفاوت داشته باشد.

نتایج پایین‌تر از حد معمول

اگر سطح هموگلوبین شما کمتر از حد طبیعی باشد، به کم‌خونی مبتلا هستید. کم‌خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام دلایل متفاوتی دارند، از جمله:

کمبود مواد مغذی خاص: مانند کمبود آهن (فقر آهن)، کمبود ویتامین B12 یا کمبود اسید فولیک (فولات).

خونریزی: مثلاً خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی در دستگاه گوارش.

سرطان‌هایی که مغز استخوان را تحت تأثیر قرار می‌دهند: مانند لوسمی.

شرایط دیگر مرتبط با کم‌خونی: از جمله بیماری کلیوی، بیماری کبدی یا کم‌کاری تیروئید.

یک بیماری ژنتیکی به نام تالاسمی: که باعث کاهش سطح هموگلوبین می‌شود، اما گلبول‌های قرمز طبیعی باقی می‌مانند.

اگر قبلاً کم‌خونی داشته‌اید، سطح هموگلوبین پایین‌تر از حد معمول ممکن است نشان‌دهنده نیاز به تغییر در برنامه درمانی شما باشد. با متخصص بهداشت خود درباره گام‌های بعدی مشورت کنید.

نتایج بالاتر از حد معمول

اگر سطح هموگلوبین شما بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است دلایل زیر داشته باشد:

سرطان مغز استخوان: مانند پلی‌سیتمی ورا که در آن مغز استخوان تعداد زیادی گلبول قرمز تولید می‌کند.

دلایل غیرسرطانی: از جمله بیماری‌های ریوی، کم‌آبی ناشی از ورزش شدید، زندگی در ارتفاعات بالا، سیگار کشیدن شدید، سوختگی‌ها و آپنه خواب. همچنین، استفاده از داروی افزایش عملکرد به نام اریتروپوئیتین می‌تواند باعث افزایش سطح هموگلوبین شود.

اگر قبلا به پلی‌سیتمی ورا مبتلا بوده‌اید، سطح بالاتر از حد طبیعی هموگلوبین ممکن است به معنی نیاز به تغییر در برنامه درمانی باشد. با متخصص بهداشت خود مشورت کنید.

اقدامات بعدی

اگر سطح هموگلوبین شما کمتر یا بیشتر از محدوده سالم باشد، تیم مراقبت بهداشتی شما تصمیم می‌گیرد که چه اقداماتی لازم است. ممکن است نتایج آزمایش هموگلوبین همراه با سایر آزمایش‌ها دوباره بررسی شوند. همچنین ممکن است نیاز به آزمایش‌های بیشتری برای یافتن علت سطوح غیرطبیعی هموگلوبین داشته باشید.

از تیم مراقبت بهداشتی خود بخواهید تا به شما در درک معنای دقیق نتایج آزمایش هموگلوبین کمک کنند.