سمنان دیار کاروانسراهای کهن

به گزارش رکنا از سمنان، استان سمنان از نظر جغرافیای سیاسی (ژئوپلیتیکی) و جغرافیایی موقعیت ویژه‌ای دارد و بیشترین مسیر جاده ابریشم از این استان عبور می‌کند این مهمترین دلیلی است که بیشترین کاروانسراهای آن دوران در این منطقه واقع شده است.کاروانسراهایی که امروزه بدلیل مرمتشان در عهد صفویه و به خصوص دوران شاه عباس به کاروانسراهای شاه عباسی معروف شده است.

سمنان، استان کاروانسراهاست و یکی از بیشترین تعداد کاروانسراهای کشور به تعداد 27 کاروانسرا را در دل خود  به ویژه امتداد مسیر 600 کیلومتری مسیر تهران- مشهد جای داده است. بر طبق گزارش‌ها، سمنان دومین استان کشور با تراکنش بالا از لحاظ شمار کاروانسراها است و ثبت جهانی کاروانسرای شهر سمنان در قالب کاروانسراهای ایرانی در گرو آزادسازی حریم این بنای تاریخی ارزشمند است.

برخی از این کاروانسراها مرمت و برخی متروک و به خرابه ای ویران بدل شده با این حال برخی از آن ها با تاریخ چندین صد ساله خود برای قرار گرفتن در فهرست جهانی یونسکو در صف انتظار هستند.

ثبت جهانی 6 کاروانسرا

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان از پایان کار ثبت 6 کاروانسرای استان در یونسکو خبر داد و گفت: در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض عربستان برگزار شد، پرونده کاروانسرا‌های ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید.

امیر کرم‌زاده افزود: در این پرونده از ۵۴ کاروانسرای ثبت شده، ۶ کاروانسرا متعلق به استان سمنان و شامل کاروانسرا‌های قصر بهرام گرمسار، سنگی و آجری آهوان سمنان، میامی، عباس‌آباد میامی و بزرگ‌ترین کاروانسرای ایران، میاندشت میامی است.

وی گفت: ثبت جهانی میراث فرهنگی و تاریخی نقشی مهم در انعکاس هویت، اصالت و ریشه یک کشور دارد و علاوه بر آن گردشگران خارجی برای انتخاب مقصد گردشگری به آثار معرفی‌شده  یونسکو به‌عنوان یک مرجع معتبر مراجعه می‌کنند و این ثبت جهانی جذب گردشگر خارجی را افزایش می‌دهد.

امیر کرم زاده افزود: با توجه به اینکه  جنگل ابر به‌عنوان بخشی از جنگل‌های هیرکانی در سال ۱۳۹۸ در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، با ثبت این ۶ کاروانسرا تعداد آثار ثبت‌شده استان در یونسکو به هفت اثر افزایش یافت.

۵۴ کاروانسرای ثبت‌شده در فهرست جهانی یونسکو متعلق به استان‌های سمنان، اصفهان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، قم، تهران، یزد، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، فارس، همدان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، کرمان، اردبیل، گیلان، مرکزی، البرز، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، لرستان، قزوین است که از این حیث استان سمنان بیشترین کاروانسرای ثبت شده در فهرست را به خود اختصاص داده است.

بنای سنگی کاروانسرا یا «تیم» با برج و باروهای برافراشته و حجره های متعدد برای استراحت کاروانیان و مسافران یکی از بزرگ‌ترین انواع ساختمان‌های اسلامی به ویژه در عصر صفویه به شمار می رود که ترکیبی است از کاروان (کاربان) به معنی گروهی مسافر که گروهی سفر می‌کنند و سرای، به معنی خانه و مکان.

پررونق‌ترین دوره احداث و مرمت کاروانسراها را می‌توان دوره صفویه دانست. در این دوران بود که شاه عباس تصمیم به بازسازی و احیای جاده ابریشم نمود و یکی از الزامات این کار را احیای کاروانسراها می‌دانست.

در واقع می توان این طور گفت که کاروانسراها نمادی از فرهنگ و تمدن در ادوار مختلف به شمار می آمده و از حیث وجود این کاروانسرا ها در استان سمنان نشانه ای از اصالت و تمدن بی نظیر مردم دیار استان سمنان در ادوار تاریخ می باشد.

حسن رستم زاده/سمنان