زنگ هشدار خشکی زاینده رود را ۲۲سال پیش به صدا درآوردیم

به گزارش رکنا از اصفهان، حشمت الله انتخابی در جمع خبرنگاران با بیان اینکه یکی از وظایف سازمان‌های مردم نهاد محیط‌زیستی و اساتید دانشگاهی تصمیم سازی است، اظهار داشت: از سال ۱۳۷۹ تاکنون درباره مسائل و خشکی رودخانه زاینده رود به رؤسای جمهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در دوره‌های مختلف، نامه نوشتیم و شکایت کردیم اما رودخانه امروز خشک است.

وی افزود: سال ۱۳۷۹ کانون تشکل‌های غیر دولتی زیست محیطی استان اصفهان متشکل از جمعیت پیام سبز، طبیعت یاران و زنان مبارز با آلودگی محیط زیست در بیانیه‌ای که در همایش اصفهان و توسعه صادر شد و سند آن امروز موجود است، نسبت به خشکی زاینده‌رود و وضعیت محیط‌زیست هشدار دادند.

بنیان‌گذار جمعیت (طبیعت یاران) تصریح کرد: ما ۲۲ سال پیش زنگ‌های خطر خشکی زاینده رود را به صدا درآوردیم، وظیفه ما این بود اما بولدوزرها قدرت بیشتری داشتند.

نویسنده کتاب پا به پای زاینده‌رود ابراز داشت: مهر ماه سال ۱۳۷۹ که خشکی رودخانه زاینده‌رود آغاز شد، تحقیق کردم حتی ۱۰۰ ساله‌های آن زمان ما به یاد نمی‌آوردند که رودخانه کامل خشکیده باشد.

انتخابی ادامه داد: سالی که رودخانه زاینده‌رود از منطقه لنجانات به بعد خشکید در سال آبی ۱۲۴۹- ۱۲۵۰ شمسی بود، دوره ناصرالدین شاه قاجار که قحطی وسیعی در سراسر ایران آمده بود و به روایات موجود ۲ میلیون نفر از ۱۰ میلیون نفر جمعیت آن زمان ایران تلف شدند و پس از آن سال رودخانه هرگز کامل نخشکید و پس از احداث تونل اول کوهرنگ نیز این اتفاق دیگر نمی‌افتاد.

وی با بیان اینکه فعالان محیط زیست، دانشگاهیان و اصحاب رسانه در این ۲۲ سال درباره زاینده رود بسیار گفتند و نوشتند، گفت: ما چاره‌ای جز امید نداریم، قدرت دست ما نیست ولی مهمترین وظیفه ما کسب آگاهی و آگاهی بخشی است و رسانه‌ها دست از آگاهی بخشی بر ندارند.

لطفاً حق اصفهان را به دیگران نبخشید

در ادامه مهدی بصیری رئیس هیئت مدیره جمعیت پیام سبز نیز اظهار داشت: مشکلات زیست محیطی که از سال‌ها قبل شکل گرفته شاید به این دلیل است که ما سمن‌های محیط‌زیستی هرگز تریبون و بودجه نداشتیم که به صورت گسترده فعالیت کنیم.

وی با بیان اینکه ناآگاهی از محیط‌زیست بسیار خطرناک است و ناآشنایی به آن بسیار ضربه زده است، خاطرنشان کرد: امید است خبرنگاران در اطلاع رسانی و آموزش محیط زیست کمک کنند زیرا بهترین وسیله برای ترویج فرهنگ، خبر درست است.

این استاد بارنشسته دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: از رئیس جمهوری می‌خواهیم لطفاً حق اصفهان را به دیگران نبخشید؛ این اولین مطالبه ما است زیرا اصفهان جای توسعه صنایع نیست، آثار تاریخی فاخر اصفهان که در دنیا بی نظیر است در حال خراب شدن است.

شرایط برای فعالیت سمن‌های محیط‌زیست در اصفهان سخت شده است

محمد کوشافر استاد دانشگاه و عضو جمعیت پیام سبز اصفهان با اشاره به اینکه شعار امسال هفته محیط زیست، محیط‌زیست مردم پایه است، اظهار داشت: نامگذاری این روز یکی از هوشمندی‌های سازمان محیط زیست است اما مردم پایه بودن محیط‌زیست چند سطح دارد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: یکی از شاخص‌ها برای مشارکت مردمی، سازمان‌های مردم نهاد محیط‌زیستی هستند که مستقل بوده و به ثبت قانونی رسیدند و اساسنامه دارند و ملزم به رعایت قانون هستند.‌

کوشافر با بیان اینکه یکی از مشکلات امروز ما سازمان‌های مردم نهاد محیط زیستی اصفهان، تکالیف سخت اداری سمن‌ها است، ابراز داشت: اگر بخواهیم مشکلات محیط زیست ما حل شود شرایط برای فعالیت سمن‌ها باید بهتر از این باشد در حالی که هم اکنون در سایت اداره کل محیط زیست اصفهان تنها نام ۱۸ سازمان مردم نهاد دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه برخی از این سمن‌ها سرمایه‌های اجتماعی هستند، گفت: لازمه مشارکت دو سویه سمن‌ها و اداره محیط‌زیست تبادل شفاف اطلاعات است در حالی که مدتی است لیست صنایع آلاینده اصفهان منتشر نمی‌شود.

عبدالحسین میرمیران، مدیرعامل جمعیت امید دوستداران زاینده رودنیز در این نشست اظهار کرد: پایه و اساس محیط زیست اصفهان و شکل‌گیری شهر اصفهان بر پایه زاینده‌رود است. وقتی مشکلات و مسائل زاینده‌رود را مطرح می‌کنیم هیچ نگاه قومیتی و جغرافیایی نداریم، چون معتقدیم به زاینده رود باید به عنوان یک حوضه طبیعی نگاه کرد.

وی با اشاره به اینکه در قوانین ما به‌صورت متقن و صریح موضوع آب ذکر شده و قوانین خوبی در زمینه توزیع آب داریم، تصریح کرد: از جمله ماده ۱۵۸ و ۱۵۹ قانون مدنی و قانون توزیع عادلانه آب که طی سه تا چهار دهه اخیر این قوانین زیر پا گذاشته شده و به این شرایط رسیده‌ایم.

میرمیران اضافه کرد: از جمله اشکالات در موضوع آب و زاینده‌رود تصویب قانون استقلال آب بود، درحالی که تا قبل از آن حوضه‌های آبریز به‌صورت کلی اداره می‌شدند. از آثار شروع اجرای این قانون صدور مجوزهای غیرقانونی در بالادست تحت عنوان توسعه کشاورزی بود، درحالی که هر توسعه کشاورزی در بالا دست دو و نیم برابر در پایین دست تبعات خشکی به همراه داشت و باعث شد عدم تعادل در منابع و مصارف زاینده رود به وجود آید.

مدیرعامل جمعیت امید دوستداران زاینده‌رود با اشاره به اینکه در این سال‌ها وعده و وعیدهای داده شد که هیچ وقت عملی نشد، مثل تونل سوم کوهرنگ و بهشت آباد، افزود: از اوایل دهه ۸۰ معیشت کشاورزان به خطر افتاد و اعتراضات آنها شروع شد. این جریان منجر به مصوبه‌ای در شورای عالی آب شد که می‌توانست راهگشا و کلیدی برای حل مسئله زاینده رود باشد، اما متأسفانه ۹ سال از مصوبه می‌گذرد و هنوز اجرا نشده است.

وی به برداشت‌های زیرزمینی و فشار به سفره‌های آب زیرزمینی شد اشاره و اظهار کرد: این اتفاق تبعات بسیار بدی به دنبال داشت، ازجمله فرونشستی که دامن گیر اصفهان شده است و اگر فکری نشود باعث نابودی اصفهان خواهد شد.

پنهان شدن دولت‌ها پشت خشکسالی

میرمیران با بیان اینکه هر دولتی خشکسالی را تیتر کارهایش کرده و پشت این کلمه پنهان می‌شود، گفت: این درحالی است که در حوضه زاینده رود خشکسالی نداریم، چون بارش‌های ۴۰ تا ۵۰ ساله همیشه نوسان داشته، اما هیچ وقت باعث این وضعیت نشده بود.

وی با بیان اینکه اطلاعات زاینده‌رود روشن و بارگذاری‌های جدید پیش روی ماست، توضیح داد: این موضوع چیزی نیست که پنهان باشد، در بالا دست رودخانه زاینده‌رود در هر دو استان، منابع و مصارف و اضافه شدن روزافزون مصارف جدید مشخص است، اما کاری انجام نمی‌شود.

میرمیران  گفت: دو سال قبل حجت‌الاسلام رئیسی به عنوان رئیس قوه قضائیه به اصفهان آمد و جلسه‌ای با کشاورزان برگزار شد که در آن جلسه مسائل کشاورزان مطرح شد. آقای رئیسی فی‌المجلس به حجت‌الاسلام اژه‌ای، معاون وقت قوه قضائیه ماموریت داد که کمیته‌ای با دعوت از وزیر نیرو، رؤسای دادگستری اصفهان و چهارمحال و بختیاری، استانداران اصفهان و چهارمحال و بختیاری، نمایندگان مجلس و نمایندگان کشاورزان ایجاد شود تا به راه حلی برسند، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.

وی ادامه داد: سال گذشته نیز رئیس جمهور به مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری دستور بررسی و ارائه راه حل عملی برای وضعیت زاینده رود را داد، ولی هنوز اتفاقی نیفتاده است. همچنین وزیر نیرو در سفری به اصفهان در سال گذشته در استانداری قولی داد و قرار شد به یکی از معاونان خود حکم ویژه برای پیگیری مسئله زاینده‌رود بدهد، ولی هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است. امیدواریم در سفر پیش‌روی رئیس جمهور به اصفهان همه این موارد یادآوری شود.

عادی شدن خشکی زاینده‌رود و روزمرگی مدیریتی در استان

مرتضی چگونی، مدیرعامل جمعیت صلح با طبیعت نیز با انتقاد از عادی شدن مشکل خشکی زاینده‌رود، گفت: ما با مسائل و مشکلات زیست محیطی زیادی در استان اصفهان دست به گریبانیم. وقتی این مسائل و مشکلات حل نشود در کوتاه مدت به بحران و در بلندمدت به منازعه تبدیل می‌شود، در عین حال آنچه این مسائل را تشدید می‌کند روزمرگی مدیریتی و اجرایی در استان است.

وی بر بازخوانی مسئله توسعه به‌صورت جدی در استان اصفهان تأکید و تصریح کرد: سال گذشته تعداد روزهای پاک اصفهان کمتر از انگشتان دست بود. در همین شرایط شهرداری صفهان شعار شهر زندگی می‌دهد، اما زندگی با چه کیفیتی؟ آیا سند و راهبرد مشخصی برای توسعه صنعتی داریم و آیا توسعه مبتنی بر آمایش سرزمین و ظرفیت استان است؟

مدیرعامل جمعیت صلح با طبیعت با بیان اینکه به اذعان مدیران محیط زیست استان با امکاناتی که دارند توان رصد ۱۰ درصد از صنایع استان را دارند، گفت: از این ۱۰ درصد حدود ۵۰۰ صنعت آلوده شناخته شده است. جای تأسف دارد رقم چشمگیر مالیات آلایندگی صرف محیط زیست نمی‌شود و حتی خرج کارهایی می‌شود که با محیط زیست تضاد دارد.

وی در خاتمه خاطرنشان کرد: صنعت اصفهان در این سال‌ها رشد و توسعه پیدا کرد، ولی محیط زیست هر روز عقب افتاد که دود آن به چشم مردم می‌رود.

اصفهان -بهمن راعی