زنگ زدن و در رفتن، یکی از راهکارهای مقابله با خشونت خانگی + صوت

خانه های امن مکان هایی هستند که زنان آسیب دیده ای که در معرض خشونت خانگی یا دیگر بحران های خانوادگی قرار گرفته اند و نیاز به خروج از منزل دارند، می توانند به آنها مراجعه کنند. خانه های امن زیرمجموعه اورژانس اجتماعی هستند و این نهاد نیز زیرمجموعه سازمان بهزیستی است. با وجود این که تاسیس خانه های امن در سراسر کشور از ابتدای دهه 80 آغاز شد، اما هنوز هم 4 استان کشور فاقد خانه های امن هستند. در این میان، مراجعه به خانه های امن به دلیل افزایش آمار خشونت های خانگی در طول دوره کرونا بیشتر شده است و البته به گفته رئیس اورژانس اجتماعی کشور، زنگ زدن و در رفتن می تواند راهکاری مناسب برای جلوگیری از صدمه رسیدن به فردی باشد که در معرض خشونت خانگی قرار گرفته است.

افزایش آمار خشونت های خانگی در دوره کرونا

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که هیچ گاه آمار دقیقی از افزایش میزان آسیب های روانی در دوره کرونا ارائه نشده است، اما اظهارات مسئولان سازمان نظام روانشناسی و مشاوره از این حکایت دارد که میزان بروز این آسیب های از زمان شیوع کرونا تا کنون به صورت محسوسی رشد کرده است؛ به طور مثال، مرداد سال گذشته دکتر محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی با بیان این که تا پیش از شیوع کرونا 25 درصد مردم ایران به خدمات مشاوره احتیاج داشتند، تاکید کرد که در این دوره میزان نیاز مردم به دریافت خدمات روانشناسی به 60 درصد رسیده است.

در این میان اما خشونت های خانگی نیز از جمله آسیب های روانی است که در دوره کرونا تشدید شده است؛ خشونت هایی که در موارد حاد به قتل های خانوادگی منجر می شود و در دو سال گذشته هر از گاهی شاهد وقوع یک قتل خانوادگی در نقاط مختلف کشور بودیم؛ البته اظهارات مسئولان سازمان اورژانس اجتماعی نیز از این حکایت دارد که در سال های اخیر به دلیل رشد میزان بروز خشونت های خانگی در طول دوره کرونا، مراجعه زنان به خانه های امن اورژانس اجتماعی زیر نظر سازمان بهزیستی کشور بیشتر شده است.

این نکته ای است که محمود علیگو، رئیس اورژانس اجتماعی کشور در گفت و گو با رکنا در میان گذاشت و اظهار داشت: آمار مراجعه به خانه های امن در دوره کرونا رشد اندکی را تجربه کرده است؛ به نحوی که در سال 99 نسبت به سال 98، آمار مراجعه زنان در سطح کشور به خانه های امن مقدار کمی افزایش یافت و آمار مراجعه زنان به خانه های امن در سطح کشور در سه ماهه اول 1400 نسبت به سه ماهه نخست 99 تقریبا ثابت بود.

وی با تاکید بر این که افزایش آمار خشونت های خانگی علت اصلی بیشتر شدن مراجعه زنان به خانه های امن در طول دوره کروناست، عنوان کرد: شیوع کرونا قطعا در افزایش آمار خشونت های خانگی موثر بوده است؛ به این دلیل که بیشتر خانواده های ما هیچ گاه آمادگی لازم برای زیستن مسالمت آمیز در کنار یکدیگر را فرا نگرفته اند، به نحوی که بسیاری از ما گویی صرفا برای کار کردن زندگی می کنیم و به نظر می رسد بخش زیادی از افراد در محیط های کاری خود آرام تر هستند.

این مقام ارشد سازمان بهزیستی ادامه داد: متاسفانه بخش زیادی از ایرانیان یاد نگرفته اند که با فرزندان خود بازی کنند یا حرف بزنند و زن و شوهرها به درستی نیاموخته اند که چگونه باید در طولانی مدت در کنار هم مدارا کنند و همه این مسائل باعث شده است که قرنطینه های خانگی در طول دوره کرونا، منجر به افزایش آمار خشونت های خانگی شود.

علیگو با تاکید بر این که تشدید مشکلات اقتصادی نیز از جمله عوامل فعال در افزایش میزان بروز خشونت های خانگی در دو سال گذشته بوده است، عنوان کرد: تاثیر تشدید مشکلات اقتصادی بر بروز بیشتر خشونت های خانگی به این معنا نیست که لزوما قشر کم درآمد دست به خشونت خانگی می زنند و در خانه ثروتمندان هیچ گونه خشونت خانگی وجود ندارد، اما اصولا بدتر شدن وضعیت اقتصادی بسیاری از خانواده ها و بخصوص بیکاری بخش زیادی از مردان در دوره کرونا بر افزایش آمار خشونت های خانگی تاثیر گذاشته است.

4 استان کشور فاقد خانه امن هستند

رئیس اورژانس اجتماعی کشور درباره آخرین آمار خانه های امن فعال در سطح کشور گفت: هم اکنون 27 خانه امن دولتی و 19 خانه امن خصوصی در 27 استان کشور فعال هستند، اما چهار استان کشور فاقد خانه امن هستند که برنامه داریم سه استان از این چهار استان به زودی دارای خانه امن شوند.

علیگو درباره تعداد خانه های امن استان تهران گفت: هم اکنون در استان تهران یک خانه امن دولتی وجود دارد و دو خانه امن غیردولتی نیز در مسیر اخذ مجوز هستند. اما خانه امن دولتی موجود در تهران تقریبا به صورت مرتب پر است و به همین دلیل، نیاز به افزایش ظرفیت خانه های امن تهران با تاسیس مراکز خصوصی وجود دارد. البته اصولا فرآیند دریافت مجوز برای تاسیس خانه امن توسط بخش خصوصی دشوار است.

وی در پاسخ به این سوال که نیاز به تاسیس خانه های امن در کدام استان ها بیشتر احساس می شود، عنوان کرد: تمام استان های کشور نیاز به تاسیس خانه های امن دارند و ما معتقدیم که خانه امن نیازی ضروری برای آحاد جامعه است و هیچ منطقه ای نباید خالی از خانه امن باشد. به همین دلیل تا پایان شهریور، خانه امن اورژانس اجتماعی در دو استان کشور که اکنون فاقد این خانه هستند، افتتاح خواهد شد.

شرایط پذیرش در خانه های امن چیست؟

علیگو در پاسخ به این سوال که چه خانم هایی در خانه های امن زنان پذیرفته می شوند، عنوان کرد: اصولا زنانی در خانه های امن پذیرفته می شوند که به دلیل درگیری با خانواده، تجربه ضرب و شتم یا نداشتن تامین جانی مجبور به جدا شدن از منزل خود هستند.

البته به گفته این مقام ارشد سازمان بهزیستی، زنان به شرطی در خانه های امن پذیرفته می شوند که مرجع قضایی حکم خروج از منزل را به آنها داده باشد. در چنین شرایطی هم اگر زنان دارای فرزندان پسر زیر هشت سال باشند، می توانند به همراه فرزندان خود در خانه های امن حضور داشته باشند.  

چه خدماتی در خانه های امن به زنان ارائه می شود؟

علیگو درباره انواع خدماتی که در خانه های امن به افراد ارائه می شود، توضیح داد: خدمات روانشناسی، مددکاری، حقوقی و توانمندسازی از جمله خدماتی است که در خانه های امن به زنان آسیب دیده ارائه می شود. همچنین در خانه های امن مهارت هایی از جمله مهارت های ارتباطی، سبک زندگی، ارتباط موثر، فرزندپروری و ارتباط با همسر به زنان آموزش داده می شود. این مجموعه خدمات هم در مدت حداکثر چهار ماهی که زنان آسیب دیده در خانه های امن حضور دارند، به آنها ارائه می شود.

رئیس اورژانس اجتماعی ادامه داد: انجام اقدامات مداخله ای از جمله ارتباط گیری با خانواده یا همسر زنان مراجعه کننده نیز از جمله خدماتی است که توسط خانه های امن ارائه می شود تا ما بتوانیم بعد از یک دوره چهار ماهه زنانی را که به خانه های امن مراجعه کرده بودند، تعیین تکلیف کنیم و شرایط مناسب برای ترخیص آنها را فراهم کنیم.

وی با تاکید بر این که امکان یک دوره تمدید حضور در خانه های امن وجود دارد، عنوان کرد: زنان آسیب دیده صرفا در شرایطی پس از گذشت چهار ماه از خانه های امن ترخیص می شوند که آمادگی لازم برای ترخیص آنها یعنی بازگشت به منزل شوهر یا پدر و مادر یا در پیش گرفتن زندگی مستقل در صورت صدور حکم طلاق از سوی قاضی وجود داشته باشد.

اما به گفته این مقام ارشد سازمان بهزیستی، اگر تشخیص داده شود که یک زن بعد از چهار ماه حضور در خانه امن آمادگی لازم برای ترخیص را ندارد، حضور آن زن در خانه امن تا یک دوره دیگر یعنی تا هشت ماه قابل تمدید خواهد بود، اما بعد از آن دیگر امکان تمدید حضور در خانه امن وجود ندارد و باید اقدامات مداخله ای اورژانس اجتماعی تا هشت ماه منجر به نتیجه شود تا آن زن بتواند بعد از این مدت از خانه امن ترخیص شود و زندگی مناسبی را در پیش گیرد.

توانمندسازی 450 زن در خانه های امن در سال 99

نکته مهم دیگری که علیگو در میان صحبت هایش به آن اشاره کرد، این است که اورژانس اجتماعی خدمات ویژه توانمندسازی را نیز به آن دسته از زنان مراجعه کننده به خانه های امن ارائه می کند که قرار است بعد از ترخیص، زندگی مستقلی را از همسر یا خانواده شان در پیش گیرند؛ یعنی این خدمات توانمندسازی به زنانی که قرار است بعد از ترخیص از خانه های امن به نزد خانواده های خود بازگردند، ارائه نمی شود.

رئیس اورژانس اجتماعی کشور در توضیح بیشتر گفت: ما ارائه آموزشی های مهارتی از جمله خیاطی، آشپزی و صنایع دستی را در دستور کار خدمات خانه های امن برای زنانی که قرار است بعد از ترخیص به صورت مستقل زندگی کنند، قرار داده ایم. این آموزش ها نیز تا حدی که این زنان بتوانند بعد از ترخیص برای خودشان خوداشتغالی ایجاد کنند، کافی به نظر می رسد.

وی در ادامه تاکید کرد: در سال 99 آموزش های مربوط به توانمندسازی به 450 زن در خانه های امن سراسر کشور ارائه شد. تمام زنانی هم که این آموزش ها را می بینند، بعد از ترخیص می توانند برای خودشان شغلی دست و پا کنند. البته این شغل در حد خوداشتغالی خواهد بود و ما ادعا نداریم که زنان بعد از چهار یا هشت ماه حضور در خانه های امن می توانند به کارآفرینی بپردازند.

چگونه به فردی که در معرض خشونت خانگی قرار گرفته است، کمک کنیم؟

در این میان اما سوال مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که اساسا شهروندان چطور می توانند به فردی که در معرض خشونت خانگی قرار گرفته است، کمک کنند؟

علیگو در پاسخ به این سوال گفت: ما همواره به مردم توصیه می کنیم که اگر مطلع شدند که یک شخص در وضعیت حاد خشونت خانگی قرار دارد، دو اقدام مهم را انجام دهند؛ نخست، تماس با شماره 123 اورژانس اجتماعی و اطلاع رسانی موضوع و دوم، زدن زنگ یا در خانه ای که در آن یک شخص در معرض خشونت خانگی قرار گرفته است. البته لازم نیست افراد حتما پشت در آن خانه بمانند، بلکه می توانند زنگ بزنند و محل را ترک کنند.

رئیس اورژانس اجتماعی ادامه داد: زنگ زدن یا در زدن خانه ای که در آن یک شخص تحت خشونت خانگی قرار گرفته است، معمولا باعث می شود که فرصت کوتاهی برای قربانی خشونت خانگی ایجاد شود که بتواند خود را از وضعیت نامناسبی که در آن قرار دارد، خلاص کند.

وی در پایان تصریح کرد: زنگ زدن یا در زدن همچنین باعث می شود کسی هم که خشونت خانگی انجام می دهد، لحظه ای فرصت فکر کردن پیدا کند و در این شرایط ممکن است این افراد بتوانند آرامشی درونی پیدا کنند و به خشونت خانگی ادامه ندهند. در این وضعیت زمانی هم که ماموران اورژانس اجتماعی به صحنه می رسند، پیش از آن که فاجعه ای اتفاق افتاده باشد، می توانند به مساله رسیدگی کنند.