فیلم تاسفبار / سوخت بری که هر روز مرگ و گلوله می بیند ! / از 5 سالگی سوخت بر شدم !

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، سوخت بری در استان سیستان و بلوچستان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد مردم محروم در این استان است. مردم محرومی که سالهاست در استان  خود رنگ توسعه را ندیده اند. نبود شغل پایدار برای آنها تولید فقر بوده است و در فقر ، انسان به دنبال هر راهی برای تامین معاش می رود .

وقتی از نمایندگان این استان در مجلس علت گرایش مردم به سوخت بری ، این شکل خطرناک که زندگی با جان برای رسیدن به نان است را جویا می شویم می گویند: بیکاری در سطح استان باعث شده سوخت‌بری همه‌گیر شود. سوخت‌بران در دسته‌های سی تا چهل نفری با ماشین‌هایی که پر از بنزین است در داخل شهر و جاده‌ها تردد می‌کنند . به دلیل نوع رانندگی خطرناک سوخت‌بران با ماشین‌هایی که عمدتا موتورهای آنها تقویت شده است حوادثی به وجود می‌آید که به سوخت‌بران و شهروندان آسیب‌های جدی مانند نقص عضو و یا مرگ می‌رساند.

گفتنی است، سرشاخه‌های سوخت‌بران از این راه درآمد خوبی دارند اما رانندگان و شاگرد رانندگان فقط به پولی در حد تامین معاش معمولی برای زیستی کمی دور از فقر می رسند. 

بارها وضعیت معیشتی سوخت‌بران به صحن مجلس رسیده است اما راه حل های مطرح و اجرایی شده به حذف سوخت بری ختم نشده است زیرا مناطق درگیر سوخت بری، توسعه نیافته مانده اند.

تداوم قاچاق سوخت از استانهای شرقی به افغانستان و پاکستان علیرغم اقدامات امنیتی و انتظامی صورت گرفته و اجرای قانون سهمیه بندی مصرف سوخت، سود سرشار قاچاق سوخت را روانه جیب سودجویان می کند. قاچاق سوخت به یک تجارت پرمنفعت تبدیل شده تا جایی که قاچاقچیان مواد مخدر در این منطقه هم‌ مرز ایران قاچاق تریاک را رهاکرده و به قاچاق سوخت روی آورده‌اند. قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان مدت‌هاست که به یکی از مشاغل تعریف شده در استان تبدیل شده است.

پای صحبت سوخت بران که می نشینی با اینکه تصاویر دلخراش مرگ دیگر سوخت بران را دیده اند می گویند چاره ای نداریم و برای تامین معاش باید سوار خودروهای سوخت بری که به آن نام بمب متحرک داده اند بشوند و این شغل غیرقانونی را برای رسیدن نان که حق آنهاست را ادامه بدهند.

اگر شغل بود، شاید به جای سوخت بری معلم می شدم

پای صحبت یکی از سوخت بران نشستیم، جوانی که از 9 سالگی پشت فرمان خودروهای سوخت بری نشسته است. جوانی که می گوید اگر شغل بود و مجبور به سوخت بری نمی شد شاید معلم می شد.

می گوید:" هفت ساله بودم که شاگرد پدر در سوخت بری شدم. 9 سالگی وقتی خودم راننده خودرو شدم، جثه ام آنقدر کوچک و کودکانه بود که موقع تردد ، فکر می کردند خودرو بدون راننده در حرکت است."

می گوید:" شب های زیادی در بیابان گذرانده است. ترسیده است اما ترس را کنار زده و در دل تاریکی محض در آن نقطه مرزی مانده است تا محموله را تحویل دهد"

می گوید:" یک مرتبه خودرواش خراب شد و سه روز در بیابان ماند و آن زمان بود که از به واقع از زندگی و شرایط زندگی اش سیر شده بود"

می گوید:" بعد از برگشت از این سفر، تصمیم گرفت ازدواج کند، با وام ازدواج خودرواش را به روز کرد تادیگر در بیابان خراب نشود"

می گوید:" روزانه چندین سوخت بر در منطقه می میرند، جلو چشمش خودرویی آتش گرفت، راننده نجات یافت اما شاگرد آن که کودکی بیش نبود با زجه های دلخراش سوخت و جان داد . تصویری که هنوز کابوس شبانه اش است"

می گوید:" اکثر رانندگان سوخت بر معتاد به تریاک و شیشه و شیره هستند. موادمخدر مصرف می کنند تا خواب را از چشمانشان بدزدند. حتی کودکان که شاگرد رانندگان سوخت بر هستند هم مخدر مصرف می کنند."

می گوید:" اگر کار بود، اگر وضعیت منطقه سامان داشت و مجبور به سوخت بری نبود، دلش می خواست معلم شود"

می گوید:" با سرعت بالای 200 در حالی که خودرو پر از سوخت است حرکت می کنند تا ماموران نتوانند آنها را بگیرند اما تیر ماموران انتظامی از سرعت آنها تند و تیز تر است و بارها جلوی چشمانش سوخت بران مجروح و دستگیر شده اند حتی خودش از تیر ماموران دور نمانده است"

می گوید:" می دانیم شغل سوخت بری خلاف است اما در منطقه شغل نیست، اگر اشتغال بود و توسعه در منطقه شکل گرفته بود شاید 90درصد سوخت بران، به جای مسیر درآمد غیرقانونی ، مشغول به کار قانونی بودند و هر روز سوار خودروهایی که چون بمب متحرک است نمی شدند و جانشان هم در خطر نبود"

آمار مرگ و مصدومیت سوخت بران در شرق کشور

طبق گزارش اعتماد که خرداد ماه امسال منتشر شد، فقط در سال 1401 ،ماشین ۱۷۰ سوخت‌بَر هنگام سوخت‌کِشی در جاده‌های اطراف ایرانشهر و سرباز منفجر شده و ۱۶۸ نفر کشته شده‌اند. از این ۱۷۰ سوخت‌بر، «۱۴۷ نفر زن و بچه داشتند.

بیمارستان خاتم در شهرستان ایرانشهر بالاترین آمار جراحی‌های سوختگی، معلولیت، قطع عضو و فلج به‌دلیل شدت سوختگی را در کشور دارد. تمام سوخت‌برهای آتش‌گرفته در جاده‌های اطراف شهرستان‌های ایرانشهر، سرباز، قصر قند، دشتیاری، چابهار و نیک‌شهر تا مرز پاکستان، به این بیمارستان منتقل می‌شوند.»

گران کردن بنزین راهکار ممانعت از سوخت بری و قاچاق سوخت است؟

دولتمردان ایران برای جلوگیری از قاچاق سوخت و سوخت‌بری چه راهکار مناسبی می‌تواند داشته باشد؟ آیا گران کردن بنزین می‌تواند راهکار مناسبی باشد؟

افزایش قیمت بنزین شاید اولین راهکاری باشد که در نگاه سیاستمداران برای جلوگیری از قاچاق سوخت و حذف سوخت انتخاب و عملی شود، اما این راهکار به سرعت بر معیشت و اقتصاد خانواده‌های کم درآمد و اقتصاد کشور تاثیرات منفی خواهد گذاشت و بدین ترتیب راهکار موثری در ایران نیست.

ضمن اینکه با توجه به تجربه آبان 98 و گران کردن بنزین و بی اثر بودن آن بر توقف سوخت‌بری و قاچاق سوخت، این راهکار تنها اثرات منفی خود را بر اقتصاد ایران می گذارد و اثری بر کاهش قاچاق سوخت ندارد.

در نظر گرفتن راه‌حل‌های جایگزین مانند افزایش تلاش‌های اجرای قانون برای جلوگیری از قاچاق سوخت و ترویج منابع انرژی تجدید پذیر برای کاهش اتکا منابع درآمدی ساکنان منطقه به فروش بنزین، موثرتر خواهد بود. علاوه بر این، ارائه یارانه یا کمک های مالی به خانواده های کم درآمد می‌تواند به کاهش قاچاق سوخت در مناطقی که قاچاق از آن نقاط شکل می‌گیرد، کمک کند.

استان سیستان و بلوچستان با دارا بودن منابعی چون طلا، مس، آنتیموان، منگنز، تیتانیوم و ده‌ها گونهٔ دیگر از جمله کرومیت، آهن، تالک، منیزیت، گل‌سفید، آنتیموان، فلدسپات خاک صنعتی، نیکل، کائولن، سیلیس و سنگ‌های ساختمانی به ویژه گرانیت... و منابع گردشگری گسترده،یک استان با منبع‌های گسترده تولید شغل و اشتغال است.

دولت می تواند در زیرساخت ها و آموزش برای حمایت از رشد صنایع در منطقه سرمای‌گذاری کند که می‌تواند فرصت های اشتغال پایدار را فراهم کند. این می‌تواند شامل ساخت جاده‌ها، بهبود دسترسی به برق و آب، و توسعه برنامه‌های آموزش حرفه‌ای برای حمایت از توسعه مهارت‌های مورد نیاز برای کار در صنایع و معادن ذکر شده باشد.

تشویق سرمایه‌گذاری خارجی در منطقه نیز می‌تواند به ایجاد شغل و تحریک رشد اقتصادی کمک کند. علاوه بر این، دولت می‌تواند به جوامع محلی برای ایجاد معیشت‌های جایگزین که متکی به قاچاق سوخت نیستند، کمک کند. این می‌تواند شامل حمایت از کسب و کارهای کوچک، ترویج کشاورزی و دامپروری و سرمایه‌گذاری در طرح های اکوتوریسمی باشد که زیبایی‌های طبیعی منطقه را به نمایش بگذارد.

دولت می‌تواند با ارائه منابع درآمدی جایگزین، به کاهش انگیزه‌های قاچاق سوخت و ارتقای رشد اقتصادی پایدار در منطقه کمک کند.

در پایان میتوان تاکید داشت که افزایش قیمت بنزین ممکن است یکی از راه‌حل های جلوگیری از قاچاق سوخت باشد اما در نظر گرفتن راه حل‌های جایگزینی که به علل اصلی مشکل رسیدگی می‌کند، مهم است. دولت می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، آموزش و معیشت‌های جایگزین، فرصت‌های شغلی پایدار ایجاد کند و رشد اقتصادی را در مناطقی مانند استان سیستان و بلوچستان افزایش دهد.

خبرنگار : آزاده مختاری