فرسایش سالانه ۲.۵ میلیارد تن خاک غیرساکن در کشور

به گزارش رکنا؛ علی سلاجقه امروز در نشست روز جهانی خاک با اشاره به ارزش بالای این عنصر حیاتی خاطرنشان کرد: سوالی که همیشه مطرح می‌شود این است که حفاظت خاک اولی‌تر است یا حفاظت آب؟ واقعیت این است که خاک یک گنجینه است که یک چهارم تنوع زیستی را در خود جای داده است. خاک دوبرابر دیگر عناصر کره زمین که شامل زیست‌کره و هواکره می‌شود، در خود کربن ذخیره می‌کند. خاک بستر ایجاد تمدن‌هاست.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: خاک نه تنها تمدن را ایجاد می‌کند بلکه تمدن‌های مدفون را نیز در خود حفظ می کند. آثار و گذشته انسان در خاک مدفون شده‌است همچنین خاک منشا دارو، مصالح ساختمانی و محصولات کشاورزی است و به عنوان یکی از چهارستون امنیت حیاتی کشورها شناخته می‌شود. امنیت غذایی نیز به عنوان یکی از شاخص‌های امنیت، زیرمجموعه امنیت حیاتی قرار دارد.

وی با اشاره به قانون حفاظت از خاک و لزوم اجرای آن ادامه داد: قانون خاک در خردادماه ۱۳۹۸ با ۲۶ ماده و ۱۴ تبصره ابلاغ شد. این قانون هنوز ایراداتی دارد که در حال رفع شدن است. با توجه به اینکه سالانه ۲.۵ میلیارد تن خاک در کشور در قالب جابجایی و انتقال در حال از دست رفتن است، اجرای قانون خاک از اهمیت بالایی برخوردار است.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر شرایط وخیم خاک در اراضی ساحلی و داخلی کشور اضافه‌کرد: علاوه بر فرسایش و نابودی خاک در حرکت، خاک ساکن و درجای ما نیز در حال نابودی است که یکی از علل اصلی آن شوری خاک است. در سواحل تخلیه سفره‌ها سبب شده آب شور با چگالی بیشتر خود به سمت آب شیرین حرکت کند و اراضی ساحلی ما بیش از پیش شور شود. در اراضی داخلی نیز پمپاژ بالای آب سبب شده سفره‌های زیرزمینی تخلیه شود و شوری خاک در اراضی داخلی نیز اتفاق بیفتد. این در شرایطی است که دیاپیرها، گنبدهای نمکی، صفحه‌های نمکی و مارنی در کشور ما بسیار فعال هستند و شرایط به‌صورت بالقوه برای شوری شدن خاک وجود دارد.

رییس سازمان حفاظت از محیط زیست با تبیین جایگاه ارزشمند خاک، از برنامه‌های سازمان برای ارزش‌گذاری خاک گفت.

سلاجقه با اشاره به برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ خاک خاطرنشان کرد: سازمان حفاظت محیط زیست برای پایش، پالایش و آلایش خاک در حال تدوین دستور العمل است و اجرای این دستورالعمل مشارکت مردم، سمن ها و نهادهای مختلف را می‌طلبد. اهمیت خاک جایی مشخص می‌شود که به زیر پای خود نگاه کنیم. خاک ، چیزی است که ما از آن هستیم و به آن برمی‌گردیم حتی در اندیشه‌های دینی اسلام و مسیحیت نیز خاستگاه انسان را خاک می‌دانند.

وی با اشاره به هزینه‌های گزاف شوری شدن خاک گفت: سالانه ۲۸ میلیارد دلار، هزینه شوری شدن خاک در دنیا است. یک میلیارد هکتار از اراضی دنیا به سمت شوری شدن حرکت می‌کنند. به طور مثال ۳۲ میلیون هکتار از اراضی در کشور بنگلادش طی یک بازه زمانی ۲۰ سال تا سال ۲۰۱۹ شور شده‌اند.

سلاجقه با تاکید بر شرایط خطرناک شوری شدن خاک در ایران اظهارکرد: در کشور ما نیز روند شور شدن خاک به‌صورت درجا در حال اتفاق افتادن است یعنی همانجا که خاک تشکیل می‌شود، شور می‌شود و کارایی خود را از دست می‌دهد. ما باید در استفاده خود از آب در اراضی کشاورزی تجدید نظر کنیم همچنین مدیریت پسماند و استفاده از گیاه‌های شورپسند از مواردیست که باید در دستور کار قرار گیرد. سازمان حفاظت محیط زیست سعی می‌کند تا حد توان وظایف خود را در این زمینه اجرا کند و از همه ظرفیت‌ها بهره ببرد.

وی با تاکید بر ارزش اقتصادی بالای خاک در دنیا اضافه کرد: ارزش اقتصادی خاک در پروسه تغییر اقلیم، ۵۰۰۰ دلار در هکتار در سال فرض می شود.این عدد در مراتع به ۷۰۰ دلار در هکتار در سال می‌رسد و درباره فیلترینگ و آلایندگی خاک این رقم به ۳۰۰ دلار در هکتار در سال خواهد رسید. این ارقام قابل محاسبه است و سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است که پیش از استقرار صنایع و کارخانه‌ها و تغییر کاربری، باید ارزش خاک محاسبه شود.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در پایان ضمن اشاره به لزوم قرارگیری عناصر حیات در سبد خانوار گفت: این گنجینه از منظر تنوع زیستی، بستر حیات ، عناصری که در خود جای می‌دهد و خدمات اکوسیستمی که ارائه می‌دهد، ارزش غیرقابل محاسبه‌ای دارد. علی رغم اینکه احداث صنایع از نظر اقتصادی، کارآفرینی و معیشتی ارزش افزوده ایجاد می‌کند اما این ارزش افزوده به هیچ وجه قابل مقایسه با ارزش گنجینه خاک زیر پای ما نیست. سازمان حفاظت محیط زیست با رویکرد تبیین ارزش اقتصادی و غیر اقتصادی آب، خاک و هوا، سعی می‌کند این عناصر را در سبد خانوار و GDP کشور جای دهد.