چرا محیط بانان مجهز به اسلحه بیهوش کننده نیستند ؟ / محبت خانی : سازمان برنامه و بودجه؛ مقصر اصلی کمبود محیط بان

تعداد محیط بان در کشورمان کمتر از یک پنجم استاندارد جهانی است. همچنین تعداد محیط بان در ایران نصف تعداد تعیین شده در چارت سازمانی یگان حفاظت محیط زیست کشور است؛ به نحوی که در چارت سازمانی یگان حفاظت محیط زیست تعیین شده است که باید 8 هزار محیط بان در ایران فعال باشند، اما هم اکنون فقط 3 هزار و 500 محیط بان در مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست فعالیت می کنند. البته ایران علاوه بر کمبود محیط بان ، دچار کمبود تجهیزات مورد نیاز برای رصد و پایش تخلفات زیست محیطی نیز هست.

جولان شکارچیان در مناطق شکارممنوع

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، هفته گذشته وقوع دو حادثه تلخ در مناطق حفاظت شده محیط زیست بار دیگر ثابت کرد نه تنها این مناطق برخلاف نامشان اصلا «حفاظت شده» محسوب نمی شوند، بلکه به راحتی می توانند به جولانگاه شکارچیان غیرمجاز و حتی صحنه نبرد مسلحانه آنها با محیط بانان کشور تبدیل شوند.

حادثه نخست، روز 22 شهریور در پارک ملی گلستان رخ داد که در آن 5 شکارچی پس از صید مرال، با 5 محیط بان مواجه می شوند و دو طرف به سوی یکدیگر تیراندازی می کنند که در نهایت یک شکارچی بر اثر تیراندازی یک محیط بان کشته می شود.

حادثه دوم هم روز 26 شهریور به وقوع پیوست که در آن 2 شکارچی در منطقه حفاظت شده تنگ صیاد چهارمحال و بختیاری در حین تلاش برای شکار قوچ، با 3 محیط بان درگیر می شوند که بر اثر تیراندازی دو طرف به سوی یکدیگر، در نهایت یک محیط بان مجروح می شود.

این حوادث و حوادث مشابهی که در ماه های قبل رخ داد، نشان می دهد که با وجود تصویب قانون «حمایت قضایی و بیمه ای از ماموران یگان حفاظت محیط زیست» در اردیبهشت سال گذشته، هنوز هم شکارچیان غیرمجاز می توانند با کمترین هراس از برخورد نیروهای محیط بانی، وارد مناطق حفاظت شده شوند و علاوه بر حیات وحش، محیط بان های کشور را هم هدف گلوله قرار دهند.

کاهش شکار غیرمجاز با تقویت قوانین زیست محیطی

سرهنگ جمشید محبت خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور در گفت و گو با رکنا تاکید دارد که چون مناطق حفاظت شده کشور محصور نیستند، شکارچیان غیرمجاز می توانند از مسیرهای مختلف وارد این مناطق شوند. او اما برخلاف فعالان محیط زیست، معتقد است که با وجود این شرایط، شکارچیان قطعا از محیط بان ها هراس دارند و اگر این هراس در دل شکارچیان وجود نداشت، حتی یک حیوان هم در طبیعت باقی نمی ماند.

فرمانده محیط بانی کشور البته روی این نکته هم دست گذاشت که طبیعتا با تقویت قوانین زیست محیطی کشور و افزایش سطح بازدارندگی آنها، احتمال حضور شکارچیان در مناطق حفاظت شده محیط زیست کمتر می شود، اما بازهم برخی شکارچیان هرچقدر مدت حبس متخلفان زیست محیطی بیشتر شود و مبالغ مربوط به جریمه شکار افزایش یابد، بازهم خود را به مناطق حفاظت شده محیط زیست می رسانند.

محبت خانی اما تاکید کرد که در هر صورت، ما نیاز به تقویت بازدارندگی قوانین زیست محیطی کشور داریم. او در پاسخ به این سوال که در چه شرایطی بازدارندگی قوانین افزایش خواهد یافت، گفت: این کار از طریق راهکارهای مختلفی امکان پذیر است؛ به نحوی که می توان با افزایش مجازات حبس، بالا بردن جرایم شکار حیات وحش و اجرای طرح های جمع آوری سلاح های شکارچی غیرمجاز، احتمال حضور شکارچیان غیرقانونی در مناطق حفاظت شده را کمتر کرد.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: اجرای هر کدام از راهکارهای لازم برای کاهش جاذبه شکار غیرمجاز نیاز به بررسی های کارشناسی زیادی دارد و لازم است تمام مسئولان و فعالان محیط زیست کشور در این زمینه اظهار نظر کنند. اما در هر صورت، ما موافق اجرای هر راهکاری هستیم که تعداد شکارچیان غیرمجاز در مناطق حفاظت شده را کاهش دهد.

سرعت تهیه دوربین برای مناطق حفاظت شده پایین است

بسیاری از فعالان محیط زیست کشور، کمبود تعداد دوربین های مداربسته موجود در مناطق حفاظت شده را از جمله عواملی می دانند که باعث می شود شکارچیان بدون ترس از احتمال دیده شدن توسط محیط بان ها، وارد مناطق شکارممنوع شوند و به شکار انواع حیات وحش بپردازند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور نیز که از سال 96 در این سمت قرار گرفته است، تاکید دارد که از وقتی او به یگان محیط زیست کشور آمد، تهیه تجهیزات نوین به‌ویژه تجهیزات مربوط به رصد و پایش تخلفات محیط زیستی را بارها از مسئولان ذی ربط مطالبه کرده است، اما از نظر او، سرعت تامین این تجهیزات برای یگان محیط بانی کشور کم بوده است.

محبت خانی در توضیح بیشتر گفت: ما معتقدیم که استفاده از هر ابزار نوینی که احتمال شکار غیرمجاز را کمتر کند و سطح درگیری بین محیط بان ها و متخلفان را کاهش دهد، می تواند به کاهش احتمال بروز تخلفات زیست محیطی از جمله شکار غیرمجاز کمک کند.

فرمانده محیط بانی کشور ادامه داد: در همین راستا ما در چهار سال گذشته، در برخی مناطق حفاظت شده محیط زیست به صورت پایلوت دوربین های مداربسته نصب کرده ایم و اتفاقا بازخورد مناسبی از نصب این دوربین ها دریافت کرده ایم و معتقدیم افزایش تعداد دوربین های موجود در مناطق حفاظت شده، قطعا انگیزه شکارچیان غیرمجاز برای ارتکاب جرم را کاهش می دهد.

اما با این وجود، به گفته محبت خانی، روند تامین تجهیزات رصد و پایش مناطق حفاظت شده کشور، در سال های اخیر سرعت مناسبی نداشته است و با توجه به این که یگان حفاظت محیط زیست کشور و سازمان حفاظت محیط زیست بارها برای تخصیص بودجه لازم برای تهیه این تجهیزات از سازمان برنامه و بودجه درخواست کرده اند، می توان این سازمان را مقصر اصلی سرعت پایین خرید دوربین های مداربسته برای مناطق حفاظت شده کشور دانست.

تعداد محیط بان های ایران، کمتر از یک پنجم استاندارد جهانی

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که محبت خانی به عنوان فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور از دو سال قبل در مصاحبه های متعدد خود تاکید کرده که تعداد محیط بان های ایران، یک ششم استانداردهای جهانی است.

محبت خانی در این گفت و گو با رکنا نیز با بیان این که نسبت تعداد محیط بان های کشورمان با استاندارد جهانی تقریبا مانند گذشته است، عنوان کرد: طبق استانداردهای جهانی به ازای هر هزار هکتار منطقه حفاظت شده باید یک محیط بان وجود داشته باشد. اما در ایران به ازای هر 5 هزار هکتار کمتر از یک محیط بان وجود دارد. یعنی تعداد محیط بان های ایران، کمتر از یک پنجم استاندارد جهانی است.

همچنین به گفته فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور، در شرایطی که تعداد محیط بان های کشور در چارت سازمانی این یگان، حدود 8 هزار نفر تعریف شده است، اما تعداد محیط بان های ایران کمتر از نصف اندازه تعریف شده در چارت سازمانی است و ایران فقط حدود 3 هزار و 500 محیط بان دارد که باید از 18 هزار هکتار مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان محیط زیست محافظت کنند.

فرمانده محیط بانی کشور ادامه داد: ما با تلاش های زیادی که در چهار سال گذشته داشتیم، توانستیم مجوز استخدام سالانه 250 محیط بان را بگیریم؛ این در حالی است که ما در مقابل، شاهد بازنشستگی برخی همکاران خود هستیم و مجموع این موضوعات باعث می شود که رسیدن تعداد محیط بان های کشور به سطح تعریف شده در چارت سازمانی یگان حفاظت محیط زیست بسیار زمان بر شود.

وی در ادامه تاکید کرد: اگر می خواهیم تعداد محیط بان های کشور به همان سطح تعریف شده در چارت سازمانی برسد، باید زیرساخت هایی را فراهم کنیم که 4 هزار و 500 محیط بان در یک بازه زمانی کوتاه مدت یک تا دو ساله استخدام شوند. البته این زیرساخت ها یعنی بودجه لازم برای استخدام این تعداد محیط بان، باید در سال های گذشته توسط سازمان برنامه و بودجه فراهم می شد و اگر این سازمان به مطالبات ما در این زمینه توجه می کرد، قطعا در شرایط حاضر وضعیت یگان محیط بانی بسیار بهتر بود.

وقتی شکارچی مسلح است، محیط بان هم باید تیر جنگی داشته باشد

در این میان سوال دیگری که برای برخی فعالان محیط زیست وجود دارد، این است که چرا با توجه به این که در صورت اصابت گلوله یک محیط بان به یک شکارچی بخصوص در صورت فوت شکارچی احتمال دستگیری و حتی اعمال مجازات برای محیط بان ها وجود دارد، یگان حفاظت محیط زیست برای برخورد با شکارچیان غیرمجاز از تیرهای بیهوش کننده استفاده نمی کند؟

محبت خانی در پاسخ به این سوال گفت: محیط بان ها برای مراقبت از خودشان در برابر شکارچیان، سلاح های سازمانی تعریف شده ای دارند که در این سلاح ها، تیرهای جنگی وجود دارد؛ چراکه اساسا وقتی شکارچیان از تیرهای جنگی برای شلیک به محیط بان ها استفاده می کنند، نیروهای یگان حفاظت محیط زیست نیز چاره ای ندارند جز این که از سلاح های جنگی استفاده کنند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: تمام پاسگاه های محیط بانی کشور مجهز به سلاح های بیهوش کننده هستند و در صورت نیاز به بیهوش کردن حیات وحش در حین فرآیند امدادرسانی، محیط بان ها بعضا از این سلاح استفاده می کنند. اما نکته مهم این است که این سلاح وقتی کارآیی دارد که از فاصله مشخصی به حیات وحش شلیک شود. ضمن این که در صورت اصابت تیرهای این سلاح به انسان، 4 تا 5 دقیقه طول می کشد تا فرد بیهوش شود.

وی در پایان تصریح کرد: وقتی شکارچی سلاح جنگی دارد، محیط بان هم چاره ای ندارد جز این که از تیر جنگی برای مقابله با او استفاده کند، وگرنه جان خود محیط بان به خطر می افتد. بنابراین در چنین شرایطی نمی توان از محیط بان ها درخواست کرد که از سلاح بیهوش کننده برای مقابله با شکارچیان استفاده کنند.