مهندسی در ایران بی آینده شد؟ / سقوط آزاد محبوبیت رشته های فنی!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، سامان سلامیان، معلم و روانشناس در گفت و گو با رکنا گفت: در سال‌های اخیر، شاهد کاهش قابل توجه اقبال عمومی به تحصیل در رشته‌های فنی و مهندسی به جز کامپیوتر در دانشگاه‌های ایران بوده‌ایم. این روند نزولی، به ویژه در میان دانش آموزان دبیرستانی که کمتر به سمت رشته‌های ریاضی و فیزیک گرایش پیدا می‌کنند، چشمگیر است. این پدیده نه تنها نگرانی‌هایی را در مورد آینده صنعت و فناوری کشور ایجاد کرده، بلکه نشان‌دهنده تغییرات عمیق در نگرش جامعه به تحصیل و اشتغال است.

وی در ادامه تاکید کرد: یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش علاقه به رشته‌های فنی و مهندسی سنتی مانند مکانیک، عمران، برق و شیمی، جذابیت بالای بازار کار رشته‌های مرتبط با کامپیوتر و فناوری اطلاعات است. با رشد سریع فناوری‌های دیجیتال و افزایش تقاضا برای مهارت‌هایی مانند برنامه‌نویسی، هوش مصنوعی ، داده‌کاوی و توسعه نرم‌افزار، بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان ترجیح می‌دهند به جای رشته‌های سنتی، به سمت این حوزه‌ها حرکت کنند. این رشته‌ها نه تنها فرصت‌های شغلی بیشتری در داخل و خارج از کشور ارائه می‌دهند، بلکه درآمدهای بالاتری نیز دارند.

سامان سلامیان همچنین افزود: وضعیت اقتصادی ایران و مشکلات صنعتی کشور نیز در کاهش علاقه به رشته‌های فنی و مهندسی نقش بسزایی دارد. بسیاری از صنایع سنتی مانند خودروسازی، پتروشیمی و ساختمان‌سازی در سال‌های اخیر با رکود مواجه شده‌اند. این موضوع باعث شده است که فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها با چالش‌های جدی در یافتن شغل مناسب و با درآمد کافی روبرو شوند. در مقابل، رشته‌های کامپیوتری به دلیل ماهیت جهانی‌تر و وابستگی کمتر به شرایط داخلی، جذابیت بیشتری برای دانشجویان دارند.

این معلم و روانشناس اظهار کرد: رشته‌های فنی و مهندسی به جز کامپیوتر، اغلب به دلیل حجم بالای دروس تخصصی و دشواری آن‌ها، برای دانش‌آموزان و دانشجویان چالش‌برانگیز هستند. بسیاری از دانش‌آموزان دبیرستانی به دلیل ترس از عدم موفقیت در این رشته‌ها، ترجیح می‌دهند به سمت رشته‌های دیگر مانند علوم انسانی یا تجربی بروند. علاوه بر این، طولانی بودن مسیر تحصیلی و نیاز به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر برای یافتن شغل مناسب، از دیگر عواملی است که باعث کاهش علاقه به این رشته‌ها شده است.

او همچنین گفت: در گذشته، مهندسان از جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار بودند و به عنوان قشر تحصیل‌کرده و موفق شناخته می‌شدند. اما در سال‌های اخیر، به دلیل مشکلات اقتصادی و کاهش فرصت‌های شغلی، این جایگاه تا حدی کمرنگ شده است. این موضوع باعث شده است که بسیاری از دانش‌آموزان و خانواده‌ها، رشته‌های مهندسی را به عنوان گزینه‌ای مطمئن برای آینده در نظر نگیرند.

سامان سلامیان تاکید کرد: نظام آموزشی ایران نیز در جذب دانش‌آموزان به سمت رشته‌های ریاضی و فیزیک با چالش‌هایی روبرو است. بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل عدم آگاهی کافی از کاربردهای عملی این رشته‌ها و نبود مشاوره تحصیلی مناسب، ترجیح می‌دهند به سمت رشته‌های دیگر بروند. علاوه بر این، روش‌های تدریس قدیمی و عدم تطابق دروس با نیازهای روز بازار کار، از دیگر عواملی است که باعث کاهش علاقه به این رشته‌ها شده است.

وی با اشاره به اینکه نسل جدید دانش‌آموزان و دانشجویان به دنبال رشته‌هایی هستند که نه تنها از نظر شغلی امنیت داشته باشند، بلکه انعطاف‌پذیری بیشتری در سبک زندگی و کار ارائه دهند، افزود: رشته‌های مرتبط با کامپیوتر به دلیل امکان کار به صورت دورکاری و فرصت‌های شغلی بین‌المللی، بیشتر با این نیازها هماهنگ هستند. در حالی که رشته‌های فنی و مهندسی سنتی اغلب نیازمند حضور فیزیکی در محیط‌های کاری خاص و ساعات کاری طولانی‌تر هستند.

پیامدهای زیانبار کاهش اقبال به رشته‌های فنی و مهندسی

این معلم و روانشناس همچنین افزود: کاهش علاقه به رشته‌های فنی و مهندسی می‌تواند پیامدهای جدی برای اقتصاد و صنعت ایران داشته باشد. با کاهش تعداد فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها، ممکن است در آینده با کمبود نیروی متخصص در صنایع مهمی مانند نفت، گاز، خودروسازی و ساختمان مواجه شویم. این موضوع می‌تواند به کاهش بهره‌وری و رقابت‌پذیری صنایع کشور منجر شود.

وی با اشاره به اینکه برای مقابله با این چالش، لازم است اقداماتی در سطح کلان انجام شود گفت: بهبود وضعیت اقتصادی و صنعتی کشور، بازنگری در برنامه‌های درسی رشته‌های فنی و مهندسی، ارائه مشاوره تحصیلی بهتر به دانش‌آموزان و افزایش آگاهی از کاربردهای عملی این رشته‌ها، می‌تواند به جذب بیشتر دانش‌آموزان به سمت این حوزه‌ها کمک کند. همچنین، ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر و بهبود شرایط کاری مهندسان نیز می‌تواند در بازگرداندن جذابیت این رشته‌ها موثر باشد.

سامان سلامیان درپایان افزود: در نهایت، کاهش اقبال به رشته‌های فنی و مهندسی به جز کامپیوتر، نشان‌دهنده تغییرات عمیق در نگرش جامعه به تحصیل و اشتغال است. برای حفظ تعادل در نظام آموزشی و صنعتی کشور، لازم است سیاست‌گذاران و مسئولان آموزشی به این چالش‌ها توجه جدی داشته باشند و راه‌حل‌های مناسبی برای آن بیابند.