تعطیلی به خاطر کمبود برق و شیوع بیشتر کرونا / مدیریت ناهماهنگ وزارتخانه ها در مدیریت بحران

شیوع کرونای هندی منجر به آغاز موج پنجم کرونا در کشورمان شده و همزمان سوء مدیریت ایرانی، قطعی برق در سراسر کشور را به همراه داشته است. در این میان، ستاد ملی مقابله با کرونا با درخواست وزارت بهداشت به اعمال محدودیت های کرونایی پرداخته و بسیاری از اصناف را تعطیل و بیشتر کارمندان را دورکار کرده است. همزمان هیات دولت هم با درخواست وزارت نیرو برای کاهش قطعی برق مشترکان خانگی، دستور تعطیلی ادارات دولتی در روزهای پنجشنبه را صادر کرده است. محدودیت های کرونایی و تعطیلی ناشی از قطعی برق نیز دست به دست هم داده و شرایط مناسبی را برای افزایش آمار سفرها فراهم کرده است. مسافرت های تابستانه که قطعا در شرایط قطعی برق می تواند منجر به گسترده تر شدن شیوع کرونا در کشور شود. مساله ای نشان می دهد مدیریت وزارت نیرو برای کاهش آمار قطعی برق به نوعی با مدیریت وزارت بهداشت برای کنترل کرونا در تناقض قرار دارد و مجددا شاهد نوعی ناهماهنگی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا در مدیریت بحران کشور هستیم.

امکان افزایش مسافرت ها با تعطیلی روزهای پنجشنبه ادارات

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، چند روزی است که گرمای بی سابقه هوا در سراسر کشور، مصرف برق را به اوج رسانده و طبق اظهارات مسئولان وزارت نیرو، با وجود این که حداکثر توان عملی تولید برق در ایران حدود 55 هزار مگاوات در روز است، اما نیاز تمام مشترکان به برق در برخی روزها به 66 هزار مگاوات هم می رسد و این یعنی کشورمان با حدود 11 هزار مگاوات کسری برق در روز مواجه است.

در این میان دولت برای جبران این کسری برق و جلوگیری از بروز خاموشی های گسترده برای مشترکان خانگی، دستورات مختلفی از جمله محدود کردن فعالیت صنایع گوناگون را صادر کرده است. در همین راستا نیز روز چهارشنبه هیات دولت تصویب کرد که با توجه به کمبود برق و ضرورت تامین برق مورد نیاز بخش های ضروری کشور از جمله بخش خانگی، بانک ها، ادارات و سازمان های دولتی تا پایان مرداد ماه در سراسر کشور در روزهای پنجشنبه تعطیل خواهند بود.

نکته مهم در این میان اما آن است که بخش زیادی از ادارات و سازمان های دولتی به طور طبیعی در روزهای پنجشنبه تعطیل هستند و این مصوبه هیات دولت عملا تغییری در فعالیت آنها ایجاد نمی کند. البته در شرایط کنونی که ستاد ملی مقابله با کرونا محدودیت های زیادی را برای فعالیت ادارات وضع کرده است، چه در سازمان هایی که در شرایط عادی در روزهای پنجشنبه باز هستند و چه در آنهایی که به طور طبیعی در روزهای پنجشنبه بسته هستند، بیشتر کارمندان به صورت دورکاری فعالیت می کنند و حالا هم که قرار است تمام این ادارات در روزهای پنجشنبه تعطیل باشند، طبیعت فرصت مسافرت در روزهای پایانی هفته برای کارمندان آنها بیشتر فراهم می شود.

با توجه به این مساله، مصوبه هیات دولت برای تعطیلی ادارات در روزهای پنجشنبه در شرایطی که ایران در موج پنجم کرونا قرار دارد، مورد انتقاد جدی متخصصان بهداشتی قرار گرفته است؛ چراکه فصل تابستان به طور سنتی ایام اوج گیری مسافرت های ایرانیان محسوب می شود و در 17 ماه گذشته نیز که شیوع کرونا سراسر کشور را درگیر کرده، سفر همواره به عنوان یکی از عوامل تشدید همه گیری کرونا ارزیابی شده است.

حالا هم که سوغات هند برای ایران یعنی کرونای دلتا به سرعتی چشمگیر مشغول قرمز و سیاه کردن یکی پس از دیگری شرایط کرونایی شهرهای ایران است و همین حالا 120 شهر در وضعیت قرمز و 182 شهر در وضعیت نارنجی کرونا قرار دارند، به نظر می رسد افزایش مسافرت ها با توجه به شرایط جدید کارمندان که بخش زیادی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند، بتواند به شیوع گسترده تر کرونا در موج پنجم منجر شود.

تکرار بی تدبیری دولت در مدیریت کرونا

این مساله نشان می دهد دولت با وجود آن که خواسته است با تعطیلی روزهای پنجشنبه ادارات، ابروی قطعی های برق را درست کند، عملا با دامن زدن به افزایش سفرها در روزهای پایانی هفته، چشم شیوع کرونا در کشور را کور کرده و در مجموع تدبیر مناسبی در این زمینه اتخاذ نکرده است. این بی تدبیری نیز به نوعی در ناهماهنگی وزارتخانه ها و البته در راس ستاد ملی مقابله با کرونا برای مدیریت بحران ریشه دارد؛ اتفاقی که نمونه آن را در موج های قبلی کرونا نیز شاهد بودیم.

به طور مثال، همان طور که در موج چهارم کرونا مشاهده کردیم، دولت به جای آن که در ایام نوروز مسافرت ها را محدود کند و در استان هایی که وضعیت وخیمی داشتند، از جمله در خوزستان، شرایط قرنطینه اعمال کند، با آزاد گذاشتن نسبی مسافرت ها عملا به گسترده تر شدن همه گیری کرونا در روزهای تعطیل و آغاز موج چهارم در یکی دو هفته بعد از پایان تعطیلات که منجر به تعطیلی مجدد یک ماهه بسیاری از کسب و کارها شد، دامن زد و حالا هم این نگرانی وجود دارد که با تداوم بی تدبیری دولت در کنترل موج پنجم کرونا، واحدهای صنفی ناچار باشند مدت زمان بیشتری را تعطیل باشند و زیان بدهند.

جریمه ها جلوی مسافرت ها در دوره کرونا را نمی گیرد

در این میان البته باید توجه داشت که براساس مصوبات پیشین ستاد ملی مقابله با کرونا، ورود و خروج پلاک های غیربومی از شهرهای با وضعیت قرمز و نارنجی کرونا ممنوع است و شکستن این محدودیت در شهرهای با وضعیت نارنجی، جریمه 500 هزار تومانی و در شهرهای با وضعیت قرمز جریمه یک میلیون تومانی را به همراه دارد.

اما نکته مهم این است که این ممنوعیت که بارها در دوره شیوع کرونا اعمال شده است و حالا هم در موج پنجم کرونا تکرار می شود، عملا تاثیر زیادی در کاهش مسافرت های مردم نداشته است؛ شاهد مثال آن هم عید فطر همین امسال که با وجود ممنوعیت 6 روزه مسافرت از 17 تا 23 اردیبهشت، طبق آمار پلیس راهور در این مدت بیش از 5 میلیون خودرو در جاده های ایران تردد کردند و میزان سفرهای مردمی در این بازه زمانی نسبت به هفته قبل از آن که محدودیت های بسیار کمتری در جاده های اعمال شد، 2 درصد افزایش یافت.

در این باره باید توجه داشت که در ایام اصطلاحا سفر ممنوع، کمتر پیش می آید که پلیس به صورت فیزیکی در جاده ها مانع ورود خودروهای با پلاک غیربومی به شهرهای با وضعیت قرمز و نارنجی شود و عمدتا اگر جریمه ای هم برای این خودروها اعمال می شود، این جریمه به صورت الکترونیکی و توسط دوربین های پلیس ثبت می شود و نکته اساسی اینجاست که اصولا بسیاری از خانواده هایی که در این شرایط دشوار اقتصادی کشور توانایی رفتن به مسافرت دارند، حتما به راحتی از پس پرداخت جریمه 500 هزار تومانی یا یک میلیون تومانی برمی‌آیند.

احتمال افزایش میزان مسافرت ها در روزهای پایانی هفته اما در شرایطی رخ می دهد که در دو هفته اخیر کرونای هندی با سرعت تمام ایران را فرا گرفته و یک به یک منجر به قرمز و نارنجی شدن شرایط کرونایی شهرهای کشور شده است؛ به نحوی دو هفته پیش 32 شهر کشور در وضعیت قرمز، 174 شهر در وضعیت نارنجی و 242 شهر در وضعیت زرد قرار داشتند، اما امروز 120 شهر کشور در وضعیت قرمز، 182 شهر در وضعیت نارنجی و 146 شهر در وضعیت زرد قرار دارند. حالا هم اگر آمار مسافرت ها بخصوص از شهرهای با وضعیت قرمز و نارنجی به شهرهای با وضعیت زرد افزایش یابد، بعید نیست به زودی شاهد قرمزتر شدن نقشه کرونایی ایران باشیم.

تاثیر اندک تعطیلی روزهای پنجشنبه ادارات در کاهش میزان قطعی برق

نکته دیگر آن است که براساس آمارهای وزارت نیرو، در شرایط پیک مصرف تنها 9 درصد مصرف برق کشور مربوط به بانک ها، ادارات و سازمان های دولتی است و در وضعیتی که اساسا بخش زیادی از این سازمان ها به طور طبیعی در روزهای پنجشنبه تعطیل بودند و بخشی از وسایل برقی آنها نیز حتی در روزهای تعطیلی باید فعال باشد، عملا تعطیلی ادارات دولتی در بهترین حالت فقط به میزان 5 درصد مصرف برق روزانه کشور یعنی چیزی در حدود 3 هزار مگاوات را کمتر می کند و حتی در آن شرایط نیز بازهم ایران با 8 هزار مگاوات کسری برق روبه‌رو است. بنابراین می توان گفت تعطیلی ادارات دولتی در مجموع تاثیر چندان مهمی روی کاهش مصرف برق کشور نمی گذارد.

همچنین در شرایطی ستاد ملی مقابله با کرونا برای ادارات دولتی محدودیت هایی نظیر دورکاری و تعطیلی در برخی استان ها از جمله سیستان و بلوچستان را به جهت مقابله با کرونا وضع کرده است که حتی در وضعیت قرمز کرونایی نیز مشاغل گروه یک شامل کارخانجات و واحدهای صنعتی، حمل و نقل عمومی مسافر برون شهری، رسانه‌های مکتوب و بر خط، کارگاه های صنعتی و ساختمانی، فروشگاه های گل و گیاه تزیینی و طبیعی و ... باز هستند و بسیاری از متخصصان بهداشتی معتقدند که احتمال شیوع کرونا در برخی از این واحدها بسیار بیشتر از ادارات دولتی است و اساسا بهتر بود دولت از ابتدا پروتکل های دیگری را برای اعمال محدودیت های کرونایی در شرایط حاد وضع می کرد.

گیر کردن دولت در بحران های پیاپی در روزهای پایانی

انتقاد دیگری که در موج های قبلی کرونا نیز به تصمیمات دولتی وارد شده است و در این موج هم باید آن را تکرار کرد، این است که دولت در شرایطی برای سفر با خودروهای شخصی جریمه وضع کرده که مسافرت با وسایل حمل و نقل عمومی برون شهری کاملا آزاد است؛ این در حالی است که طبیعتا امکان شیوع کرونا در وسایلی مانند اتوبوس، قطار و هواپیما که افراد در ساعت های زیادی در کنار یکدیگر می نشینند، بسیار بیشتر از سفر با خودروی شخصی است. در چنین شرایطی هم که تعطیلی روزهای پنجشنبه دست کارمندان را برای مسافرت های آخر هفته ای بازتر گذاشته است، بعید نیست کسانی که تمایل به انجام مسافرت دارند، اما توان پرداخت جریمه های سنگین را ندارند، با وسایل نقلیه عمومی اقدام به سفر کنند و به این ترتیب خود و هم سفرانشان را در معرض ابتلا به کرونا قرار دهند.

بنابراین در شرایط کنونی دولت اگر واقعا قصد دارد که تعطیلی های ناشی از قطعی برق منجر به افزایش آمار شیوع کرونا در کشور نشود، باید ضمن محدود کردن سفر با وسایل حمل و نقل عمومی، جریمه های سنگین تری را نیز برای مسافرت با خودروی شخصی در نظر بگیرد تا احتمال انجام سفرهای غیرضروری در روزهای پایانی هفته با تعطیلی بانک ها، ادارات و سازمان های دولتی به حداقل برسد؛ البته طبیعتا حضور فیزیکی پلیس در جاده ها برای اعمال محدودیت در سفر منجر به ایجاد ترافیکی سنگین خواهد شد و به نظر می رسد بهتر است سختگیرانه تر شدن مقررات سفر با افزایش جریمه ها اتفاق بیفتد.

البته در مجموع شرایط کشور چه از نظر قطعی آب و برق و چه از نظر شیوع کرونا به گونه ای است که دولت در این روزهای پایانی از هر زاویه ای که بخواهد برای مدیریت بحران وارد شود، بازهم از رفع بحرانی دیگر غافل می ماند یا این که راهکاری که دولت برای حل یک بحران ارائه می دهد ممکن است به تشدید بحرانی دیگر منجر شود؛ به نحوی که می توان گفت دولت در این روزهای پایانی در بحران های مختلفی گیر کرده است؛ موضوعی که مثال آن را در این گزارش درباره احتمال گسترده تر شدن شیوع کرونا با تعطیلات مربوط به قطعی برق بررسی کردیم. این اتفاق در مجموع ننشان دهنده سوء مدیریت دولت و ناهماهنگی وزارتخانه های مختلف در مدیریت بحران است.