بهزیستی استان تهران با دستورالعمل وزارت بهداشت مخالفت می کند/ افزایش تعداد معتادان تزریقی با گران شدن مواد مخدر

شواهد میدانی فعالان حوزه درمان اعتیاد از رشد آمار معتادان متجاهر در سطح شهر تهران در دوره همه گیری شیوع کرونا و بخصوص افزایش تعداد معتادان تزریقی بر اثر رشد قیمت مواد مخدر حکایت دارد؛ این در حالی است که مسئولان برخی مراکز خصوصی فعال در حوزه درمان اعتیاد انتقادات زیادی را نسبت به عملکرد سازمان بهزیستی بخصوص در زمینه حمایت از این مراکز در ایام کرونایی کشور وارد می دادند.

چالش های متولیان در نگهداری از معتادان در دوره کرونا

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، از همان روزهای اول شیوع کرونا در سطح کشور، موضوع نحوه نگهداری از افراد دارای اعتیاد در مراکز درمان سرپایی، مراکز ماده 16 و سرپناه های تحت پوشش شهرداری تهران و سازمان بهزیستی به بحثی چالش برانگیز در میان کارشناسان حوزه اعتیاد و مقامات مسئول در این زمینه تبدیل شد؛ به نحوی که در ماه های ابتدایی همه گیری کرونا در ایران، رها شدن بخش زیادی از معتادان متجاهر در سطح شهر به دلیل نبود امکانات مناسب برای رعایت فاصله گذاری اجتماعی در مراکز اقداماتی، انتقادات زیادی را برانگیخت و در ادامه نیز که بخشی از این افراد مجددا به مراکز اقامتی انتقال داده شدند، موضوع عدم رعایت صحیح ضوابط بهداشتی در این مراکز منجر به بروز انتقادات دیگری شد.

البته رفته رفته گزارش ها از بهبود نسبی شرایط نگهداری از معتادان در سرپناه ها و مراکز ماده 16 حکایت داشت و موافقت ستاد ملی مبارزه با کرونا برای افزایش طول مدت نگهداری از افرادی دارای اعتیاد در مراکز ماده 16 از 6 ماه به یک سال و در نظر گرفته شدن شرایط قرنطینه برای معتادان پیش از انتقال به این مراکز و البته اضافه شدن واحدهای ایزوله به سرپناه ها و سایر مراکز اقامتی برای جداسازی معتادان مبتلا به کووید 19 از سایر افراد دارای اعتیاد، تا حدودی شرایط رسیدگی به این افراد بخصوص معتادان متجاهر در دوره همه گیری کرونا را بهبود بخشید.

اما در این میان، اظهارات برخی فعالان حوزه درمان اعتیاد حاکی از آن است که اداره کل بهزیستی استان تهران اخیرا ضمن بی توجهی به پروتکل های ابلاغی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی زمینه را برای شیوع بیشتر کرونا در میان افراد دارای اعتیاد بر اثر تجمع بیشتر آنها در مراکز کاهش آسیب فراهم کرده و حتی اقدام به جریمه کردن مراکزی نموده است که قصد رعایت پروتکل های ابلاغ شده از سوی وزارت بهداشت را داشته اند.

ساز مخالفت بهزیستی استان تهران با دستورالعمل وزارت بهداشت

حبیب بهرامی، مدیرعامل موسسه کاهش آسیب سیمای سبز رهایی که از جمله افرادی است که در بخش خصوصی در حوزه درمان اعتیاد فعالیت می کند، درباره این اقدام اخیر اداره کل بهزیستی استان تهران در گفت و گو با رکنا توضیح داد: وزارت بهداشت اخیرا دستورالعملی را منتشر کرده است در این خصوص که مراکز کاهش آسیب فقط سه روز در هفته مجاز به فعالیت هستند و باید دوزهایی از داروهای آگونیست درمان اعتیاد را برای استفاده در منزل در اختیار این افراد قرار دهند.

وی افزود: البته در شرایط عادی مراکز کاهش آسیب 6 روز در هفته فعالیت می کنند و این دستور وزارت بهداشت برای جلوگیری از تجمع بیشتر معتادان در این مراکز که تنها حدود 70 متر مربع وسعت دارند و روزانه بیشتر از 100 نفر مراجعه کننده دارند، صادر شده است؛ اما متاسفانه اداره کل بهزیستی استان تهران، نه تنها این موضوع را قبول نکرده، بلکه سهمیه داروهای آگونیست مراکزی را که طبق دستورالعمل وزارت بهداشت عمل می کنند، به عنوان جریمه کاهش داده است.

این کارشناس حوزه درمان اعتیاد با تاکید بر این که ضرر اصلی این اقدام بهزیستی به معتادان وارد می شود، تصریح کرد: متاسفانه اکنون مراکزی که با این کار بهزیستی استان تهران جریمه شده اند، ناچارند که به بخشی از بیماران تحت پوشش خودمان دارو ندهند؛ چون با کاهش سهمیه داروهای آگونیست، دیگر مراکز کاهش آسیب به اندازه کافی دارو ندارند و در نتیجه، بخشی از بیماران رها خواهند شد و مجددا ناچار به مصرف مواد مخدر می شوند.

بهزیستی تهران با بهزیستی کشور هماهنگ نیست

بهرامی در بخش دیگری از صحبت هایش به ناهماهنگی میان سازمان بهزیستی کشور و اداره کل بهزیستی استان تهران در تصمیم گیری برای فراهم کردن شرایط کم شدن تجمع در مراکز کاهش آسیب اشاره کرد و گفت: اقدام اخیر بهزیستی استان تهران در شرایطی رخ داده که بهزیستی کشور به مراکز کاهش آسیب دستور داده است که برای کاهش مراجعه افراد دارای اعتیاد، چند دوز دارو برای استفاده در منزل در اختیار این بیماران قرار دهند. اما در اقدامی عجیب بهزیستی استان مراکز کاهش آسیب را دقیقا به خاطر عمل کردن به همین دستور بهزیستی کشور جریمه کرده است.

وی در ادامه بی برنامگی عجیب دیگری در بدنه مدیریتی بهزیستی تهران را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: در این میان حتی بهزیستی شهر تهران که زیرمجموعه اداره کل استان تهران است، برای مراکز کاهش آسیب نامه ای را ارسال کرده است تا دوزهایی را برای داروهای مورد استفاده در منزل به بیماران تحویل دهند، اما نکته جالب ماجرا این است که بهزیستی استان تهران با این کار مخالفت می کند.

بیم و امیدها درباره مراکز جامع درمان اعتیاد

سازمان بهزیستی در بهمن ماه سال گذشته طی مراسمی با حضور محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی 25 مرکز جامع درمان و بازتوانی اعتیاد را در 23 استان به صورت همزمان افتتاح کرد تا مجموع تعداد این مراکز در سطح کشور به 31 مرکز برسد. فاطمه رضوان مدنی، معاون توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در این مراسم وعده داد که با تغییر شیوه درمان افراد دارای اعتیاد و حذف روش «سری دوزی شده» در این مراکز، امکان موفقیت در درمان کامل معتادان از 5 به 40 درصد افزایش خواهد یافت.

با وجود این که تحقق این وعده می تواند نقطه عطفی را در حوزه درمان افراد دارای اعتیاد به وجود آورد، اما مدیرعامل موسسه کاهش آسیب سیمای سبز رهایی معتقد است که در مراکز جدید درمان و بازتوانی اعتیاد که در واقع همان کمپ های قدیمی هستند که کمی تغییر شکل پیدا کرده اند، همان اقدامات قبلی با رویکرد گذشته اجرایی می شود و حتی با وجود تشدید شیوع کرونا در سراسر کشور، همچنان سطح رعایت پروتکل های بهداشتی در این مراکز بسیار پایین است.

جولان کرونا در میان معتادان با استقبال اندک از سرپناه ها

این کارشناس حوزه درمان اعتیاد به موضوع کاهش استقبال معتادان از حضور در سرپناه های شبانه شهرداری و بهزیستی با فرا رسیدن فصل گرما گفت: اصولا چون در کشور ما برنامه های درمان اعتیاد چندان رویکرد علمی ندارد، معتادان متجاهر ترجیح می دهند فصل گرما را بیرون از سرپناه ها بگذرانند؛ چون این افراد در سرپناه ها اجازه کشیدن سیگار یا یا مصرف مواد مخدر ندارند و این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته، در سرپناه ها و حتی مراکز درمانی جایی برای مصرف کنترل شده مواد در نظر گرفته می شود.

بهرامی این مساله را عاملی برای تشدید شیوع کرونا در میان افراد دارای اعتیاد دانست و تاکید کرد: دور شدن معتادان متجاهر از سرپناه ها و حضور بیشتر آنها در سطح شهر قطعا می تواند به شیوع بیشتر کووید 19 در میان این افراد دامن بزند؛ چون با وجود این که در سرپناه ها نیز پروتکل های بهداشتی به خوبی رعایت نمی شود، اما قطعا وضعیت پایبندی افراد دارای اعتیاد به این پروتکل ها از شرایط بیرون از سرپناه ها بهتر است و تا حدودی می تواند شیوع کرونا در میان معتادان متجاهر یا از این افراد به سایر شهروندان را کنترل کند.

امکانات اندک مراکز درمان اعتیاد برای رعایت پروتکل های بهداشتی

در این میان، کمبود فضای فیزیکی و تراکم بالای جمعیت در مراکز اقامتی و گذری گوناگون حوزه درمان اعتیاد همواره یکی از دغدغه های مهم فعالان این حوزه در خصوص احتمال بالای شیوع کرونا و البته سایر بیماری های عفونی در میان معتادان در 14 ماه گذشته بوده است.

مدیرعامل موسسه کاهش آسیب سیمای سبز رهایی ضمن اشاره به همین مساله، مشکل اصلی در این زمینه را مشکل زیربنایی دانست و عنوان کرد: براساس پروتکل های سازمان بهزیستی، فضای فیزیکی لازم برای یک مرکز کاهش آسیب حدود 70 متر مربع است، اما اغلب این مراکز در این فضای کوچک که البته بخش وسیعی از آن هم به اتاق پرستاری، دفتر کارشناس، اتاق پزشک و ... اختصاص دارد، روزانه به بیش از 100 نفر خدمات ارائه می کنند و عملا شرایط رعایت فاصله اجتماعی در مراکز کاهش آسیب فراهم نیست.

وی در خصوص نحوه رعایت پروتکل های بهداشتی در سرپناه های شبانه تحت پوشش بهزیستی استان تهران در دوره شیوع کرونا نیز توضیح داد: متاسفانه علاوه بر مراکز کاهش آسیب، در سرپناه های شبانه بهزیستی نیز ضوابط لازم برای پیشگیری از شیوع کرونا به درستی رعایت نمی شود؛ به نحوی که به برخی از این سرپناه ها که فقط 100 متر مربع وسعت دارند، هر شب 30 معتاد مراجعه می کنند و فاصله بین دو تخت این معتادان به نیم متر نیز نمی رسد و تقریبا هیچ کدامشان ماسک بر صورت ندارند.

این کارشناس حوزه درمان اعتیاد ادامه داد: البته سازمان بهزیستی دستور داده است که به افراد دارای اعتیادی که در مراکز کاهش آسیب یا سرپناه های شبانه حضور پیدا می کنند، ماسک داده شود و اصولا این مراکز هم در حد امکان به معتادان ماسک می دهند، ولی مشکل اینجاست که بهزیستی استان تهران به تعهدات مالی خود برای تامین بخشی از هزینه های این مراکز عمل نکرده و همین مساله، مراکز کاهش آسیب یا سرپناه های شبانه بهزیستی را در تهیه اقلام مختلف با مشکل مواجه کرده است.

از بودجه های ناکافی بهزیستی تا کاهش کمک خیران به مراکز کاهش آسیب

صرف نظر از مبالغی که از طرف اعضای هیات مدیره یا سرمایه گذاران مراکز خصوصی کاهش آسیب اعتیاد در اختیار آنها قرار داده می شود، این مراکز عمدتا از دو منبع مالی هزینه هایشان را تامین می کنند؛ نخست بودجه های تخصیص یافته از سوی سازمان بهزسستی و دوم مبالغی که خیران در اختیارشان می گذارند. اما آن طور که مدیرعامل موسسه کاهش آسیب سیمای سبز رهایی توضیح می دهد، در دوران شیوع کرونا بهزیستی به عنوان یکی از مهمترین منابع مالی مراکز کاهش آسیب به تعهدات مالی خود عمل نکرده و میزان کمک خیران به این مراکز نیز کاهش شدیدی پیدا کرده است.

وی در توضیح بیشتر در این خصوص گفت: به نظر می رسد که در کشور ما مافیای مواد مخدر، کارهای بسیاری را در زمینه تخریب فرهنگ عمومی در حوزه اعتیاد انجام داده است و حتی بین در سطح جامعه طوری فرهنگسازی کرده است که عموم مردم کمتر حاضر به حمایت کردن از موسسات حوزه درمان اعتیاد می شوند.

این کارشناس حوزه درمان اعتیاد با بیان این که بهزیستی استان تهران هنوز هیچ مبلغی را برای سال 1400 در اختیار این مراکز نگذاشته است، تصریح کرد: متاسفانه این اداره کل در سال 99 نیز که اوج شیوع کرونا در کشور بود، تا حد زیادی دست ما را خالی گذاشت و با توجه به شرایط دشوار معیشتی، کمک های خیران نیز در این دوره به شدت کاهش یافت و به همین دلیل، ما در 14 ماه گذشته دچار مشکلات مالی فراوانی شدیم.

بهزیستی به تعهدات مالی خود در برابر مراکز خصوصی عمل نمی کند

بهرامی در ادامه صحبت هایش به مصادیق تخصیص ناکافی بودجه به مراکز کاهش آسیب از سوی بهزیستی اشاره کرد و گفت: در سال گذشته قرار بود اداره کل بهزیستی استان تهران بدون در نظر گرفتن هزینه داروهای آگونیست به یکی از مراکز کاهش آسیب زیر نظر ما 180 میلیون تومان پرداخت کند و در صورت اضافه شدن هزینه داروهای آگونیست این مبلغ را به 210 میلیون تومان افزایش دهد.

وی افزود: این در حالی است که هزینه نیروی انسانی و داروی واحد آگونیست به تنهایی ماهیانه 15 میلیون تومان می شود و با یک حساب سرانگشتی می توان فهمید بهزیستی استان تهران در سال گذشته فقط برای هزینه اداره یک واحد آگونیست، 150 میلیون تومان کمتر از هزینه واقعی این واحدها در نظر گرفت.

این کارشناس حوزه درمان اعتیاد در ادامه تصریح کرد: نکته تاسف‌بارتر این است که در سال گذشته بخش عمده ای از همین مبلغ در نظر گرفته شده هم از سوی بهزیستی استان تهران تخصیص پیدا نکرد؛ به نحوی که ما در سال 99 پنج پروژه کاهش آسیب را در سطح شهر تهران اجرا کردیم که بهزیستی استان تهران باید برای این پروژه ها بیش از 600 میلیون تومان اختصاص می داد، اما این اداره کل فقط 180 میلیون تومان به ما پرداخت کرد و امسال هم هنوز هیچ مبلغی برای کمک به اداره مراکز کاهش آسیب از سوی بهزیستی استان تهران پرداخت نشده است.

مدیرعامل موسسه کاهش آسیب سیمای سبز رهایی با تاکید بر این که این گونه مشکلات فقط مخصوص به مراکز تحت مدیریت این موسسه نبوده است، تصریح کرد: سال گذشته قرار بود بهزیستی استان تهران به یکی از مراکز خصوصی جامع کاهش آسیب اعتیاد واقع که به طور شبانه روزی فعالیت می کند و ویژه بانوان است، به ازای نگهداری از هر معتاد در یک شبانه روز 19 هزار تومان پرداخت کند، اما با وجود این که این مرکز به طور متوسط هر شب بیش از 200 نفر پذیرش داشت و بهزیستی طبق وعده خود باید مبلغی حدود 800 میلیون تومان به این مرکز پرداخت می کرد، اما این نهاد در سال گذشته تنها 200 میلیون تومان به این مرکز تخصیص داد.

رشد آمار معتادان متجاهر؛ از زن ها و کودکان تا شهرستانی ها و اتباع بیگانه

نکته دیگری که بهرامی در میان صحبت هایش روی آن دست گذاشت، رشد آمار معتادان متجاهر در سال گذشته براساس مشاهدات میدانی فعال حوزه درمان اعتیاد بود. وی در این خصوص عنوان کرد: مشاهدات روزمره ما در سال گذشته حاکی از افزایش تعداد معتادان متجاهر در سطح شهر تهران بود. البته ما تقریبا همه ساله شاهد بیشتر شدن تعداد این افراد هستیم و اصولا هرچه مشکلات معیشتی افزایش یابد، تعداد معتادان متجاهر و کارتن خواب ها نیز رشد می کند.

این کارشناس حوزه درمان اعتیاد همچنین به روند افزایشی مهاجرت معتادان متجاهر از سطح شهرستان ها به تهران اشاره کرد و ادامه داد: اصولا روند مهاجرت بخشی از معتادان از شهرستان ها به تهران همیشه وجود داشته و در سال گذشته هم این روند تشدید شده است؛ چراکه اساسا بسیاری از معتادان از جمع کردن ضایعات و مشاغل کاذبی مانند آن درآمد کسب می کنند و در تهران نیز شرایط برای اشتغال به این گونه مشاغل فراهم تر است. به همین دلیل، اکنون هم مشاهدات ما نشان می دهد که تعداد افراد تازه وارد از شهرستان ها بیشتر شده و علاوه بر این، براساس شواهد میدانی، آمار افراد دارای اعتیاد در میان اتباع بیگانه، خانم ها و نوجوانان هم رشد کرده است.

افزایش تعداد معتادان تزریقی با رشد قیمت مواد مخدر

مدیرعامل موسسه کاهش آسیب سیمای سبز رهایی در پایان صحبت هایش با بیان این که در سال گذشته تعداد معتادان تزریقی نیز به علت افزایش قیمت مواد مخدر رشد کرده است، عنوان کرد: در یک سال گذشته قیمت مواد مخدر به علت محدودیت های شدید در مرزها بخصوص مرز ایران و افغانستان افزایش یافت و همین مساله باعث شد که معتادان بیشتری به تزریق مستقیم این مواد به بدن خود روی بیاورند.

وی در توضیح بیشتر عنوان کرد: به طور مثال، قیمت هروئین در دوره شیوع کرونا حدودا چهار برابر شده و معتادی که نیاز روزانه او به این ماده مخدر یک گرم بوده، اکنون ناچار است یک چهارم گرم مواد مخدر تهیه کند؛ اما با توجه به این که مصرف این مقدار اندک به روش دود کردن نیاز فیزیکی این فرد را تامین نمی کند، او ناچار می شود که مواد مخدر را به بدن خود تزریق کند و همین مساله منجر به رشد تزریق در میان افراد دارای اعتیاد شده است. آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.