استروژن چیست؟

به گزارش رکنا، استروژن یک هورمون جنسی اصلی در بدن انسان است که عمدتاً در زنان تولید می‌شود، هرچند مقادیر کمی از آن در مردان نیز موجود است. استروژن نقش بسیار مهمی در سیستم تولیدمثل زنان دارد و به تنظیم چرخه قاعدگی، بارداری و سلامت جنسی کمک می‌کند. این هورمون در تخمدان‌ها تولید می‌شود، اما در سایر اندام‌ها مانند غدد فوق کلیوی و در جریان خون نیز وجود دارد.

از جمله وظایف استروژن در بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

    تنظیم چرخه قاعدگی: استروژن سطح لایه داخلی رحم را برای پذیرش تخمک بارور شده آماده می‌کند.

    توسعه ویژگی‌های جنسی ثانویه در زنان: مانند رشد سینه‌ها و تغییرات در بافت و شکل بدن.

    سلامت استخوان‌ها: استروژن به حفظ تراکم استخوان‌ها کمک می‌کند و از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.

    حفظ سلامت قلب: استروژن به محافظت از قلب و عروق کمک کرده و خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.

    اثرات روانی و عصبی: استروژن بر خلق‌وخوی زنان تأثیر می‌گذارد و می‌تواند در برخی موارد موجب تغییرات در خلق‌وخو یا احساسات شود.

در مردان نیز استروژن به مقدار کمتری تولید می‌شود و نقش‌های خاص خود را در بدن دارد، از جمله کمک به تولید اسپرم و حفظ سلامت استخوان‌ها.

1. تولید استروژن

استروژن عمدتاً در تخمدان‌ها تولید می‌شود، به ویژه در فولیکول‌های تخمدانی (واحدهای تولید تخمک). همچنین در غدد فوق کلیوی و جفت در دوران بارداری نیز مقادیر کمی از استروژن تولید می‌شود.

2. نقش استروژن در چرخه قاعدگی

یکی از وظایف اصلی استروژن در بدن زنان، نقش آن در تنظیم و کنترل چرخه قاعدگی است. در طول چرخه قاعدگی:

    مرحله فولیکولی: استروژن در این مرحله افزایش می‌یابد و باعث رشد و بلوغ فولیکول‌های تخمدانی و تولید تخمک می‌شود. در این زمان، استروژن باعث ضخیم شدن دیواره رحم (آندومتر) می‌شود تا رحم برای پذیرش تخمک بارور آماده باشد.

    مرحله لوتئال: پس از تخمک‌ گذاری، استروژن همراه با پروژسترون به تثبیت آندومتر کمک می‌کند تا در صورت بارداری، محیط مناسب برای جنین فراهم شود.

3. تأثیر استروژن بر ویژگی‌های جنسی ثانویه

استروژن باعث توسعه ویژگی‌های جنسی ثانویه در زنان می‌شود، که عبارتند از:

    رشد سینه‌ها: استروژن در دوران بلوغ باعث رشد و تکامل سینه‌ها می‌شود.

    تغییرات در شکل بدن: استروژن باعث ایجاد تغییراتی در توزیع چربی بدن می‌شود، که معمولاً موجب افزایش چربی در ناحیه ران‌ها، باسن و شکم می‌شود.

    رشد موهای بدن: استروژن بر الگوی رشد موهای بدن تأثیر می‌گذارد، به ویژه در ناحیه زیر بغل و ناحیه تناسلی.

4. نقش استروژن در سلامت استخوان‌ها

استروژن یکی از عوامل حیاتی برای حفظ سلامت استخوان‌ها است. این هورمون به تعادل میان تجزیه و ساخت استخوان کمک می‌کند. در دوران یائسگی، کاهش استروژن می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوانی شود که منجر به پوکی استخوان می‌شود. به همین دلیل است که پس از یائسگی، زنان بیشتر در معرض شکستگی‌های استخوانی قرار دارند.

5. نقش استروژن در سلامت قلب و عروق

استروژن به حفظ سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. این هورمون باعث افزایش سطح لیپوپروتئین‌های با چگالی بالا (HDL)، که به "چربی خوب" معروف است، می‌شود و از این طریق به کاهش کلسترول بد (LDL) و کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند.

6. تأثیر استروژن بر سیستم عصبی و روانی

استروژن تأثیرات مهمی بر سیستم عصبی مرکزی دارد. این هورمون می‌تواند بر خلق‌وخو، حافظه، و توانایی‌های شناختی تأثیر بگذارد. در برخی موارد، تغییرات در سطح استروژن می‌تواند باعث بروز علائم روانی مانند اضطراب، افسردگی، یا تغییرات خلقی شود. به ویژه در دوران یائسگی، کاهش سطح استروژن ممکن است به احساس افسردگی یا تغییرات خلقی منجر شود.

7. استروژن در دوران بارداری

در دوران بارداری، سطح استروژن به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد تا بدن را برای بارداری و نگهداری جنین آماده کند. استروژن به رشد و توسعه رحم کمک می‌کند، همچنین در تشکیل و توسعه بافت‌های غددی پستانی برای تغذیه نوزاد در آینده نقش دارد. علاوه بر این، استروژن نقش مهمی در تنظیم جریان خون به رحم و جفت دارد.

8. استروژن و سرطان

استروژن در بعضی موارد ممکن است با ایجاد برخی انواع سرطان‌ها، به ویژه سرطان سینه و رحم، در ارتباط باشد. در این موارد، استروژن می‌تواند باعث تحریک رشد سلول‌های سرطانی شود. به همین دلیل است که داروهای ضد استروژن مانند تاموکسیفن برای درمان برخی از انواع سرطان سینه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

9. استروژن در مردان

در مردان نیز استروژن به مقدار کم تولید می‌شود. این هورمون در تولید اسپرم، سلامت استخوان‌ها و تنظیم سطح تستوسترون نقش دارد. سطح پایین یا بالای استروژن در مردان می‌تواند باعث مشکلاتی مانند ناباروری، مشکلات جنسی، یا اختلالات متابولیکی شود.

10. مکمل‌ها و درمان‌های استروژنی

در مواقعی که بدن به دلایل مختلف مانند یائسگی، بیماری‌های غدد درون‌ریز، یا جراحی نیاز به افزایش سطح استروژن دارد، پزشکان ممکن است مکمل‌های استروژنی تجویز کنند. این مکمل‌ها می‌توانند به صورت قرص، پماد یا از طریق روش‌های دیگر مصرف شوند.

به طور کلی، استروژن یک هورمون پیچیده و چندبعدی است که نقش‌های متعددی در سلامت جسمی و روانی انسان ایفا می‌کند.

جدول مقایسه استروژن در مردان و زنان

در زیر یک جدول مقایسه‌ای از استروژن در مردان و زنان آورده شده است. این جدول به تفاوت‌ها و شباهت‌های استروژن در بدن هر دو جنس پرداخته است.

این جدول نشان‌دهنده تفاوت‌ها و شباهت‌های عمده استروژن در مردان و زنان است. هرچند که استروژن هورمون اصلی در زنان است، در مردان نیز نقشی حیاتی ایفا می‌کند، اگرچه این نقش‌ها کمتر و متعادل‌تر از زنان هستند.

مقدار استروژن در مردان و زنان

مقدار استروژن در بدن مردان و زنان به‌طور قابل توجهی متفاوت است. در اینجا میزان معمول استروژن در هر دو جنس آورده شده است:

مقدار استروژن در زنان

مقدار استروژن در زنان به شدت وابسته به فاز چرخه قاعدگی، سن و وضعیت فیزیولوژیکی (مانند دوران بارداری یا یائسگی) است.

    در دوران بلوغ و پیش از یائسگی:

        فاز فولیکولی (پیش از تخمک‌گذاری): در این فاز، سطح استروژن در بدن زنان معمولاً بین 30 تا 400 پیکوگرم در میلی‌لیتر (pg/mL) متغیر است.

        فاز لوتئال (پس از تخمک‌گذاری): در این فاز، سطح استروژن معمولاً به حدود 100 تا 400 پیکوگرم در میلی‌لیتر می‌رسد.

    در دوران بارداری:

        در دوران بارداری، به ویژه در سه ماهه اول، سطح استروژن به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و می‌تواند به 1000 تا 2000 پیکوگرم در میلی‌لیتر برسد.

    در دوران یائسگی:

        پس از یائسگی، سطح استروژن به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و معمولاً به حدود 10 تا 20 پیکوگرم در میلی‌لیتر می‌رسد. این کاهش باعث ایجاد علائمی مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و تغییرات خلقی می‌شود.

مقدار استروژن در مردان

در مردان، استروژن به مقدار کمتری تولید می‌شود و از غدد فوق کلیوی و بیضه‌ها ترشح می‌شود.

    مقدار معمول استروژن در مردان: سطح استروژن در مردان معمولاً بین 10 تا 50 پیکوگرم در میلی‌لیتر (pg/mL) است.

    میزان طبیعی برای مردان بالغ: به طور معمول حدود 20 تا 30 پیکوگرم در میلی‌لیتر است.

نکات اضافی

    در مردان، استروژن در مقایسه با زنان به مقدار بسیار کمتری وجود دارد و نقش آن بیشتر در تنظیم تولید اسپرم و تنظیم سطح تستوسترون است.

    تغییرات در سطح استروژن در مردان می‌تواند به مشکلاتی مانند ناباروری، اختلالات جنسی و حتی بیماری‌های متابولیک منجر شود.