گریدهای مختلف کبد چرب / علائم و روش‌ های شناسایی

به گزارش رکنا، کبد یکی از اعضای مهم در بدن است که در زیر دیافراگم و در قسمت راست بالای شکم قرار گرفته است. این اندام حیاتی نقش ویژه‌ای در متابولیسم بدن دارد و وظیفه سم‌زدایی، تولید پروتئین‌های ضروری، ذخیره انرژی، تنظیم قند خون و متابولیسم چربی‌ها را بر عهده دارد. همچنین، کبد در کنترل و حذف مواد زائد و داروها از جریان خون نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. هر گونه اختلال در وظایف کبد می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت بدن و حتی مرگ شود.

طبق گزارشات، کبد چرب در نتیجه تجمع چربی در سلول‌های کبد به وجود می‌آید. این بیماری به طور عمده به چهار گرید تقسیم می‌شود که هر یک از این مراحل، ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند.

لازم به ذکر است که در بسیاری از موارد، کبد چرب بدون علائم می‌باشد و به‌صورت پنهانی پیشرفت می‌کند. بنابراین، حتی اگر هیچ‌یک از علائم زیر را تجربه نمی‌کنید، بهتر است هر ساله سلامتی خود را بررسی کنید.

شایع‌ترین علامت کبد چرب، نبود علائم خاص است. اما در برخی موارد، علائم زیر دیده می‌شود:

گرید ۱: کبد چرب خفیف

در این مرحله، چربی در کبد به مقدار کمی تجمع یافته و معمولاً علائم خاصی ندارد. ممکن است فرد احساس خستگی یا سنگینی در ناحیه سمت راست بالای شکم داشته باشد. اغلب در معاینات معمول یا سونوگرافی به‌صورت تصادفی تشخیص داده می‌شود.

گرید ۲: کبد چرب متوسط

چربی بیشتری در سلول‌های کبدی ذخیره شده و التهاب خفیفی نیز ظاهر می‌شود. علائمی نظیر احساس نفخ، خستگی مزمن و درد مبهم در ناحیه کبد ممکن است بروز کند. اگر در این مرحله، تغییرات لازم در سبک زندگی اعمال نشود، احتمال پیشرفت بیماری افزایش می‌یابد.

گرید ۳: کبد چرب شدید

در این مرحله، التهاب و آسیب سلولی بیشتری قابل مشاهده است و احتمال آغاز فیبروز (ایجاد بافت‌های زخم) وجود دارد. علائمی چون خستگی شدید، بی‌حالی، درد در ناحیه کبد، مشکلات گوارشی، افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون و خارش پوست رخ می‌دهند. این مرحله نیاز به مداخله پزشکی جدی دارد.

گرید ۴: سیروز کبدی (مرحله نهایی)

در این مرحله، بافت کبد به شدت آسیب دیده و به فیبروز پیشرفته و سیروز تبدیل شده است. علائمی نظیر تورم پاها، زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)، خونریزی داخلی، اختلال در عملکرد ذهنی، شکم متورم (آسیت) و خارش شدید ناشی از اختلال در دفع سموم کبدی ممکن است بروز کند. سیروز کبدی در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به نارسایی کبدی شده و حتی باعث مرگ فرد شود.

دو عکس واقعی از دو کبد سیروزی

تشخیص کبد چرب

تشخیص کبد چرب معمولاً با ترکیبی از معاینه بالینی، آزمایش خون و تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود:

- آزمایش خون: شامل بررسی آنزیم‌های کبدی (ALT و AST) و سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید

- سونوگرافی: یکی از روش‌های شایع برای شناسایی تجمع چربی در کبد است.

- الاستوگرافی و فیبرو اسکن: روش‌های تخصصی برای بررسی میزان التهاب و فیبروز در کبد هستند.

رابطه کبد چرب و سن

کبد چرب می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما شیوع آن پس از ۴۰ سالگی افزایش می‌یابد. کودکان و نوجوانان نیز ممکن است به کبد چرب مبتلا شوند، خصوصاً اگر دارای اضافه وزن، تغذیه نامناسب و کم‌تحرکی باشند.

افراد میانسال و سالمندان بیشتر در معرض خطر هستند، به ویژه اگر دیابت نوع ۲، چاقی یا سندرم متابولیک داشته باشند. سبک زندگی ناسالم، رژیم غذایی پرچرب و کم‌تحرکی از عوامل مؤثر در هر سنی هستند.

امکان بهبود کبد چرب

بله، در گرید‌های ۱ و ۲ با تغییرات سبک زندگی، ورزش، کاهش وزن و رژیم غذایی سالم، امکان بازگشت به وضعیت سالم کاملاً وجود دارد. در گرید ۳ نیز با اقدامات مناسب می‌توان از پیشرفت بیشتر جلوگیری کرد. اما در گرید ۴، بافت کبدی به شدت آسیب دیده و بدون بازگشت است، ولی می‌توان با کنترل بیماری و تغییرات سبک زندگی از وخامت بیشتر جلوگیری کرد.

تأثیر مواد غذایی بر کبد چرب

- میوه و آب میوه‌ها: مصرف متعادل میوه‌ها بسیار مفید است، اما باید از مصرف بیش‌ازحد میوه‌های پرقند پرهیز کرد.

- برنج و نان: مصرف زیاد برنج سفید و نان‌های تهیه شده از آرد تصفیه شده می‌تواند مضر باشد. توصیه می‌شود نان سبوس‌دار و برنج قهوه‌ای استفاده شود.

- شیرینی‌جات و نوشابه: مصرف زیاد قند و شیرینی‌ها می‌تواند به کبد چرب منجر شود، بنابراین باید به شدت کاهش یابد.

- غذا‌های چرب: مصرف چربی‌های اشباع‌شده و ترانس می‌تواند به کبد آسیب بزند، ولی چربی‌های سالم مانند روغن زیتون مفید هستند.

- الکل: عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی توصیه می‌شود.

توصیه برای آزمایش سالانه

افرادی که عوامل خطر دارند باید سالیانه آزمایش‌های کبدی انجام دهند و برای افرادی با کمتر در معرض خطر، هر ۲ تا ۳ سال یک بار توصیه می‌شود.

کبد چرب قابل پیشگیری و درمان است و تشخیص و اصلاح سبک زندگی به موقع می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند. حتی اگر علائم مشکوکی ندارید، سلامتی کبد خود را هر سال بررسی کنید.