تمکین چیست؟ / قوانین تمکین در کشورهای مختلف
رکنا: تمکین در حقوق خانواده و به ویژه در حقوق اسلامی به معنای اطاعت و انجام وظایف توسط زن نسبت به شوهر است.
به گزارش رکنا، تمکین می‌تواند ابعاد مختلفی داشته باشد، از جمله تمکین خاص و تمکین عام که در ادامه توضیح داده می‌شود:
1. تمکین خاص (تمکین جنسی)
تمکین خاص به معنای اطاعت زن از شوهر در رابطه جنسی است. این بخش از تمکین به این معناست که زن باید در صورت درخواست شوهر، به روابط زناشویی پاسخ دهد و از انجام آن خودداری نکند، مگر اینکه دلایل شرعی یا قانونی معتبری برای عدم تمکین وجود داشته باشد (مثل بیماری، عذر شرعی یا عذر موجه دیگر).
آیات قرآن و روایات اسلامی به طور ضمنی این را به عنوان یک حق شوهر می‌شمارند، هرچند که در موارد مختلف این اصل ممکن است با شرایط خاصی مثل عدم احترام، ظلم، یا آسیب جسمی به زن محدود شود.
تمکین خاص به معنای اطاعت زن از وظایف جنسی و زناشویی است که در رابطه با شوهر مطرح می‌شود. طبق اصول حقوقی، زن موظف است تمام نیازهای متعارف و ممکن شوهر را در رابطه زناشویی برطرف کند، مگر اینکه مانع شرعی یا موجهی برای عدم تمکین وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، در تمکین خاص، شرایطی وجود دارد که زن می‌تواند از انجام این وظایف خودداری کند.
برای مثال، اگر شوهر مبتلا به بیماری‌های مقاربتی باشد، زن می‌تواند از تمکین خاص خودداری کند. همچنین یکی از مهم‌ترین مواردی که زن می‌تواند از تمکین خاص امتناع کند، حق حبس است. بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می‌تواند تا زمانی که مهر به او پرداخت نشده است، از انجام وظایف زناشویی خودداری کند. به عبارت دیگر، زن این حق را دارد که تا زمانی که مهر خود را دریافت نکرده است، از تمکین خاص امتناع کند و در عین حال حق دریافت نفقه را خواهد داشت.
این عمل به عنوان حق حبس شناخته می‌شود، که به زن این اختیار را می‌دهد که تا زمانی که مهریه به او پرداخت نشده، از انجام وظایف جنسی خودداری کرده و همچنان نفقه خود را دریافت کند.
2. تمکین عام (تمکین در سایر امور زندگی)
تمکین عام به معنای اطاعت زن از شوهر در امور زندگی مشترک است. این شامل پذیرش نقش‌ها و وظایف در خانه، رعایت حقوق و احترام متقابل، مدیریت خانه، همکاری در مسائل مالی و سایر جنبه‌های زندگی مشترک می‌شود. این تمکین به معنای احترام به اختیار و تصمیمات همسر در امور زندگی است.
دلایل تمکین
تمکین به عنوان یک مفهوم در بسیاری از فرهنگ‌ها و نظام‌های قانونی و مذهبی بر اساس حفظ انسجام خانواده و احترام متقابل در نظر گرفته می‌شود. در اسلام، تمکین به عنوان یکی از وظایف زوجین است و انجام آن باعث برقراری حقوق و مسئولیت‌ها در زندگی مشترک می‌شود. تمکین در واقع به‌نوعی نماد همکاری و مشارکت در روابط زناشویی است.
شرایط تمکین
تمکین باید در چارچوب‌های قانونی و شرعی انجام شود و نمی‌تواند با خشونت، زور یا نقض حقوق انسانی همراه باشد. برای مثال:
در اسلام، تمکین زن باید به رضایت و آزادی انتخاب او باشد.
در صورتی که مرد از انجام وظایف خود (مثل تأمین مالی زندگی یا رفتار نیکو) کوتاهی کند، زن ممکن است حق تمکین نداشته باشد.
عدم تمکین در شرایطی مثل نابرابری حقوق، آزار جسمی یا روحی، بیماری‌های حاد یا مشکلات غیرقابل حل ممکن است موجه باشد.
پیامدهای عدم تمکین
در مواردی که زن از انجام تمکین خودداری کند، در حقوق خانواده و فقه اسلامی ممکن است مرد حق مطالبه نفقه را از دست بدهد و برخی حقوق مالی او کاهش یابد. همچنین، در صورتی که تمکین به درستی انجام نشود، ممکن است زوجین مجبور به مراجعه به دادگاه و حل اختلافات از طریق مراجع قضائی شوند.
تمکین در حقوق اسلامی و مدنی به معنای اطاعت زن از شوهر در مسائل مختلف زندگی مشترک است، به ویژه در زمینه‌های جنسی و وظایف روزمره. این مفاهیم باید در چارچوب احترام متقابل، حقوق انسانی و مشکلات زندگی مشترک قرار گیرد.
در چه شرایطی زن مجاز به عدم تمکین است؟
زن در شرایط مختلفی می‌تواند از تمکین (به ویژه تمکین خاص) خودداری کند، به‌ویژه در مواقعی که ادامه رابطه جنسی یا زندگی مشترک برای او به‌خاطر شرایط جسمی، قانونی یا اجتماعی خطرناک یا غیرممکن باشد. این شرایط در قانون مدنی ایران و بر اساس اصول فقهی به‌طور مشخص تعیین شده است. در ادامه به این شرایط اشاره می‌کنیم:
1. ابتلای مرد به بیماری جنسی و مقاربتی
اگر شوهر مبتلا به بیماری مقاربتی باشد که ممکن است از طریق رابطه جنسی به زن منتقل شود، زن حق دارد از برقراری رابطه جنسی خودداری کند. ماده 1127 قانون مدنی ایران به‌طور خاص این وضعیت را مشخص کرده است:
"هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد، زن حق خواهد داشت که از نزدیکی با او امتناع نماید و امتناع به علت مزبور مانع حق نفقه نخواهد بود."
در این شرایط، زن تنها مجاز به عدم تمکین جنسی است و در دیگر مسائل زناشویی باید تمکین کند. اگر مرد در این شرایط از پرداخت نفقه امتناع کند، موظف به پرداخت آن خواهد بود.
2. فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی مرد
اگر شوهر ناتوانی جنسی داشته باشد که موجب عدم امکان برقراری رابطه جنسی شود، زن می‌تواند از حقوق خود استفاده کند و درخواست فسخ نکاح کند. این موضوع می‌تواند به عنوان دلیلی برای عدم تمکین در نظر گرفته شود.
3. بیماری زن
اگر زن به بیماری‌ای مبتلا شود که مانع برقراری رابطه جنسی شود، او مجاز به عدم تمکین خواهد بود. این بیماری باید توسط پزشک تشخیص داده شود. به علاوه، در دوره عادت ماهیانه نیز زن مجاز به عدم تمکین است، چرا که این مسئله از نظر شرعی و پزشکی مانعی برای برقراری رابطه جنسی است.
4. خطر به عنوان مانع مشروع
طبق ماده 1115 قانون مدنی ایران، اگر زندگی مشترک در یک منزل باعث ایجاد خطر برای زن شود (چه از نظر بدنی، مالی، یا شرافتی)، زن می‌تواند از شوهر جدا شده و در مکانی دیگر سکونت کند:
"اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می‌تواند مسکن علیحده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد."
در این صورت، شوهر موظف به پرداخت نفقه زن خواهد بود، چرا که زن از بازگشت به منزل مشترک معذور است.
5. حق سکونت زن
بر اساس ماده 1114 قانون مدنی ایران، معمولاً مرد مسئول تعیین محل سکونت است، اما اگر در هنگام عقد یا به‌طور جداگانه، این اختیار به زن داده شده باشد، او می‌تواند محل سکونت را تعیین کند و مرد موظف به زندگی در خانه‌ای است که زن انتخاب کرده است. در این شرایط، زن می‌تواند از زندگی در خانه‌ای که شوهر تعیین کرده است خودداری کند.
6. نداشتن منزل مناسب برای زن
اگر مرد منزلی برای زندگی مشترک فراهم نکند که مطابق با شأن زن باشد (یعنی منزل مناسب و آبرومند نباشد)، زن حق دارد از رفتن به آن منزل خودداری کند. در این صورت، شوهر موظف به تأمین نفقه زن خواهد بود.
7. حق حبس
طبق ماده 1085 قانون مدنی ایران، زن می‌تواند تا زمانی که مهریه‌اش را به طور کامل دریافت نکرده باشد، از انجام وظایف زناشویی (تمکین خاص) خودداری کند. این حق که به حق حبس معروف است، به زن اجازه می‌دهد که تا دریافت مهر، از برقراری رابطه جنسی خودداری کند و در عین حال حق دریافت نفقه را نیز خواهد داشت.
8. خروج برای مداوا یا انجام تکالیف دینی
اگر زن برای انجام امور ضروری مانند مداوا یا انجام تکالیف واجب دینی (مثلاً حج واجب یا انجام برخی عبادات شرعی) نیاز به خروج از خانه داشته باشد، این موارد نمی‌توانند به عنوان نشوز (عدم تمکین) تلقی شوند. در چنین شرایطی، زن می‌تواند بدون رضایت شوهر از خانه خارج شود.
اثر عدم تمکین در موارد مجاز
نفقه: در صورتی که زن از تمکین خودداری کند و دلیل این عدم تمکین مجاز باشد (مثلاً به دلیل بیماری یا ابتلا به مانع شرعی یا قانونی)، همچنان حق دریافت نفقه را خواهد داشت. اگر شوهر از پرداخت نفقه امتناع کند، زن می‌تواند از طریق دادگاه شوهر را ملزم به پرداخت نفقه کند.
طلاق: در صورتی که مرد از پرداخت نفقه به زن خودداری کند و ادامه زندگی مشترک به دلایل قانونی یا شرعی غیرممکن باشد، زن می‌تواند از طریق دادگاه درخواست طلاق کند.
نشوز: در شرایطی که عدم تمکین زن به دلیل یک مانع مشروع باشد (مانند بیماری یا حق حبس)، او ناشزه (مردود از نظر شرعی) محسوب نمی‌شود و بنابراین مرد نمی‌تواند بدون دلایل دیگر اقدام به ازدواج مجدد کند.
در مجموع، زن در شرایط خاصی که شامل بیماری‌ها، حقوق قانونی، خطرات جانی یا مالی، عدم تأمین منزل مناسب و مسائل شرعی است، مجاز به عدم تمکین است. در این موارد، حقوق قانونی زن در برابر شوهر محفوظ است و شوهر موظف به پرداخت نفقه و رعایت حقوق او خواهد بود. اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری کند، زن می‌تواند از طریق دادگاه او را ملزم به پرداخت نفقه کرده و در صورت ادامه مشکل، درخواست طلاق کند.
در حقوق خانواده، تمکین یکی از مفاهیم مهم است که در پیوند با حقوق و وظایف زناشویی قرار دارد. تمکین به معنای اطاعت زن از شوهر در مسائل مختلف زندگی مشترک است و می‌تواند ابعاد مختلفی داشته باشد. برای درک بهتر مفاهیم مرتبط با تمکین، می‌توان از جداول مختلفی استفاده کرد که ابعاد مختلف این موضوع را توضیح دهند. در اینجا جداولی برای توضیح ابعاد مختلف تمکین آورده شده است:
1. جدول انواع تمکین
| نوع تمکین | توضیحات |
|---|---|
| تمکین خاص | به معنای اطاعت زن در روابط جنسی با شوهر است. در صورت درخواست شوهر، زن باید رابطه زناشویی را پاسخ دهد، مگر در صورت عذر شرعی یا قانونی. |
| تمکین عام | به معنای اطاعت زن از شوهر در سایر امور زندگی است. شامل همکاری در امور خانه، رعایت حقوق شوهر و انجام وظایف خانوادگی. |
| تمکین در حدود شرع | اشاره به تمکینی دارد که در چارچوب شرعی و قانونی باشد و با حقوق انسان‌ها تضاد نداشته باشد. |
| تمکین تحت شرایط خاص | به تمکینی اشاره دارد که به دلیل شرایط خاص مانند آسیب جسمی، بیماری یا نابرابری در حقوق، ممکن است زن حق عدم تمکین داشته باشد. |
2. جدول دلایل موجه عدم تمکین
| دلیل عدم تمکین | توضیحات |
|---|---|
| آزار جسمی یا روحی | اگر زن مورد آزار جسمی یا روانی توسط شوهر قرار گیرد، عدم تمکین موجه خواهد بود. |
| عدم تأمین نیازهای مالی | در صورتی که شوهر از تأمین نیازهای اساسی مانند مسکن، خوراک، پوشاک یا سایر هزینه‌های زندگی کوتاهی کند. |
| مشکلات بهداشتی یا بیماری‌های حاد | در صورت ابتلا به بیماری‌های جدی یا مشکلات بهداشتی که رابطه جنسی را برای زن ممکن نکند. |
| نبود علاقه و عدم تفاهم | در صورتی که زن به دلیل عدم تفاهم یا نبود علاقه به زندگی زناشویی، از تمکین امتناع کند، در برخی موارد این ممکن است به عنوان دلیل موجه پذیرفته شود. |
| برخورد نادرست یا رفتار غیرانسانی | در صورتی که رفتار شوهر غیرمعقول، تحقیرآمیز یا غیرانسانی باشد، زن حق دارد از تمکین خودداری کند. |
3. جدول پیامدهای عدم تمکین
| نوع پیامد | توضیحات |
|---|---|
| کاهش نفقه زن | یکی از پیامدهای عدم تمکین در بسیاری از سیستم‌های حقوقی، کاهش نفقه است. مرد ممکن است نفقه زن را تا زمانی که تمکین صورت نگیرد، قطع کند. |
| حق طلاق برای زن | در صورتی که عدم تمکین به دلیل آزار جسمی یا روحی باشد، زن می‌تواند درخواست طلاق کند. |
| کاهش حقوق زن در دادگاه | در صورتی که عدم تمکین بدون دلیل موجه باشد، ممکن است حقوق مالی زن (مثل نفقه یا مهریه) در دادگاه کاهش یابد. |
| تأثیر در تصمیم‌گیری‌های قضائی | در دعاوی خانوادگی، عدم تمکین ممکن است تأثیر منفی بر تصمیم‌گیری قضائی، مانند حق حضانت فرزند یا تقسیم اموال، داشته باشد. |
4. جدول حقوق و وظایف زن و شوهر در تمکین
| مسئولیت | حقوق زن | حقوق شوهر |
|---|---|---|
| تمکین جنسی | حق تقاضای تمکین در صورت نیاز جنسی. | حق تقاضای تمکین در صورت نیاز جنسی. |
| مسئولیت‌های خانگی | وظیفه مشارکت در امور خانه، به طور متعارف. | وظیفه تأمین مالی خانه و نیازهای زن. |
| حقوق مالی | حق نفقه (تأمین مالی از طرف شوهر) | حق دریافت خدمات خانگی (در صورتی که زن وظایف خود را انجام دهد). |
| حق و احترام متقابل | حق احترام به شخصیت و حقوق زن در زندگی مشترک. | حق احترام به شخصیت و حقوق شوهر در زندگی مشترک. |
5. جدول وضعیت تمکین در صورت عدم رعایت حقوق همسر
| نوع نقض حقوق | پیامدها |
|---|---|
| آزار جسمی یا روانی شوهر به زن | ممکن است زن حق عدم تمکین پیدا کند و از مراجع قضائی کمک بگیرد. |
| عدم تأمین نیازهای مالی توسط شوهر | در صورت عدم پرداخت نفقه، زن ممکن است از حق تمکین خودداری کند و در صورت لزوم، درخواست طلاق کند. |
| بی‌توجهی به حقوق زن | زن ممکن است حق خود را در تمکین از شوهر از دست بدهد و در صورت استمرار شرایط، درخواست طلاق دهد. |
| عدم احترام و نادیده گرفتن شخصیت زن | زن می‌تواند از حق تمکین خودداری کند و از مراجع قضائی درخواست حمایت کند. |
6. جدول حقوق و تکالیف مربوط به تمکین در فقه اسلامی
| موضوع | توضیحات در فقه اسلامی |
|---|---|
| وظیفه زن در تمکین خاص (جنسی) | در صورت درخواست شوهر و عدم وجود مانع شرعی یا قانونی، زن باید به درخواست شوهر پاسخ دهد. |
| وظیفه مرد در تمکین | مرد باید نیازهای مالی و فیزیکی زن را تأمین کند تا او بتواند وظیفه تمکین خود را به درستی انجام دهد. |
| حق طلاق در صورت عدم تمکین | در صورتی که شوهر قادر به تأمین نیازهای زن یا رعایت حقوق او نباشد، زن ممکن است درخواست طلاق کند. |
| حقوق جنسی زن | زن حق دارد که از تجاوز جنسی یا سوء استفاده جنسی در زندگی زناشویی محافظت شود. |
تمکین یک مفهوم کلیدی در حقوق خانواده و روابط زناشویی است که بسته به شرایط، نیازها و رفتارهای متقابل زن و شوهر، پیامدهای مختلفی دارد. جداول فوق به تفصیل نشان می‌دهند که تمکین چه ابعادی دارد و در چه شرایطی ممکن است زن از وظایف تمکین خودداری کند و پیامدهای آن چه خواهد بود. همچنین، نشان می‌دهند که حقوق و وظایف هر یک از طرفین در این زمینه چگونه باید رعایت شود.
شکایت تمکین به چه صورت است؟
در صورتی که زن از همسر خود در زمینه‌های مختلف زناشویی (چه در تمکین عام که شامل مسائل کلی زندگی مشترک است و چه در تمکین خاص که به مسائل جنسی مربوط می‌شود) تمکین نکند، شوهر یا وکیل او می‌توانند دادخواست الزام به تمکین علیه زن مطرح کنند. در این خصوص تفاوتی میان تمکین عام یا خاص وجود ندارد.
مراحل شکایت تمکین
ثبت دادخواست: ابتدا دادخواست الزام به تمکین باید توسط شوهر یا وکیل او در دفاتر خدمات الکترونیک قضائی ثبت شود.
طرح دادخواست: پس از ثبت دادخواست، این پرونده در دادگاه خانواده محل اقامت زن بررسی خواهد شد.
ارسال اظهارنامه پیش از شکایت: قبل از طرح دعوی، بهتر است شوهر یک اظهارنامه رسمی به زن ارسال کند که در آن از او خواسته می‌شود تا تمکین کند. این مرحله به عنوان یک اقدام اولیه برای حل مشکل و پیشگیری از فرآیند حقوقی در نظر گرفته می‌شود.
نکته مهم
برای طرح دعوی الزام به تمکین، شرایط مالی و امکانات مرد (از جمله مسکن مناسب و تأمین نیازهای زندگی) باید مورد توجه قرار گیرد. در بسیاری از موارد، زن ممکن است ادعا کند که شرایط زندگی مانند مسکن مناسب فراهم نیست و به همین دلیل تمکین نمی‌کند. در این صورت، مرد باید ثابت کند که مسکن مناسب و اسباب زندگی را در حد استطاعت و عرف فراهم کرده است
.
مفهوم عدم تمکین
عدم تمکین یا نشوز به معنای عدم انجام وظایف زناشویی است که هر یک از زوجین نسبت به دیگری در زندگی مشترک دارند. این واژه به طور کلی به معنای عدم رعایت حقوق و تکالیف هر یک از طرفین در زندگی مشترک است و می‌تواند آثار منفی برای هر یک از طرفین در پی داشته باشد.
در لغت، تمکین به معنای تن دادن به یا قبول کردن است، و در حقوق نیز به معنای عمل به تعهدات زناشویی است که زن در قبال شوهر خود باید انجام دهد.
در قانون مدنی ایران، واژه "تمکین" به صورت مستقیم تعریف نشده است، اما در ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ به این مفهوم اشاره شده است.
در صورت عدم تمکین زن، شوهر می‌تواند با ثبت دادخواست الزام به تمکین در دادگاه خانواده، اقدام قانونی لازم را انجام دهد. قبل از اقدام قضائی، ارسال اظهارنامه به زن برای درخواست تمکین می‌تواند یک گام مهم در این مسیر باشد. همچنین، شرایط مالی و امکانات شوهر (مانند مسکن مناسب و اسباب زندگی) باید در نظر گرفته شود تا شکایت موفقیت‌آمیز باشد.
تمکین در ادیان مختلف
تمکین به معنای اطاعت زن از شوهر در امور زناشویی و زندگی مشترک است و در ادیان مختلف مفهوم و شرایط خاص خود را دارد. در اینجا به نحوه مفهوم تمکین و حقوق و تکالیف زنان و مردان در چند دین بزرگ اشاره می‌شود.
1. تمکین در اسلام
در اسلام، تمکین یکی از اصول بنیادین روابط زناشویی است. زن و شوهر در اسلام موظف به رعایت حقوق یکدیگر و انجام وظایف خانوادگی هستند.
تمکین خاص (جنسی): در فقه اسلامی، زن موظف است در صورتی که شوهر خواهان رابطه جنسی باشد، به او پاسخ دهد، مگر اینکه مانع شرعی (مثل حیض، نفاس، بیماری یا هر عذر موجه دیگر) وجود داشته باشد. این حق از حقوق طبیعی شوهر است و اگر زن از این تمکین امتناع کند ممکن است مرد حق کاهش نفقه را پیدا کند.
تمکین عام (اجتماعی و خانوادگی): علاوه بر تمکین جنسی، زن در اسلام باید از شوهر خود در بسیاری از امور زندگی اطاعت کند، مگر در مواردی که امر غیرشرعی باشد. به عنوان مثال، زن باید در کارهای منزل به شوهر کمک کند و در مسائل مالی خانواده مشارکت داشته باشد.
حق حبس: مطابق با ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی ایران (که بر اساس فقه اسلامی است)، زن می‌تواند حق حبس داشته باشد؛ یعنی تا زمانی که مهر خود را دریافت نکرده است، می‌تواند از انجام تمکین خاص امتناع کند، اما همچنان حق دریافت نفقه را دارد.
2. تمکین در مسیحیت
در مسیحیت، مفهوم تمکین بیشتر به روابط خانوادگی و احترام متقابل میان زوجین اشاره دارد، اما برخی متون دینی نیز از زنان می‌خواهند که در قبال شوهر خود اطاعت کنند.
کتاب مقدس (انجیل): در انجیل مقدس، به طور خاص در نامه پولس رسول به اَفِسُسیان (افسسیان ۵:۲۲-۲۴) آمده است که:
"ای زنان، از شوهران خود اطاعت کنید، مانند آنچه که در خداوند است." این آیه نشان‌دهنده یک نوع اطاعت از شوهر در چارچوب محبت و احترام است. در ادامه این آیات، آمده است که مرد نیز باید زن را همانند خود محبت کند و از او مراقبت کند.
در مسیحیت، این تمکین به معنای اطاعت و همکاری است، اما با تأکید بر محبت و تفاهم متقابل، نه سلطه‌جویی.
محدودیت‌ها: در مسیحیت، تمکین باید در چارچوب احترام متقابل و عدالت باشد. مردان به طور کلی مسئول هستند که در قبال زنان محبت و وفاداری نشان دهند و نباید از این حقوق سوء استفاده کنند.
3. تمکین در یهودیت
در یهودیت نیز مفهوم تمکین در روابط زناشویی مورد تأکید قرار دارد، اما در این دین نیز همزمان با تأکید بر احترام متقابل و حقوق زنان، برخی قوانین به وضوح مشخص می‌کنند که زن و شوهر چه وظایفی نسبت به یکدیگر دارند.
کتاب مقدس (تورات): در تورات نیز به حقوق و تکالیف زوجین اشاره شده است. در کتاب تورات، مخصوصاً در سفر پیدایش (بخش ۲)، به ازدواج و روابط زناشویی اشاره می‌شود که مرد و زن باید در کنار هم به عنوان یار و همکار زندگی کنند.
در برخی از احکام تلمود (کتاب مقدس یهودیان)، به مردان توصیه می‌شود که از احترام و محبت به همسر خود غافل نشوند و زن را مورد آزار یا فشار قرار ندهند.
وظایف زن: زن در یهودیت مسئولیت‌های زیادی در خانه دارد، اما تمکین خاص (جنسی) نیز در این دین مورد تأکید است. در عین حال، حقوق زن برای جلوگیری از ظلم یا آزار در نظر گرفته شده است. برای مثال، زن می‌تواند در صورتی که شوهر به او ظلم کند یا نفقه را تأمین نکند، از حقوق خود دفاع کند.
4. تمکین در هندوئیسم
در هندوئیسم، روابط زناشویی بر اساس احترام، تعهد و عشق استوار است، اما در تاریخچه‌های مذهبی و متون سنتی هندی، اصولی در رابطه با اطاعت زن از شوهر وجود دارد.
آثار دینی: در برخی از متون هندو، مانند منوسمرتی (یکی از متون قدیمی هندوئیسم)، آمده است که زن باید از شوهر خود اطاعت کند و وظایف زناشویی خود را انجام دهد. این متن‌ها به این موضوع اشاره دارند که در زندگی زناشویی، زن باید وفادار و مطیع شوهر خود باشد.
حقوق زن: با این حال، در هندوئیسم نیز همانند بسیاری از ادیان دیگر، مفهوم تمکین نباید به معنای سلطه‌جویی یا ظلم باشد. در هندوئیسم معاصر، با توجه به تغییرات اجتماعی، بسیاری از هندوها به حقوق زنان و احترام متقابل در زندگی زناشویی تأکید دارند.
5. تمکین در سایر ادیان و فرهنگ‌ها
در بسیاری از فرهنگ‌ها و ادیان دیگر، مفهوم تمکین مشابه است: زن باید در زندگی زناشویی وظایف خود را انجام دهد و از شوهر خود اطاعت کند. اما در تمام این ادیان، همچنین تأکید بر احترام متقابل و حقوق زنان نیز وجود دارد. در بیشتر ادیان، تمکین جنسی یا خانوادگی باید در چارچوب‌های عدالت، محبت، و انصاف قرار گیرد و از هر گونه سوءاستفاده جلوگیری شود.
در مجموع، تمکین در تمام ادیان بزرگ به نوعی به روابط زناشویی، وظایف خانوادگی و احترام به حقوق یکدیگر اشاره دارد. در برخی ادیان، تمکین جنسی یا وظایف زن به طور صریح از زن خواسته شده، اما در بسیاری از این ادیان نیز به حقوق زنان و احترام متقابل تأکید شده است. در تمامی این ادیان، زن و شوهر به عنوان همکاران زندگی مشترک باید به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و از ظلم یا فشار در روابط زناشویی خودداری کنند.
قانون کشورهای مختلف درباره تمکین
مفهوم تمکین و حقوق و تکالیف مربوط به آن در قوانین مختلف کشورهای دنیا بسته به اصول فرهنگی، دینی، اجتماعی و حقوقی آن‌ها متفاوت است. در بسیاری از کشورها، قوانین مربوط به تمکین تحت تأثیر مفاهیم حقوق بشر، برابری جنسیتی، و حقوق فردی قرار دارند، در حالی که در برخی دیگر هنوز به طور سنتی به مفاهیم دینی یا فرهنگی بیشتری توجه می‌شود. در اینجا به بررسی تمکین از نظر قانون در چند کشور مختلف می‌پردازیم:
1. تمکین در ایران
در قانون مدنی ایران، تمکین مفهومی مرتبط با حقوق و وظایف زناشویی است که در فقه اسلامی ریشه دارد.
تمکین خاص (جنسی): زن موظف است در صورتی که شوهر خواسته باشد، به او پاسخ دهد، مگر اینکه مانع شرعی (مثل حیض، نفاس، بیماری) وجود داشته باشد. در صورت عدم تمکین، مرد ممکن است حق کاهش نفقه را پیدا کند و یا دادخواست الزام به تمکین ارائه دهد.
تمکین عام (زندگی مشترک): علاوه بر تمکین جنسی، زن باید از شوهر خود در بسیاری از امور زندگی مشترک، نظیر مسائل خانه‌داری و مالی، اطاعت کند، مگر در مواردی که اقدام شوهر مخالف با شریعت باشد.
حق حبس: مطابق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی ایران، زن می‌تواند از انجام وظایف زناشویی (تمکین خاص) امتناع کند تا زمانی که مهر به او پرداخت نشده باشد، اما همچنان حق دریافت نفقه را خواهد داشت. این حق به نام حق حبس شناخته می‌شود.
2. تمکین در عربستان سعودی
در عربستان سعودی، که سیستم قانونی آن بر اساس شریعت اسلامی است، تمکین جنسی و خانوادگی اهمیت زیادی دارد و به طور کلی زن موظف است از شوهر خود اطاعت کند.
تمکین خاص: زن باید در صورتی که شوهر خواهان رابطه جنسی باشد، به او پاسخ دهد، مگر اینکه مانع شرعی مانند حیض یا نفاس وجود داشته باشد.
حقوق و وظایف زنان: در این کشور، قوانین مربوط به حقوق زنان در بسیاری از مسائل مانند محبت، نفقه و حقوق زناشویی طبق اصول شریعت تنظیم می‌شود. زنان حق اعتراض به رفتارهای ظالمانه شوهر یا درخواست طلاق دارند، اما این فرایند معمولاً نیازمند دلایل شرعی و قانونی است.
3. تمکین در ایالات متحده آمریکا
در ایالات متحده، قوانینی که به تمکین مربوط می‌شوند بیشتر تحت تأثیر حقوق فردی، برابری جنسیتی و حقوق بشر قرار دارند. در این کشور، تمکین به معنای اطاعت از شوهر در بسیاری از ایالت‌ها دیگر الزامی نیست و تأکید بر احترام متقابل و موافقت دو طرفه در روابط زناشویی است.
حقوق جنسی: در بسیاری از ایالت‌های آمریکا، مفاهیم تمکین خاص از دیدگاه حقوق فردی و اعتراض به تجاوز جنسی بازنگری شده است. یعنی هرگونه اجبار به رابطه جنسی بدون رضایت، به عنوان تجاوز جنسی محسوب می‌شود و غیرقانونی است.
طلاق و حقوق خانوادگی: در صورت اختلافات یا عدم تمکین، مرد و زن می‌توانند از حقوق خود برای درخواست طلاق و تقسیم اموال استفاده کنند. در آمریکا، دادگاه‌ها اغلب تصمیم‌گیری‌ها را بر اساس موافقت طرفین و حقوق فردی انجام می‌دهند.
4. تمکین در کشورهای اروپایی
در بسیاری از کشورهای اروپایی مانند آلمان، فرانسه، انگلستان و سوئد، تمکین جنسی به عنوان یک موضوع خصوصی در نظر گرفته می‌شود و بر اساس اصول حقوق بشر و برابری جنسیتی ارزیابی می‌شود.
حقوق جنسی: در این کشورها، اجبار به تمکین جنسی به هیچ عنوان قانونی نبوده و هرگونه رابطه جنسی باید بر اساس رضایت متقابل باشد. قوانین این کشورها به وضوح تأکید دارند که تجاوز جنسی حتی در داخل روابط زناشویی نیز غیرقانونی است.
مساوات و حقوق خانوادگی: در این کشورها، برابری حقوقی میان زن و مرد در روابط خانوادگی از اهمیت بالایی برخوردار است. زن و شوهر باید نسبت به یکدیگر حقوق متقابل داشته باشند و هیچ‌کدام نمی‌توانند به زور دیگری را به انجام وظایف خانوادگی یا جنسی مجبور کنند.
طلاق و دادگاه‌ها: در صورت عدم تمکین یا اختلافات خانوادگی، زوجین می‌توانند از دادگاه‌های خانواده درخواست طلاق کنند و حقوق مالی و حضانت فرزند بر اساس قوانین محلی و اصول برابری جنسیتی تعیین می‌شود.
5. تمکین در هند
در هند، قوانین مربوط به تمکین تحت تأثیر قانون خانواده هندو و اصول دینی و فرهنگی قرار دارد. در بسیاری از جوامع هندی، ازدواج همچنان یک مؤلفه فرهنگی مهم است و زنان و مردان برای حفظ هنجارهای اجتماعی از یکدیگر اطاعت می‌کنند.
تمکین خاص: در بسیاری از متون دینی هندو، زن موظف است در روابط جنسی از شوهر خود اطاعت کند، مگر اینکه مانع شرعی (مثل بیماری یا پرهیز از رابطه) وجود داشته باشد.
حقوق زنان: با این حال، قوانین هندی در سال‌های اخیر به سمت حمایت از حقوق زنان و جلوگیری از سوءاستفاده پیش رفته است. به طور مثال، قانون جلوگیری از آزار جنسی در خانواده و حقوق طلاق برای زنان در نظر گرفته شده است.
6. تمکین در کشورهای اسلامی غیر عربی
در کشورهای اسلامی غیرعربی مانند پاکستان، مصر، اندونزی، ترکیه و مالزی نیز قوانین تمکین به شدت تحت تأثیر فقه اسلامی قرار دارد، با این تفاوت که در برخی از این کشورها، قوانینی برای حقوق زنان در نظر گرفته شده که ممکن است به حقوق برابری جنسیتی بیشتر توجه کنند.
تمکین خاص: در این کشورها نیز زن باید به درخواست شوهر برای رابطه جنسی پاسخ دهد، مگر در صورت وجود مانع شرعی.
حقوق زنان: برخی از این کشورها، مانند ترکیه، با اصلاحات قانونی، تلاش کرده‌اند برابری جنسیتی را در مسائل خانوادگی تقویت کنند و از سوءاستفاده‌های مردانه جلوگیری کنند.
نتیجه‌گیری
در مجموع، مفهوم تمکین در کشورهای مختلف با توجه به فرهنگ، مذهب و قوانین محلی متفاوت است. در کشورهای با سیستم‌های قانونی مبتنی بر حقوق بشر و برابری جنسیتی، اطاعت از شوهر به معنای اجبار به تمکین جنسی یا خانوادگی نمی‌تواند به صورت یکجانبه و تحت فشار انجام شود. در کشورهای با قوانین مذهبی، تمکین ممکن است مفهومی جدی‌تر داشته باشد و حقوق زنان ممکن است در صورت عدم تمکین محدودتر باشد. در هر صورت، در دنیای امروز، تأکید بر احترام متقابل و برابری حقوق در روابط خانوادگی امری ضروری است.
ارسال نظر