مرگ "بابک خرمدین" ؛ قتل یا خودکشی؟ / فایده سیستم های حمایتی، بهزیستی چیست ؟!

در روزهای اخیر، بار دیگر وقوع یک فاجعه فرزندکشی در ایران، جامعه را بهت زده کرده است. قتل بابک خرمدین کارگردان 47 ساله سینما توسط پدر و مادرش، آن هم به فجیع ترین شکل ممکن که می توان نشانه ای از وارد شدن آسیب های شدید به ساختارهای نظام اجتماعی کشور و غیرقابل زیست شدن جامعه ایران باشد؛ جامعه ای که هرچه زودتر باید برای آن فکری کرد تا مجددا شاهد تکرار چنین وقایع هولناکی در آن نباشیم.

قتل بابک خرمدین ، خودکشی والدین است!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، « بابک خرمدین به دست والدینش به قتل رسید»؛ این خبری است که در روزهای اخیر، رسانه ها و شبکه های اجتماعی را پر کرده و خیلی ها درباره آن بحث کرده اند؛ اما نکته ای که در میان این بحث ها کمتر به چشم آمده، این است که والدین بابک خرمدین با قتل فرزندشان، در حقیقت نَفس خودشان را از بین برده و به نوعی خودشان را به قتل رسانده اند.

این نکته ای است که دکتر اردشیر گراوند، کارشناس حوزه اجتماعی،از آن گفت و افزود: خودکشی گاهی پدیده ای خودخواهانه است و گاهی پدیده ای دگرخواهانه و گاهی هم به یک حرکت ضداجتماعی تبدیل می شود. اما تعریف خودکشی لزوما این نیست که یک فرد خودش را بکشد، بلکه خودکشی این است که انسان بهترین دارایی خود را از بین ببرد و این دارایی می تواند شغل، فرزند، عواطف و صرفا در برخی موارد جان آدم باشد.

وی درباره ریشه اصلی بروز پدیده خودکشی توضیح داد: خودکشی محصول نظام اجتماعی ناسالمی است که انسان ها را به این نقطه می رساند که دست به این اقدام بزند؛  باید بررسی کرد که در جامعه ما چه ساز و کاری اجرا شده است که همه روزه شاهد وقوع این حجم از انواع خودکشی، دیگرکشی و بحران اجتماعی هستیم.

خودکشی ، بالاترین سطح تخریب فردی

گراوند در ادامه صحبت هایش به سه سطح غالب در زندگی تمام انسان ها اشاره کرد و گفت: اساسا زندگی هر انسانی به سه سطح تفکیک می شود؛ سطح اول، شرایط فردی، سطح دوم، شرایط خانوادگی و سطح سوم، شرایط اجتماعی انسان هاست و وقتی انسان به بالاترین تخریب در سطح فردی خود می رسد، به این نتیجه می رسد که جان خود را بگیرد.

وی درباره بالاترین میزان تخریب در سطح خانوادگی نیز عنوان کرد: مصداق بیشترین میزان از تخریب در سطح خانوادگی، طلاق است و وقتی یک زوج به بالاترین میزان اختلاف با یکدیگر می رسند، کارشان به جدایی می کشد و خانواده از هم می پاشد.

این جامعه شناس درباره بالاترین میزان تخریب در سطح اجتماعی هم گفت: سقف تخریب در سطح اجتماعی، قتل است و در هنگام وقوع هر نوعی از قتل ، باید بررسی کرد که نظام اجتماعی ما چگونه طراحی شده است که در آن، انسان ها دست به قتل می زنند. یعنی باید مشخص شود که در جامعه چه قواعد سختی بر انسان ها تحمیل شده است که آن ها را مجبور به دیگرکشی می کند.

نظام اجتماعی ناسالم، انسان ها را قاتل می کند

گراوند در توضیح بیشتر درباره قواعد سخت تحمیل شده بر انسان ها که باعث می شود انسان ها دست به قتل دیگران بزنند، عنوان کرد: این شرایط سخت می تواند وضعیت حاکم بر نظام اجتماعی و عرف عمومی جامعه باشد که در آن، افراد به واسطه وقوع یک انحراف اخلاقی یا جنسی، فرزند یا بستگان درجه یک خود را می کشند، یا می تواند ناشی از آن باشد که وقتی جامعه، افراد را به منافع مشروع خودشان نمی رساند، افراد به جهت انتقام از شرایطی که در آن قرار گرفته اند، دست به دیگرکشی می زنند.

این کارشناس حوزه اجتماعی درباره دیگر زمینه های بروز قتل نیز توضیح داد: گاهی هم ممکن است نظام اجتماعی ناسالم آن قدر به یک نفر فشار وارد کند که این فشار، آن شخص را به اوج جنون و خشونت برساند. حال وقتی چنین شخصی در شرایط بحرانی قرار می گیرد، ممکن است دست به قتل بزند. یعنی در مجموع این عوامل بیرونی است که می تواند انسان را به این مقدار از خشونت برساند که مرتکب قتل شوند.

والدین بابک خرمدین ابتدا خودشان را کشته اند

این جامعه شناس اما معقتد است که به لحاظ تحلیل شرایط اجتماعی، پرونده قتل بابک خرمدین بیشتر از آن یک قتل باشد، یک نوع خودکشی است. او در این باره گفت: با توجه به این که در پرونده قتل این سینماگر، والدین عزیزترین دارایی خود را به فجیع ترین شکل ممکن به قتل رسانده اند، این حادثه را می توان در قالب یکی از انواع خودکشی تحلیل کرد و باید دید اساسا این پدر و مادر به چه نقطه ای در زندگی خود رسیده اند که پاره تن خود را تکه و پاره کرده اند.

گراوند با ارائه استدلال بیشتر درباره این موضوع اظهار داشت: درست است که در این پرونده، پدر و مادر دیگری را کشته اند، اما این دو نفر قبل از این که یک شخص دیگر را به قتل برسانند، ابتدا خودشان را کشته اند؛ چون در واقع، عزیزترین موجود زندگی خود را از بین برده اند و باید دید چه شرایطی بر این فضای اجتماعی حاکم شده است که یک پدر و مادر توانسته اند دست به چنین فاجعه ای بزنند.

این کارشناس حوزه اجتماعی البته بابک خرمدین را مثل هر ایرانی دیگری محصول تربیت نظام اجتماعی شامل خانواده، مدرسه و جامعه دانست و تاکید کرد: باید توجه داشت با وجود هر خطایی که بابک خرمدین ممکن است در زندگی خود مرتکب شده باشد، او دستپخت همین نظام اجتماعی بوده است که در نهایت پدر و مادرش تا این حد به ستوه رسیده اند که فرزند خود را به قتل برسانند.

ریشه های فرزندکشی در تاریخ و ساختارهای اجتماعی

در تاریخ ایران، موارد بسیاری از فرزندکشی رخ داده است و رد پای این پدیده را از داستان های اساطیری شاهنامه گرفته تا شرح حال بسیاری از حکام مملکت و حتی چهره های مشهور جامعه معاصر می توان مشاهده کرد. فرزندکشی هایی که برخی از آنها به دلیل منافع سیاسی، اقتصادی و ... توسط پدران یا حتی مادران رخ داده و البته برخی از آنها نیز ناشی از دچار شدن والدین به آسیب های روانی بوده و در بعضی موارد نیز هر دو زمینه در بروز فاجعه نقش داشته است.

 با بیان اینکه  باید بررسی کرد که چه عاملی فرزندکشی را در فرهنگ ایران جای داده است که برخی افراد در طول تاریخ یا در شرایط کنونی حاضر می شوند به خاطر کسب یک منفعت یا فرار از یک ضرر فرزند خود را بکشند.

این جامعه شناس البته معتقد است که تمام این نفع و ضررها در ساختارهای نظام اجتماعی ایران ریشه دارد که باعث شده است انسان ها دست به دیگرکشی یا حتی فرزندکشی بزنند.

الگوی تربیتی نادرست عامل قتل بابک خرمدین

اما صرف نظر از فرزندکشی هایی که در طول تاریخ رخ داده است، باید دید که چه عواملی منجر به وقوع همین فرزندکشی های اخیر شده است. گراوند مهمترین عامل در این زمینه را الگوهای تربیتی نادرست والدین دانست و تاکید کرد: عامل اصلی وقوع چنین فجایعی آن است که والدین نمی توانند فرزندان خود را خوب تربیت کنند یا به آنها الگویی را بیاموزند که بچه ها براساس آن الگو از آسیب های جامعه و حتی خود پدر و مادر در امان باشند.

این جامعه شناس با تاکید بر لزوم بازنگری در الگوهای تربیتی نادرست رایج در کشور، تصریح کرد: بازنگری در این الگوها بسیار بیشتر می تواند در جلوگیری از وقوع فجایعی مانند قتل بابک خرمدین موثر باشد، تا این که ما با این گونه فجایع برخوردی عاطفی داشته باشیم. یعنی برای جلوگیری از وقوع فجایعی مثل این به طور دقیق بررسی کنیم سابقه فرزندکشی در کشور ما چه بوده و اکنون به چه حدی رسیده است و در تمام مصادیق فرزندکشی های اخیر چه اتفاقی افتاده است که پدر یا مادر به این نقطه از خشم رسیده اند.

تخریب رابطه والد - فرزندی، والدین بابک خرمدین را قسی القلب کرده است

مثله کردن جسد بابک خرمدین توسط والدینش و البته برنامه ریزی قتلی برای قتل او، نشان می دهد که ماجرای قتل این کارگردان سینما در نحوه شکل گیری ارتباط این والدین با فرزند 47 ساله شان در سال های زندگی او داشته است. قتلی که البته نحوه وقوع آن بسیار فاجعه آمیز به نظر می رسد و باید بررسی کرد که در این رابطه فرزند – والدی چه بر پدر و مادر خرمدین گذشته که آنها را تا این حد قسی القلب کرده است.

گراوند ضمن تاکید روی این موضوع گفت: برخی موارد فرزندکشی ممکن است بر اثر یک حادثه و به صورت غیرعمدی رخ بدهد، اما در پرونده قتل بابک خرمدین شاهد آن هستیم که والدین آن قدر از دست فرزند خود خشمگین بوده اند که با طرح و نقشه قبلی، او را به قتل رسانده و بعد هم جسدش را تکه تکه کرده اند؛ یعنی نوع ارتباط این پدر و مادر با فرزند خود به گونه ای بوده است که والدین حاضر شدند برای دفع ضرری که تصور می کردند  فرزندشان به آنها تحمیل می کرد، چنین فاجعه ای را رقم بزنند.

ضعف نهادهای حمایتی و امدادی؛ عامل بروز فاجعه قتل بابک خرمدین

گراوند در ادامه به ضعف نهادهای حمایتی و امدادی در ایران نیز انتقاد کرد و آن را عاملی برای وقوع فجایعی از این دست دانست. این جامعه شناس تاکید کرد: وقوع فاجعه قتل بابک خرمدین هشداری برای نهادهای حمایتی و امدادی کشورمان نیز هست که آن قدر ضعیف عمل کرده اند که پدر و مادر مقتول هیچ گاه نتوانستند برای اصلاح رابطه خود و فرزندشان به آنها پناه ببرند و در نهایت، خودشان برای قتل او دست به کار شده اند. حال اگر قرار باشد همه افراد برای دفع ضرر دیگران خودشان دست به کار شوند، پس اصلا فایده سیستم های حمایتی، انتظامی، بهزیستی و ... چیست؟

وی در پایان نسبت به از بین رفتن شرایط زیست پذیری در جامعه ایران هشدار داد و گفت: همه دست اندرکاران این کشور، از نهادهای دولتی و حکومتی گرفته تا سازمان های مردم نهاد، رسانه ها و نخبگان جامعه باید تلاش کنیم که ایران را قابل زیست کنیم، زیرا کشور ما امروز قابلیت زیست خود را از دست داده است و تا زمانی هم که این قابلیت زیست به ایران بازنگردد، واقعا نمی توان به اصلاح هیچ چیزی در کشورمان امید داشت. آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.