ماجرای وداع شاعرانه شمخانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی

شمخانی یک‌شنبه شب در صفحه شخصی خود در توییتر این شعر را منتشر کرد: حرفی که در حجاب ز گفت و شنود بود / آخر به رمز گفت و به ایما شنود و رفت...

لحظاتی بعد از انتشار این توییت،‌ نورنیوز رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی کار را برای رسانه‌ها در تحلیل و تفسیر این بیت شعر آسان کرد و نوشت، طی هفته‌های اخیر در محافل مختلف، شایعات زیادی در خصوص قصد دریابان شمخانی برای کناره‌گیری از دبیری شورای عالی امنیت ملی بر سر زبان‌ها بود، انتشار این شعر معنادار از محتشم کاشانی در صفحه شخصی او در توییتر، نشان می‌دهد که کناره‌گیری شمخانی از این سمت پس از ده سال، قطعی است.

اما چرا کناره‌گیری علی شمخانی بر خلاف اسلافش از دبیری شورای عالی امنیت ملی تا این حد با حرف و حدیث همراه بود و طولانی شد؟

حسن روحانی ۱۶ سال کرسی دبیری شورای عالی امنیت ملی را از زمان ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای تا پایان دولت محمد خاتمی بر عهده داشت و در اواخر دولت خاتمی در تیرماه ۸۴ بلافاصله پس از آنکه محمود احمدی‌نژاد به عنوان رییس‌جمهور انتخاب شد با توجه به اختلاف‌نظرهای سیاسی و مدیریتی که با وی داشت از مقام خود استعفا کرد.

جانشین روحانی، علی لاریجانی دومین دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز از مرداد ۱۳۸۴ تا مهر ۱۳۸۶ در این سمت بود اما پس از دو سال سکان‌داری دبیری شورا، در پی بروز اختلاف‌نظرهای جدی سیاسی با رییس‌جمهوری وقت به خصوص بر سر مدیریت برخی موضوعات به ویژه پرونده هسته‌ای از مقام خود کناره‌گیری و استعفا کرد. استعفای لاریجانی نیز در مدت کوتاهی مطرح، تایید و سپس پذیرفته شد و سعید جلیلی دبیر این شورا شد .

در شهریور ۱۳۹۲ با روی کار آمدن حسن روحانی به عنوان رییس جمهوری ایران، سعید جلیلی نیز از سمت خود در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی استعفا کرد و علی شمخانی جانشین وی شد.

با شروع به کار دولت سیزدهم زمزمه‌های تغییر دبیر شورای عالی امنیت ملی به طور طبیعی مطرح شد، اما با گذشت زمان به نظر این تغییر به دلایل سیاسی و امنیتی به تاخیر افتاد.

علاوه بر ملاحظات سیاسی داخلی، شورای عالی امنیت ملی در دو سال گذشته با پرونده‌ها و موضوعات زیادی در داخل و نیز در منطقه و فضای  بین‌الملل مواجه بود و تغییر در این ساختار می‌توانست صدمات قابل توجهی در پی داشته باشد که نیاز بود برخی از موضوعات مهم از جمله مذاکرات ایران و عربستان به سرانجام برسد.

دوره مدیریت علی شمخانی در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی را می‌توان از بحرانی‌ترین دوران پس از جنگ تحمیلی دانست. شورای عالی امنیت ملی با توجه به جایگاهش در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی با چالش‌های متعدد و حساسی در ده سال گذشته و نیز در سال‌های اخیر رو به رو بوده است، چالش‌هایی که هم‌چنان هم با آنها درگیر است.

ترور سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی از فرماندهان ارشد نظامی ایران در خارج از کشور، ماجرای هواپیمای اوکراینی، ترور محسن فخری‌زاده و برخی از فرماندهان نظامی، خرابکاری‌های هسته‌ای، درگیری‌های محدود و بعضا تنش‌زا با آمریکا در منطقه و نیز با کشورهای منطقه، اعتراض‌ها و اغتشاشات در شهرهای مختلف ایران در سال‌های مختلف به ویژه در ۹۶، ۹۸، ۱۴۰۱، موضوع حصر، برجام و بر هم‌خوردن آن و افزایش فشارهای اقتصادی بر ایران، حواشی دستگیری و اعدام علیرضا اکبری و برخی همکاران وی، بازگشت طالبان به حکمرانی افغانستان و خروج آمریکا از این کشور، درگیری‌ها میان آذربایجان و ارمنستان، ورود مستقیم شورای عالی امنیت ملی و شخص علی شمخانی در مذاکرات آشتی با عربستان سعودی و نیز همکاری و دوستی ایران و روسیه از جمله موضوعات حیاتی و حساس در حوزه امنیت ملی و سیاست خارجی است که برخی از آنها بیش از یک دهه است که روی میز شورای عالی امنیت ملی قرار دارد.

شایعات و اخبار غیررسمی و تایید نشده در یک سال گذشته درباره برخی فعالیت‌های اقتصادی شمخانی و نزدیکانش از جمله موضوعاتی است که این اواخر عرصه را بر این مدیر امنیتی ـ سیاسی تنگ کرد و او مهم‌ترین جایگاه سیاسی ـ امنیتی کشور را در فضای شاعرانه اما تلخ ترک کرد.

شمخانی در ماه‌های اخیر توانست پرونده آشتی با عربستان را به سرانجام برساند؛ موضوعی که بدون شک در عرصه سیاست خارجی و تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی برای ایران و امنیت منطقه به شرط حفظ آن، راهگشا خواهد بود و فشارها به ایران را به نحو قابل توجهی کاهش می‌دهد.

منبع:ایسنا