رکوردشکنی صادرات نفت ایران، در غیاب برجام

به گزارش رکنا به نقل از رویترز، صادرات نفت ایران از زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا در سال 2018 از توافق هسته‌ای سال 2015 (برجام) خارج شد و تحریم‌ها را با هدف محدود کردن صادرات نفت و درآمدهای مرتبط با آن به دولت ایران بازگرداند، محدود شده بود.

صادرات در دوره ریاست جمهوری جانشین وی جو بایدن، که به دنبال احیای توافق هسته ای بود، افزایش یافته است و بر اساس برخی برآوردها به بالاترین سطح از سال 2019 رسیده است. این امر علیرغم وجود بادهای مخالف مانند توقف مذاکرات هسته‌ای و رقابت با نفت خام تخفیف‌دار روسیه صورت می‌گیرد.

موسسه مشاوره انرژی SVB International گفت: «صادرات نفت خام ایران در دسامبر به طور متوسط 1.137 میلیون بشکه در روز بود که 42 هزار بشکه در روز نسبت به نوامبر افزایش داشت و بالاترین رقمی بود که این موسسه در سال 2022 ثبت کرد.»

سارا وخشوری از SVB گفت: «در مقایسه با دولت ترامپ، هیچ سرکوب یا اقدام جدی علیه صادرات نفت ایران صورت نگرفته است. صادرات ژانویه تا کنون مانند ماه‌های گذشته قوی بوده است. کاهش تقاضای چین و عرضه روسیه به چین چالش بزرگی برای آنها بوده است. بیشتر نفت این کشور همچنان به خاور دور و در نهایت چین می‌رسد. ایران همچنین به ونزوئلا برای صادرات نفت خود کمک می‌کند.»

آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی در کاخ سفید، گفت که اجرای تحریم‌ها توسط دولت بایدن جدی است و «ارقام اقتصاد کلان ایران به وضوح این را تایید می‌کند.»

موسسه مشاوره «پترو لجستیکس» که عرضه نفت را دنبال می کند، گفت که همچنین شاهد یک روند صعودی در صادرات نفت خام ایران است که از نظر این شرکت در دسامبر به بالاترین سطح خود از مارس 2019 رسیده است.

«کپلر»، یک شرکت اطلاعاتی، صادرات نفت خام ایران را در نوامبر 1.23 میلیون بشکه در روز اعلام کرد که بالاترین میزان از آگوست 2022 و تقریبا برابر با نرخ 1.27 میلیون بشکه در روز آوریل 2019 است، اگرچه در دسامبر به کمتر از یک میلیون بشکه در روز کاهش یافت.

وزارت نفت ایران به درخواست اظهارنظر پاسخ نداد. خبرگزاری فارس این هفته گزارش داد که پیش‌نویس لایحه بودجه ایران بر اساس محموله های حتی بالاتر از 1.4 میلیون بشکه در روز است.

چین بزرگترین مشتری ایران است. به گفته تحلیلگران از جمله FGE، برای دور زدن تحریم ها، بیشتر صادرات نفت خام ایران به چین دچار تغییر نام می‌شود. ایران در گذشته اذعان کرده بود که دستکاری اسناد برای پنهان کردن مبدا محموله های ایرانی صورت گرفته است.

همچنین ایران سال گذشته نقش خود را در ونزوئلا که نیز تحت تحریم‌های ایالات متحده است، گسترش داد و نفت سبک را برای پالایش و رقیق‌کننده‌ها برای تولید گریدهای خام قابل صادرات به آنجا ارسال کرد.

هیچ رقم قطعی برای صادرات نفت ایران وجود ندارد و برآوردها اغلب در محدوده وسیعی قرار می‌گیرند. شرکت‌های ردیابی نفتکش از روش‌های مختلفی برای ردیابی جریان‌ها از جمله داده‌های ماهواره‌ای، داده‌های بارگیری بنادر و هوش انسانی استفاده می‌کنند.

به گفته «ورتسکا»، یکی دیگر از شرکت‌های تحلیل، واردات نفت ایران توسط چین در دسامبر رکورد جدید 1.2 میلیون بشکه در روز رسید که 130 درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشت.

این شرکت اعلام کرد: «بیشتر این محموله‌ها به مقصد شاندونگ می‌رسند، جایی که پالایشگاه‌های مستقل از نیمه دوم سال 2022 به دلیل کاهش تقاضای داخلی و کاهش سود پالایشی، به گریدهای با تخفیف روی آورده‌اند.»

بخش مطبوعاتی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به درخواست برای اظهار نظر، بدون اشاره مستقیم به پرسش رویترز در مورد رکورد خرید نفت ایران از سوی چین، گفت: «همکاری مشروع و معقول بین چین و ایران تحت چارچوب حقوقی بین‌المللی مستحق احترام و حمایت است.»

ورتسکا افزود عرضه نفت اورال روسیه، اصلی ترین رقیب نفت ایران، در ماه دسامبر کاهش یافت، زمانی که سقف قیمتی بر صادرات نفت خام روسیه و ممنوعیت اتحادیه اروپا باعث ایجاد ابهام برای خریداران گردید.

احیای توافق هسته ای به ایران اجازه می‌دهد تا فروش نفت خود را به خریداران سابق مانند کره جنوبی و اروپا افزایش دهد. با این حال، مذاکرات از سپتامبر به بن بست رسیده و نماینده ویژه واشنگتن در امور ایران در نوامبر گفت که تمرکز واشنگتن از توافق دور شده است.

بر اساس گزارش ردیاب‌های نفتکش، پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای توسط ترامپ و اعمال مجدد تحریم ها، صادرات نفت خام ایران در برخی مواقع در سال 2020 از 2.5 میلیون بشکه در روز در سال 2018 به کمتر از 100 هزار بشکه در روز کاهش یافت.