علت سقوط بازار بورس چیست؟ / دست کاری در بازار سرمایه امکان پذیر است

فایل صوتی منتسب به یکی از کارمندان بورس در فضای مجازی منتشر شده است. در این فایل صوتی ادعا شده است که چند صندوق بزرگ و شاخص به همراه چند صندوق کوچک، بازار سرمایه را دستکاری و قیمت ها را بالا و پایین می کنند. به این ترتیب که با استفاده از معاملات الگوریتمی صف فروش ایجاد کرده و مردم را به سمت فروش اجباری سهام سوق می دهند. در این فایل صوتی ادعا شده است که این صندوق ها مدت ها است که جلوی رشد بازار را گرفته و با سفارش های فروش غیرمتعارف تا جایی که امکان دارد قیمت سهام را پایین می آورند. این در حالی است که هم قیمت کالاها در بازار رو به افزایش است و هم به گفته کارشناسان قیمت سهام در بازار سرمایه ارزنده است. همچنین در این فایل صوتی ادعا شده است تمام اخبار منتشر شده از جمله کشف ماینر و پلمب ساختمان سازمان بورس تنها برای از بین رفتن حس اعتماد مردم و ایجاد صف فروش است، تا سازمان بورس بتواند به نحوی به کمک تامین کسری بودجه عظیم و بحران فروش اوراقی که از دولت قبل به دولت جدید منتقل شده است، بیاید. این فایل صوتی از سوی سازمان بورس تکذیب شد. اما این که چه کسی این ادعاها را مطرح کرده است و آیا کارمند سازمان بورس است یا خیر؟ یک طرف، و این که آیا دستکاری بازار سرمایه از سوی چند شرکت امکان پذیر است یا خیر، سوالی است که در این مطلب در پی آن هستیم.

سازمان بورس تکذیب کرد !

به گزارش اقتصادی رکنا، در پی انتشار فایل صوتی و ادعاهایی درباره شرایط بازار سرمایه و انتساب آن به کارمندان سازمان بورس و اوراق بهادار، مدیریت روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس و اوراق بهادار، طی اطلاعیه‌ای انتساب صوت مزبور به هر یک از کارکنان این سازمان را رد کرد و محتوای این فایل را خلاف واقع دانست.

در این اطلاعیه آمده است: "یک فایل صوتی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که در آن عنوان شده یکی از کارکنان سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام به ارائه تحلیل از وضعیت کنونی بازار سرمایه کرده است. بدین وسیله به اطلاع عموم مردم و سهامداران بازار سرمایه می‌رساند انتساب این فایل صوتی به هر یک از کارکنان این سازمان کذب است و منتشرکنندگان با این ترفند تلاش کرده‌اند به سخنان عنوان شده در این فایل جامه حقیقت بپوشانند. این در حالی است که تحلیل ارائه شده نیز حاوی اتهامات بی‌اساس است.

به اطلاع می رساند سازمان بورس و اوراق بهادار به مسؤولیت خود در قبال سهامداران پایبند است و در حدود اختیارات خود پیگیر بهبود شرایط در بازار سرمایه است. از جمله اقدامات اخیر این سازمان می‌توان به دیپلماسی فعال در مخالفت با قیمت‌گذاری دستوری در صنایع مختلف، تاکید بر اهمیت شفاف شدن روابط مالی دولت با پالایشگاه‌ها، جلسات با مدیران ارشد صنایع و پیگیری موانع و مشکلات برای شکوفایی بیشتر بازار سرمایه اشاره کرد."در این خصوص گفتگوی رکنا با حمید میرمعینی و پیام الیاس کردی از کارشناسان بازار سرمایه را بخوانید:

حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه: دست کاری در بازار سرمایه امکان پذیر است

میرمعینی در پاسخ به این که آیا اساسا دستکاری در بازار سرمایه از سوی چند صندوق امکانپذیر است؟ گفت: درخصوص فایل منتشر شده نمی توان هیچ نظری داد. اما این اتفاق در بازار سرمایه شدنی است و باتوجه به ارتباطاتی که بین مدیران صندوق ها وجود دارد، برنامه هایی که برای معاملات الگوریتمی نوشته می شود و این که برخی از صندوق ها حجم قابل توجهی از وجوه را در اختیار دارند و به نوعی بازار و دارایی ها را مدیریت می کنند، این امکان وجود دارد که بازار را به جهت هایی که هدف گذاری می کنند، سوق دهند.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: این مساله به عمق بازار هر یک از نمادها بستگی دارد. باتوجه به روند گذشته معاملاتی این نمادها می توان به طور میانگین در طی روز روند مثبت و منفی، ایجاد جو منفی و مثبت کردن نمادها را مشاهده کرد. با توجه به اطلاعاتی که درخصوص حجم معاملات وجود دارد، می توان این نمادها را بررسی کرد.

وی افزود: بنابراین بررسی نمادها کار سختی نیست و برنامه ریزی کردن برای ایجاد فشار خرید و فشار فروش با توجه به ابزارهایی که در دست دارند و برنامه هایی که نوشته می شود، دور از ذهن نیست. این که چقدر محتویات این فایل صوتی صحت دارد را نمی توانم تایید کنم. اما این اتفاق در بازار سرمایه امکان پذیر است.

برداشتن دامنه نوسان، سپری در مقابل دستکاری در بازار سرمایه است

میرمعینی در آخر با تاکید بر برداشتن دامنه نوسان، گفت: بازار باید به قدری بزرگ شود و عمق یابد و تحلیل محور شود، که اسیر این نوع دستکاری ها نشود. واقعیت این است که این امکان وجود دارد و در بازار کم عمق این امکان بیشتر ایجاد می شود. اما با توسعه بازار و توسعه تحلیل و ایجاد مکانیزم های بازار آزاد، بهتر می توان از دستکاری در بازار سرمایه و بالا و پایین کردن قیمت ها جلوگیری کرد. برای مثال برداشتن دامنه نوسان می تواند به بازاری محکم و کارشناسی کمک کند و به نوعی برای دستکاری قیمت ها مانند یک سپر عمل کند.

الیاس پیام کردی، کارشناس بازار سرمایه: نگاه رئیس صندوق ها و بازارگردان ها یک نگاه ریزشی است

پیام کردی ضمن بیان این که اظهارات فایل صوتی یک فرضیه است و نمی توان به طور قطع آن را تکذیب یا تایید کرد، گفت: من دسترسی به اطلاعات لازم در این خصوص را ندارم. این اطلاعات تنها نزد سازمان بورس است. اما این واقعیت موضوع است و نمی توان آن را کتمان کرد که وقتی به یک شرکت حقوقی یا یک شخص حقیقی حق خرید در بازار سرمایه را می دهیم، حق فروش آن سهم را هم باید داد. منتهی یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که ناخودآگاه وقتی تفکری در بازار شکل می گیرد این تفکر ادامه پیدا می کند و تفکر یک تفکر ریزشی است. نگاه رئیس صندوق و بازارگردان به ریزش بیشتر بازار سرمایه است تا این که قیمت سهام ها ارزنده باشد و بخواهد خرید انجام دهد. به نظر می رسد مشکل اصلی این نگاه است.

وی افزود: الگوریتم یک ابزار است که به خودی خود نه خوب و نه بد است. مانند یک چاقو که می توان در اتاق جراحی با آن یک بیمار را نجات داد و یا می توان جان یک نفر را با آن گرفت. تفکری که پشت الگوریتم وجود دارد گاهی مخرب است. می بینیم برخی معاملات بر روی مثبت ها فروشنده است و بر روی منفی ها خریدار است و مدام رنج های مثبت و منفی در سهم ایجاد می کند. آن هم در زمانی که سهم می خواهد به صف خرید برسد به دلیل شرایط بازار کنونی که دامنه نوسان دارد، عرضه می شود و این روند ادامه دارد. این رفتاری است که بی اعتمادی را به بازار القا می کند.

پیام کردی ادامه داد: نکته دیگر درخصوص الگوریتم، بحث نابرابری است. یعنی معامله گران حقیقی مثل معامله گران حقوقی، صندوق ها و بازارگردان ها نمی توانند از این ابزار استفاده کنند. زمانی که بورس شعارهایی از جنس برابری می دهد، نمی تواند این نابرابری را داشته باشد.

چه بلایی بر سر بورس آمده است؟

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که چرا بازار در روند سقوط گرفتار شده است، گفت: چند نکته وجود دارد. در زمان انتخابات و زمانی که اولین حکم ها از سوی رئیس جمهور شنیده می شد، بیشتر درخصوص حمایت همه جانبه از بازار سرمایه بود و این که می خواهند به سرعت مشکلات بورس را حل کنند. به نظر می رسد طولانی شدن روند ریزشی بورس در پی دو عامل بزرگ بوجود آمده است.

وی ادامه داد: مردم به دلیل طولانی شدن روند ریزشی و این که به وعده های داده شده عمل نشد، باعث بی اعتمادی در بازار سرمایه شده است. از سوی دیگر اخباری که منتشر می شود مثل کشف ماینر، پلمب سازمان بورس و اخباری از این دست همه به بی اعتمادی مردم کمک می کند. این بی اعتمادی باعث می شود که بورس انتخاب و اولویت سرمایه گذاری اول مردم نباشد و حتی جزو آخرین انتخاب مردم در بحث سرمایه گذاری است.

بی اعتمادی مردم به بورس را برطرف کنیم

پیام کردی در ادامه گفت: بازار همیشه با هجوم پول های حقیقی باعث بالا رفتن می شود اگر نه پول های حقوقی ها همیشه در بازار وجود دارد و سرمایه گذاران صبورتری هم هستند و با برنامه هایی که دارند بلند مدت تر به بازار نگاه می کنند. اگر ما می خواهیم مشکل بازار سرمایه را حل کنیم، باید نخست این بی اعتمادی را برطرف کنیم. نکته دیگر بی تصمیمی است که در حال حاضر وجود دارد و تصمیمی از سوی دولت جدید درباره بازار سرمایه دیده نمی شود. اگر حرفی هم گفته می شود اما در واقعیت عملی نمی شود.

این کارشناس بازار سرمایه درخصوص این که چرا قیمت محصول یک شرکتی در بازار کالا بالا است، اما سهام همان شرکت در بازار سرمایه پایین است، گفت: هزاران فاکتور بر قیمت سهام تاثیر می گذارد. مساله اصلی تفکری است که در حال حاضر در بازار وجود دارد و آن یک تفکر ریزشی است. مثل این است که مدیران صندوق ها دوست دارند بازار از این پایین تر و ارزان تر شود.

این تفکر ریشه بازار سرمایه را می کند

وی در آخر گفت: نگاه ریزشی به بازار سرمایه، بی تصمیمی در دولت جدید درخصوص بورس و جذابیت بازار پول از دلایلی است که به این تفکر ختم می شود. وقتی این تفکر شکل می گیرد که اوراق با نرخ های بالا منتشر می کنیم، سود بانکی را بالا می بریم و به مدت طولانی هیچ مصاحبه ای از وزیر اقتصاد درباره بورس نداریم. مقصر یک عامل نیست. همه عوامل و طولانی شدن این عوامل و عدم پاسخگویی به آن بازار سرمایه را به اینجا رسانده است. مبحثی که واضح است این است که این تفکر ریزشی در بازار غالب است. متاسفانه این تفکر دارد ریشه بازار سرمایه را می کند.