اجازه دهند که بانک ها بانکداری کنند / دولت ها در بنگاهداری بانک ها نقش پر رنگی داشته اند

به گزارش رکنا، هدایت نصراللهی ، کارشناس بانکی ابتدا درباره عامل ناترازی بانک ها گفت: ناترازی یعنی عدم رعایت مصارف نسبت به منابع و این اتفاق مربوط به اکنون نیست و شاید از ابتدای تاسیس بانک ها آغاز شده باشد و هم اکنون به نقطه ای رسیده که باید برای حل آن تصمیم عاجل و دقیقی گرفته شود. بنابراین نمی توانیم این موضوع را به بانک ها نسبت دهیم که بانک ها از این موضوع آگاه نبودند. زیرا بانک ها مجامع و صورت های مالی دارند که قطعا آن را رصد می کنند اما اینکه چرا مصارف آنها بیشتر از منابع است، بعضاً می تواند به دولت ها بازگردد و آن بحث تکالیفی است که دولت ها به بانک ها تکلیف می کنند.

تکالیف دولتی یکی از عوامل ناترازی بانک ها است

نصراللهی با بیان اینکه موضوع تکالیفی که به بانک ها تکلیف می شود، یکی از عوامل ناترازی بانک ها است، گفت: اگر تصمیم دقیقی برای حل این مشکل گرفته نشود، در سالهای نه چندان دور بانک ها دچار مشکل می شوند و همه بانک ها خصوصا بانک های دولتی که خصوصی شدند، بیشتر با این مشکل مواجه خواهند شد.

وی در پاسخ به این سوال که یعنی دولت ها بانک ها را مجبور می کنند که مصارف خارج از قاعده داشته باشند؟ گفت: نمی توان گفت که دولت ها بانک ها را مجبور می کنند اما تکالیفی مانند پرداخت تسهیلات ازدواج، فرزندآوری، کمیته امداد و ... است که در بودجه سالانه می آید و در مجلس نیز به تصویب می رسد. موضوعاتی که بانک ها ناچار هستند با نرخ ترجیحی آن را پرداخت کنند و این باعث ناترازی می شود. در قانون آمده است که تسهیلات قرض الحسنه باید از منابع قرض الحسنه پرداخت شود. وقتی میزان تسهیلات قرض الحسنه از میزان سپرده های قرض الحسنه بالاتر است، بانک ها ناچار به تامین آن از منابع دیگر می شوند.

عدم تناسب سپرده های قرض الحسنه با تسهیلات قرض الحسنه باعث بخشی از ناترازی است

این کارشناس بانکی افزود: در کشوری که اقتصاد آن بانک محور است و از طرفی با شرایط نرخ تورم 37 تا 45 درصدی، نرخ تسهیلات 23 درصد است و کسی که تسهیلات با نرخ 23 درصد می گیرد باتوجه به نرخ تورم از تورم 20 درصد جلوتر است و کسی که وام قرض الحسنه 4 درصدی می گیرد، حدود 35 درصد جلوتر است، نقدینگی وارد بازار می شود و باعث تورم می شود. البته می توان این مورد را مدیریت کرد اما به طور کلی عدم تناسب سپرده های قرض الحسنه با تسهیلات پرداختی باعث بخشی از ناترازی است.

نصراللهی درخصوص علت این عدم تناسب گفت: مردم به سمت سپرده های سودآور حرکت کرده اند و این باعث کاهش سپرده های قرض الحسنه شده است. در سال های اول انقلاب اکثر سپرده های قرض الحسنه با روش هایی مانند پرداخت جایزه جذب می شد که الان کمتر شده است. البته ناگفته نماند که شبکه بانکی هم تغییر کرده است و بنابراین برای این بحث با کمبود جذب سپرده های قرض الحسنه مواجه شدیم.

بدهی های بانکی دولت ها بانک ها را ناچار به بنگاهداری کرد

نصراللهی در پاسخ به این سوال که آیا دولت ها از بانک ها پول برداشت می کنند؟ افزود: دولت برداشتی از بانک ها ندارد و به نوعی استقراض است. دولت در مواقعی که کمبود منابع دارد از بانک ها استقراض می کند و بعد تسویه می کند. گاهی دولت ها نمی توانند عین بدهی خود را پرداخت کنند که ناچار به تسویه آن به صورت اوراق یا واگذاری سهام شرکت ها می شوند. به همین دلیل است که بانک ها به بنگاهدار تبدیل می شوند و ناچار هستند آن را در حالت ضرر و یا سود حفظ کنند.

وی در پاسخ به این سوال که اساسا چگونه بانک ها بنگاهدار شدند؟ گفت: اقتصاد ایران، یک اقتصاد بانک محور است و هر زمان که افراد حقیقی و حقوقی نیاز به تأمین مالی دارند به بانک ها مراجعه می کنند و از بانک ها تامین مالی می شوند و دولت ها هم از این مورد مستثنی نیستتند و از منابع بانک ها استفاده می کنند و وقتی نمی توانند بدهی خود را تسویه کنند، سهام شرکت ها را به بانک ها واگذار می کنند و این نمونه بارز ضرب المثل "کاچی به از هیچی" برای

بانک ها است. که بخشی از بنگاهداری بانک ها به این علت است و مجبور به مدیریت آن هستند و در حال حاضر اغلب این بنگاه ها، همان سهام هایی است که دولت به ازای بدهی خود به بانک ها داده است و مشتری هم برای واگذاری آنها ندارد.

عدم مدیریت درست بانک ها باعث زیان ده شدن بنگاه ها شد

این کارشناس بانکی افزود: وقتی مشتری برای این بنگاه ها وجود ندارد می تواند سه دلیل داشته باشد. شاید بانک ها نتوانستد آنطور که باید این بنگاه ها را عرضه کنند تا مشتری برای آن پیدا شود و یا اینکه عدم مدیریت درست بانک ها و عدم توانایی آنها باعث شده که این بنگاه ها زیان ده شدند و رقم آن هم به جایی رسیده که دیگر کسی برای خرید پیدا نمی شود. از سوی دیگر واحدهای نظارتی برای فروش این بنگاه ها سختگیری هایی را اعمال می کنند که فروش آن را سخت تر می کند.

نصراللهی در پاسخ به این سوال که گذشته و تجربه بانک هایی مانند بانک سرمایه،توسعه، بانک آینده و ماجرای ایران مال و حتی ساخت برج هایی مانند بانک گردشگری ، دی و  ... برای مردم باورناپذیر می کند که بانک ها به دنبال بنگاهداری نبودند و حتی در مواردی مسابقه ای بین بانک ها راه افتاد، گفت: یک زنجیره وجود دارد که تمام حلقه های آن بهم وصل است و نمی توانیم بگوییم که کدام حلقه مقصر است. همه حلقه ها به نوعی کوتاهی کردند و در حال حاضر باید اقدام عاجل برای آن انجام شود. اگرنه دیر خواهد شد.

روند مولدسازی و خروج بانک ها از بنگاهداری باید تسهیل شود

نصراللهی درخصوص بهترین راهکار برای حل این معضل گفت: واقعیت این است که روند مولدسازی و خروج بانک ها از بنگاهداری که رهبر انقلاب دستور دادند باید تسهیل شود. وظیفه دولت ها این است که اقتصاد را برای مردم تسهیل کنند و نباید مدیر و مالک آن باشند. بنابراین بانک ها باید نقش نظارت، مشاوره و تامین مالی را داشته باشند و وقتی دایره حکمرانی بانکی افزایش پیدا می کند، نظارت باید از دایره حکمرانی بزرگتر شود. اگرنه اتفاقاتی مانند ثامن و موسسات دیگر رخ می دهد. درباره برج ها باید بگویم که این ساختمان ها معمولا از ساختمان های لجستیک بانک ها محسوب می شود اما اگر جنبه درآمدزایی، بنگاهداری و دلالی داشته باشد که با سپرده های مردم انجام می شود، درست نیست.

وی با بیان اینکه بنگاهداری بانک ها در افزایش نرخ تورم اثرگذار است، گفت: اگر بنگاه ها مولد شوند و بتوان از آن اشتغال زایی کرد، می تواند در اقتصاد اثر مثبتی داشته باشند. من معتقد هستم اگر اجازه دهند که بانک ها، بانکداری کنند، می توانیم بعد از 45 سال و بعد از قوانین و مصوبات متعدد، بانکداری خوبی داشته باشیم اما وقتی اقتصاد باز نیست و دستوری است، این اتفاقات رخ می دهد که تورم از سود بانکی جلوتر است و این برای مردمی که نیازی به آن ندارند هم جذاب می شود. بنابراین رقم و نرخ ها باید توسط بازار تعیین شود، اگرنه این می شود که دیگر قابل مدیریت نیست.

نصراللهی درباره وام های بانکی به اصطلاح فوری گفت: وقتی بانکی که باید در ماه حداقل 23 درصد به مردم سود دهد، با این روش می تواند حدود سه ماه از پرداخت آن صرفه نظر کند و به جای آن تسهیلات قرض الحسنه با سود کمتر و با نرخ ترجیحی به مردم اعطا کند و این موضوع در راستای جذب منابع بانک ها هم هست. ابتدا دو بانک قرض الحسنه پرداخت این وام ها را آغاز کردند و از این طریق توانستند رشد خوبی در شبکه بانکی داشته باشند و به دنبال آن بانک های دیگر هم استقبال کردند.

کارمندان بانک ها از قشر زحمت کش جامعه هستند

وی در پاسخ به این سوال که البته همین بانک ها در پرداخت وام به کارمندان خود اول لیست هستند، گفت: این عددی که در صورت های مالی اعلام می شود، مانده تسهیلات است و عدد تسهیلات نیست. ماجرا این است که کارمندان بانک

طی30 سال خدمت و طبق قانون می توانند 550 میلیون تومان وام مسکن و وام ضروری که  30 برابر حقوق پایه است و مجموعا بالاتر از یک میلیارد تومان نمی شود، دریافت کنند. با این توضیح که کارمندان از قشر زحمت کش جامعه هستند و از صبح تا بعدازظهر و بدون استراحت به طور مستمر کار می کنند و در تعطیلات غیر معمول مانند آلودگی هوا باید در شعبات حضور داشته باشند. در کل در مقابل اعطای وام ها، تسهیلات بلاعوض و اعطای زمین و ... در دیگر دستگاه ها و سازمان ها واقعا به چشم نمی آید. بنابراین این حواشی که ایجاد می شود می تواند تبعات منفی برای آنها و خانوده هایشان داشته باشد و از رسانه ها توقع می رود که با آمار درست و دقیق به آن بپردازند.

این کارشناس بانکی در پاسخ به این سوال که بعضا دیده می شود که مردم به بانک ها مراجعه می کنند اما کار آنها با تاخیر انجام می شود، این درحالی است که کارمندان بانک حضور دارند، گفت: بانک های جدید شعب کمتری دارند و بانک های قدیمی به دلیل گستردگی شعب باوجود ابزارهای نوین بانکی، در حال تعدیل شعب خود هستند. البته این موضوع هم الزام بانک مرکزی است و هم وجود این شعب برای بانک ها هزینه بر است و دیگر توجیه اقتصادی ندارد اما اگر مشتری وارد بانکی شد که باوجود پرسنل کافی، کار مشتری را دیر انجام می دهند، باید واحدهای نظارتی رسیدگی کنند که این نظارت هم وجود دارد.

تعداد بانک ها در کشور زیاد است

وی درباره نسبت تعداد بانک های کل کشور نسبت به استانداردهای جهانی، گفت: به نظر من تعداد بانک ها در کشور زیاد است. در مقطعی تصمیم به تاسیس بانک های خصوصی گرفتند. البته این موضوع فرصت و کمکی برای به روزرسانی بانک های دولتی بود اما به هرحال در کشور حجمی از نقدینگی وجود دارد و وقتی تعداد بانک ها افزایش پیدا می کند تنها این حجم نقدینگی بین بانک ها تقسیم می شود اما به طور کلی تعداد بانک ها در کشور زیاد است و به همین دلیل چند بانک نظامی در بانک سپه ادغام شد .

وی در پاسخ به این سوال که آیا در سالهای آینده می توان ایران بدون بانک را تصور کرد؟ گفت: این موضوع باید فرهنگ سازی شود. همین امروز باوجود امکانات متعدد بانک ها، بسیاری هنوز به فیش کاغذی و رسید کاغذی اعتماد دارند و برخی حتی فرهنگ آشنایی با ابزارهای نوین بانکی را هم نمی دانند. دوران کرونا به فرهنگ سازی و پیشرفت در این حوزه کمک زیادی کرد و امیدواریم که در آینده تعداد بانک ها کم شود و فقط به مراکزی برای مشاوره های مالی تبدیل شوند.

دولت چهاردهم برای حل مشکل ناترازی بانک ها در مسیر درستی قرار دارد

این کارشناس بانکی درخصوص رویکرد دولت چهاردهم گفت: دولت جدید به دنبال خارج کردن بانک ها از ناترازی و بنگاهداری است و امیدواریم در عمل هم محقق شود که این مهم به زیرساخت هایی نیاز دارد که دولت به دنبال آن است و اقدام دولت در عدم افزایش مبلغ وام ازدواج و ... در بودجه سال آینده نشان می دهد در مسیر مثبتی قرار دارند و قدم های خوبی برمی دارند و به نظرم با همکاری بانک ها و نظارت بیشتر محقق خواهد شد. هم اکنون مشکل بانک ها به مرحله جراحی رسیده است و باتحمل درد این جراحی و با وفاق ملی که شعار دولت چهاردهم است می توان این درد را تحمل و مشکل را حل کنیم و به یک اقتصاد سالم برسیم.