به دانش آموزان چه یاد داده ایم که انتظار رفتار افراطی از آنها نداریم/کم توجهی 20 ساله به توسعه آموزش و پرورش

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، توسعه آموزش و پرورش ؛ یعنی توسعه کشور. این وزارتخانه عریض و طویل، که بسیار مورد بی مهری قرار گرفته است، سالیان متمادی می شود که رنگ به رخساره ندارد و پژمرده شده است. حال مشخص نیست دیگر در کشور باید چه اتفاقاتی رخ دهد که اهمیت این وزارتخانه در نظر مسئولان درک شود. بی مهری به آموزش و پرورش، را می توان به راحتی در دوران کرونا و ناتوانی معلم ها در برقراری ارتباط با فضای مجازی و کار کردن با آن به خوبی مشاهده کرد. همچنین فضاهای آموزشی فرسوده و ناکارآمد، محتوای درسیِ به روز رسانی نشده، تجهیز نبودن مدارس، عدم توجه به مسائل روز و نیازهای روانی دانش آموزان و... را می توان از علل مهم توسعه نیافتگی این نظام دانست.

در این راستا، عبدالرضا فولادوند ، مدیر کل سابق آموزش و پرورش شهر تهران و مدیرکل اسبق شهرستان های تهران و کارشناس حوزه آموزش و پرورش، در گفت و گو با رکنا درباره علل توسعه نیافتگی نظام آموزش و پرورش در 20 سال اخیر گفت: در این ایام، کارهای زیادی برای آموزش و پرورش انجام شده است ولی مثمر ثمر نبوده و تاثیر زیادی نداشته است. در واقع از لحاظ کمی کار شده است ولی به کیفیت مورد نیاز نرسیده ایم. عدم توسعه نیافتگی در زیرساخت های آموزش و پرورش در طول 20 سال گذشته را می توان در سه محور بررسی کرد. نخست، نیروی انسانی متخصص. با تزریق نیروهای غیرمتخصص و کسانی که نیاز واقعی آموزش و پرورش نبودند، نه تنها نتوانست سودی به آموزش و پرورش برساند؛ بلکه کیفیت آموزشی را دچار مشکل کرد.

معلم باید با آخرین متدهای علمی آموزش آشنا باشد؛ ولی آموزش و پرورش هیچ کاری نکرد

وی در ادامه افزود: با مصوبات متعدد مجالس گذشته و الان آموزش و پرورش مجبور شده است تا بخشی از نیروهای حق التدریسی یا آموزشیاران نهضت را جذب کند. این نیروها، کیفی نبودند؛ لذا کیفیت را در آموزش و پرورش دچار مشکل کردند. همچنین در خصوص توانمندسازی نیروی موجود هم فعالیت مهمی را شاهد نبودیم. در حالی که باید معلمی که در کلاس درس حاضر می شود با آخرین متدهای علمی آموزش آشنایی داشته باشد و سالانه ساعاتی را برای تجدید آموزش و توانمند شدن در رابطه با مباحث و سرفصل های جدید کتب درسی بگذراند. این مورد هم در تمام این سالها نداشتیم. در واقع دخالت غیر تخصصی در آموزش و پرورش و نگاه غیر تخصصی در جذب 400 هزار نیروی انسانی غیر متخصصِ تحمیلی به آموزش و پرورش، که نه تنها دوره های آموزشی نگذرانده بودند؛ بلکه به مباحث روانشناسی هم آشنایی نداشتند و این موارد باعث افت کیفیت آموزش شد.

عبدالرضا فولادوند با اشاره به دومین دلیل در توسعه نیافتگی آموزش و پرورش، گفت: دومین مورد عدم توسعه زیرساخت ها است. در دوره دولت نهم و دهم، با وجود اینکه دولت درآمدهای هنگفتی از محل فروش نفت به دست آورده بود؛ ولی آموزش و پرورش را در حوزه ساخت و ساز و همچنین بالا بردن انگیزه فرهنگیان با افزایش حقوق، بی نصیب گذاشت. از سویی دیگر، لازم به ذکر است که استانهای البرز و تهران در بحث سرانه فضاهای آموزشی، بعد از سیستان و بلوچستان، جزء سه استان محروم کشور هستند. هرچند در حوزه های نوسازی و خیرین مدرسه ساز، فعالیت های خوبی داشتند، ولی ثمر بخش نبوده، تا جایی که در کشور، حدود 40 درصد از فضاهای آموزش و پرورش باید تخریب و بازسازی شوند و در استان های تهران، البرز، سیستان و بلوچستان این رقم به 50 درصد هم می رسد.

محتوای کتب درسی بر اساس آخرین متدهای علمی دنیا تدوین نشده است

وی در ادامه با تاکید بر اینکه سومین مورد، محتوای آموزشی کتب درسی است، گفت: محتوای کتب درسی، بر اساس آخرین متدهای علمی در دنیا تدوین نشده است. برای مثال، یک دانش آموز می خواهد در آزمون تیمز و پرلز شرکت کند ولی از آنجایی که با آخرین داده های علمی آشنایی ندارد؛ نمی تواند موفق باشد؛ دلیل این است که معلم، با این آخرین ها آشنایی ندارد و به صورت سنتی آموزش می دهد. همچنین می دانید که تجهیزات آموزشی هم به روز نیست. ما همچنان درگیر تخته سیاه و بخاری گازی و... در مدارس هستیم. هرچند در دولت های متعدد بارها روی بحث محتوای به روز تاکید شده است؛ اما متاسفانه محتوای کتب درسی، نیازهای روز دانش آموزان را برآورده نمی کند و سبک زندگی روز را نمی تواند پاسخ دهد و مسائل اجتماعی در بحث جامعه پذیری دانش آموزان را نمی توانیم آموزش دهیم.

مباحث کتب درسی چه گرهی از کار دانش آموزان باز می کند؟

فولادوند افزود: کتاب های درسی باید با توجه به نیازهای روز دانش آموزان تدوین شوند. الان مباحث کتاب ها چه گرهی از کار دانش آموزان باز می کند؟ در حال حاضر، اتفاقاتی در کشور رخ داده است که جای خالی آموزه ها و نقش نظام آموزش و پرورش بیشتر از پیش دیده می شود. در این 20 سال گذشته، باید مباحثی را به دانش آموزان آموزش داده می شد که بتوانند در جامعه امروزی احاسات خود را کنترل کنند، شیوه صحیح انتقاد کردن را بدانند، بلد باشند اعتراض کنند و....

چه چیزی به دانش آموزان یاد داده ایم که اکنون انتظار رفتار افراطی از آنها نداریم؟

وی گفت: کجای حوزه پرورشی، کنترل خشم یاد داده شده است؟ اگر هم کاری شده، به صورت غیررسمی در مدارس بوده است در حالی که باید جزء مباحث و سرفصل های درسی باشد. برخی معتقدند که جوانهای امروزی دچار افراط در رفتارهایشان شده اند؛ اما آیا این سوال را از خودشان می پرسند که ما چه چیزی به دانش آموزان یاد داده ایم که اکنون اینها را برداشت می کنیم؟ 

سلیقه شخصی در تدوین کتب درسی دیده می شود؛ از نظر اساتید دانشگاه استفاده کنید

مدیر کل سابق آموزش و پرورش تاکید کرد: اگر کار به اهلش سپرده شود این مشکلات کمتر دیده می شود. در بحث تدوین کتب درسی، باید از اساتید تراز اول دانشگاه ها و روشنفکران حوزه علمیه کمک گرفت. اعمال سلیقه های شخصی، باعث سردرگمی در حوزه محتواهای آموزشی شده است. باید محتوای آموزشی مهندسی شود، به طوری که در نهایت، این محتوا بتواند انتظارات جامعه، معلمان و دانش آموزان را برآورده کند.

وی با اشاره به اینکه فرهنگیان، در تدوین کتب درسی دخالت چندانی ندارند و این هم یکی دیگر از مشکلات تدوین کتاب درسی است، گفت: یک عده ای بر اساس ذهنیت خودشان مباحث درسی را تدوین می کنند و این مباحث و سرفصل های کتب درسی هیچ تناسبی با نیازهای روز جامعه ندارد و می بینیم که این موارد سبب شده است تا آموزش و پرورش در همانجایی که بوده، دائما درجا بزند.

آموزش و پرورش ریل توسعه کشور است

عبدالرضا فولادوند با تاکید بر اینکه اگر سیستم آموزش و پرورش، از فرهنگیان متخصص و باتجربه استفاده کند و نگرش های سیاسی را کنار بگذارد، شاید این وزارتخانه را بتوان تحت یک پروژه 20 ساله، دچار تغییرات مثبتی کرد، گفت: آموزش و پرورش ریل توسعه کشور است. کشوری که آموزش و پرورشش به روز نباشد، نمی تواند نیروی انسانی به روز داشته باشد و قطعا نمی تواند به اهدافش برسد؛ در نهایت کارکردهای آموزش و پرورش به درستی محقق نمی شود.

رتبه بندی معلمان، ضامن بالا رفتن کیفیت آموزشی نیست و فقط یک بحث معیشتی شده است

وی در ادامه در پاسخ به اینکه رتبه بندی معلمان ، که قرار بود با اجرایی شدنش کیفیت کار معلمان بالا برود، می تواند در راستای توسعه آموزش و پرورش کمک کننده باشد، گفت: رتبه بندی معلمان، ابرازی برای بالا بردن کیفیت آموزش بود. با این وجود، آنچنان با این مهم بازی شد که کم کم تبدیل به یک بحث معیشتی شد تا بحثی در خصوص ارتقا رتبه علمی معلم. رتبه بندی معلمان می بایست بر اساس لایحه ای که دولت قبل پیشنهاد داده بود معلمان را بر اساس تخصصشان  رتبه بندی می کرد و به فراخور آن، معلم ها می توانستند از مزایای مادی برخوردار شوند. در همین راستا، می بایست مرکز سنجش صلاحیت معلمان نیز برای پیگیری این مهم تاسیس می شد.

فولادوند افزود: حال، رتبه بندی اصلا شبیه لایحه دولت قبل نیست. مبلغی به حقوق معلمان اضافه شده در صورتی که توجهی به بالا بردن کیفیت آموزش وجود ندارد. این تزریق پول، به هیچ وجه ضامن بالا رفتن کیفیت آموزش نیست. در اینجا، قوانین و مقرراتی که به نفع آموزش و پرورش و کیفیت آموزشی است، قربانی شدند.

هرکسی که بدون تخصص، دنبال شغل می گردد سراغ آموزش و پرورش می آید

وی گفت: آموزش و پرورش با این دیوار کوتاهش، به مجموعه ای برای کاریابی تبدیل شده و هنوز علی رغم تاکیدات بر جذب معلم از طریق دانشگاه، مجلس به دنبال آن است که نیروهایی را که در نهضت سوادآموزی، مدارس غیردولتی و سایر قسمت های بدنه آموزش و پرورش بوده اند را مجددا به این وزارتخانه تزریق کند.

مدیرکل سابق آموزش و پرورش شهر تهران افزود: من پیشنهاد می کنم بیشتر از این آموزش و پرورش را از لحاظ کیفی دچار مشکل نکنیم. آموزش دروس پرورشی و روانشناسی در مدارس جدی گرفته شود. لازم است طبق روال گذشته، از طریق آزمون و کنکور بهترین نیروها جذب آموزش و پرورش شوند.