جوانان با فریاد به دنبال هویت گم شده اند / بیگانگی با هویت ملی از کودکستان ها شروع می شود

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، امروز بیست و یکم آخرین ماه پاییز 1401 است و کمتر از 10 روز دیگر، بلندترین شب سالِ قرن جدید را در پیش خواهیم داشت. شبی که ایرانیان، تا چند سال گذشته، حداقل می توانستند آجیل و انار و هندونه ای تهیه کنند و با دلخوشی هایی نه چندان پیچیده، دور یکدیگر جمع شوند و جشن بگیرند.

حال این روزها این مردمان، در مرکز دایره ای هستند که در آن از هر سو، مورد هجوم خبرهای نه چندان خوشحال کننده گیر افتاده اند. شب چله ، از اسناد هویت ملی ایرانیان، شاید این روزها، به واسطه مشکلات اجتماعی و بعد  مشکلات اقتصادی ، حداقل امسال، نتوان آن را مثل 10 و یا حتی 5 سال پیش جشن گرفت، حافظ خواند و انار دانه کرد و با سلیقه و ظرافت، نمادهای اصیل ایرانیِ خوش رنگ و لعاب را سر سفره چید.

با این وجود، این خود ایرانیان بودند که همیشه و در همه حال تلاش کردند تا چنین سنت هایی را زنده نگاه دارند، که اگر این سنن نباشند، جامعه نیز بی هویت تر از واژه «بی هویت» خواهد شد. مهربانی و بخشش و خونگرمی است که ایرانیان را کنار یکدیگر متحد می سازد و این قدرت هویت ملی است که زورش بر هر غمی می چربد.

این عکس سفره هفت سین رزمندگان کشورمان که در نوروز سال ۱۳۶۲ گرفته شده، گواه این موضوع است. 

هویت یعنی احساس تعلق داشتن؛ یعنی فرد، خودش را عضو گروه بداند. حال هویت ملی که مفهومی گسترده تر دارد به این معناست که فرد احساس تعلق و تعهد نسبت به مشترکات ملی جامعه و فداکاری در راه آن را داشته باشد و این مفهوم برای تمام جوامع در دنیا، به ویژه برای کشورهایی مثل ایران که دارای ساختارهای گوناگون قومی، نژادی و فرهنگی است، از اهمیت بیشتری برخوردار می شود.

اینترنت و تاثیر بر هویت ملی

حال، که این روزها تاکید صد چندانی بر اهمیت هویت ملی می شود، لازم است به تاثیر اینترنت، در نگاه به هویت ملی گذری داشت. در فضای مجازی و در اجتماعات مجازی، معمولا افراد حداقل در یک چیز اشتراک دارند و آن علایق و منافعی است که آنها را دور هم جمع می کند. این منافع که همان دسترسی به اطلاعات است هویت آنها را می سازد؛ هویتی که دائما در حال تغییر است و ناپایدار.

اینترنت پیشرفته ترین وسیله ارتباطی است که افراد می توانند از طریق آن به جست و جوی هویت و چیستی خویش بپردازند. اینترنت، به افراد، به خصوص جوانان این امکان را می دهد که سنجش و مقایسه ای بین ارزش ها، هنجارها و فرهنگ خود با فرهنگ و ارزش های جوامع دیگر داشته باشند و خود را متعلق به یک گروه دانسته و هویت خویش را بر اساس آن تعریف و شناسایی کنند. در چنین شرایطی دیگر سرزمین، زبان بومی، کشور، فرهنگ ملی، نژاد و... هویت افراد را در فضای مجازی تعیین نمی کنند؛ بلکه منافع، هویت آنها را می سازد.

حال در چنین شرایطی، سوالی که مطرح می شود این است که، در حال حاضر، ایرانیانی داریم که شیفته هویت ملی هستند؛ اما مشکلات اجتماعی و اقتصادی آنها را ناچار به دوری شدن می کند، در این شرایط، چگونه باید مردم برخورد کرد؟

از خشونت، خشونت زاییده می شود؛ با مردم مهربان باشید

امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس سیاسی در گفت و گو با رکنا در این خصوص با اشاره به اینکه برای حفظ هویت ملی و پیوندهای ملی اول از همه سیاستمداران باید مسیر درست را پیش ببرند گفت:زیرا آنها هستند که کشورها را مدیریت می کنند. سیاستمداران امروزی باید در مواجهه با ملت ها ، از خشونت پرهیز کنند.

این استاد جامعه شناسی ادامه داد : از خشونت، خشونت زاییده می‌شود؛ یعنی هرچه خشونت را تکرار کنند، این خشونت نهادینه تر و گسترده تر خواهد شد؛ بنابراین با مردم باید با ملایمت، مهربانی و مدارا رفتار کرد. همچنین باید حقوق فردی و اجتماعی افراد رعایت و به این حقوق احترام گذاشته شود. اگر این حق و حقوق ها رعایت شود، اصلا اعتراضاتی صورت نمی‌گیرد که بخواهد به خشونت کشیده شود و در ادامه پیوندهای اجتماعی ضربه بخورد و بی اعتمادی و زخم های حاصل از نبود اعتماد جامعه را ویران کند.

وی در ادامه در خصوص اهمیت هویت ملی در جامعه در راستای حفظ انسجام ملی سخن گفت و افزود: حفظ هویت ملی در ایران سالهاست کمرنگ شده است . مدتهاست در این خصوص مقاله می نویسم. بیگانگی با هویت ملی از کودکستان ها شروع می شود، در جایی که کودکان و بعد از آن نوجوانان، هر روز از کتابهای درسی شان، حجم داستان ها و شعرهایی با مضمون آشنایی با هویت ملی کم تر می شود. شعر آرش کمانگیر، داستان حلاج و... از جمله این موارد هستند. اینگونه می شود که الان، حتی دانشجوها یک شعر از سعدی را هم حفظ نیستند. 

این جامعه شناس سیاسی تاکید کرد: سیاستمداران، به جای اینکه به هویت ملی که مایه انسجام، همبستگی و اتحاد بین مردم است تاکید کنند، در این سالها، با نادیده گرفتن میراث فرهنگی و عناصر فرهنگی، باعث شدند تا  به جوان ایرانی، اصلا هویتی داده نشود که بخواهد الان آن را بروز دهد و یا از آن دفاع کند. نتیجه این شده است که وقتی جوانان بی هویت شدند، الان با فریاد به دنبال آن می گردند. در نهایت سیاستمداران باید در نظر داشته باشند که در عین حفظ سنن و آداب خاص خودمان، از پیشرفت نسبت به جامعه جهانی عقب نمانند.