ریشه اغلب حوادث حمل و نقل در سوء مدیریت است، نه تحریم / 35 درصد قطارهای مترو به اورهال نیاز دارند

دیروز شاهد وقوع حادثه ای عجیب در حوزه حمل و نقل کشور بودیم. در این حادثه مربوط به بخش ریلی درون شهری حوزه حمل و نقل کشور، دو قطار مترو با یکدیگر برخورد کردند. در این حادثه مربوط به صنعت حمل و نقل، 22 نفر از شهروندان مصدوم شدند. حادثه مترو تهران کرج بار دیگر نشان داد که بسیاری از زیرساخت های حوزه حمل و نقل کشور حتی در بخش متروی تهران دچار اشکالات فراوانی است؛ اشکالاتی که البته از نظر مهرداد تقی زاده، معاون پیشین حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی بیش از آن که به تحریم ها ربط داشته باشد، در سوء مدیریت ریشه دارد.

35 درصد قطارهای مترو به اورهال نیاز دارند 

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، روز گذشته شاهد وقوع حادثه ای عجیب در خط متروی تهران کرج بودیم. حادثه ای که در حوالی ایستگاه چیتگر رخ داد و علت وقوع آن، خارج شدن یک قطار کندرو از ریل اصلی خود و آمدن به مسیر قطارهای تندرو بود و این مساله باعث شد که یک قطار تندرو با قطار کندرویی که وارد ریل اشتباه شده بود، برخورد کند. البته خوشبختانه این حادثه تلفات انسانی به همراه نداشت. 

دیروز در حالی متروی تهران کرج دچار حادثه شد که همین اواخر مهدی اقراریان، عضو شورای شهر تهران اعلام کرده است که 35 درصد قطارهای مترو به اورهال نیاز دارند و اساسا وجود این تعداد قطار نامناسب در خطوط متروی تهران حاکی از آن است که همواره احتمال وقوع حادثه ای خطرناکتر از آنچه دیروز شاهد آن بودیم، در متروی تهران وجود دارد. 

همچنین وقوع حادثه در متروی تهران کرج بار دیگر نشان داد که زیرساخت های حوزه حمل و نقل در ایران در تمام ابعاد آن دچار اشکال است و حتی دیگر به مترو به عنوان یکی از امن ترین وسایل حمل و نقل نیز نمی توان چندان اعتماد کرد. در این میان سوال اصلی این است که اشکالات موجود در بخش های مختلف حوزه حمل و نقل کشور ناشی از سوء مدیریت و عدم نظارت مناسب دستگاه های اجرایی بر این بخش هاست یا در تحریم های خارجی ریشه دارد؟ 

این سوالات را از مهرداد تقی زاده جویا شدیم که از جمله کارشناسان برجسته و باسابقه حوزه حمل و نقل بخصوص حمل و نقل ریلی در کشور محسوب می شود و پیش از این، سمت هایی از جمله معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی، معاون راه آهن جمهوری اسلامی ایران و معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران را برعهده داشته است. 

کاهش حوادث حمل و نقل با جدی گرفتن اصل ایمنی توسط مدیران 

تقی زاده پیش از پاسخ به این سوال به خبرنگار رکنا گفت: در بسیاری از حوادث حوزه حمل و نقل درون شهری، برون شهری، زمینی، هوایی و ریلی شاهد آن بوده ایم که خطاهای انسانی، به عنوان عامل بروز حادثه معرفی شده اند و در بسیاری از موارد نیز مشکلات ناشی از زیرساخت ها منجر به وقوع حادثه شده اند. درباره حادثه اخیر نیز باید بررسی های کارشناسی دقیق انجام شود تا بتوانیم بدون پیش داوری بگوییم که دقیقا چه مساله ای باعث وقوع این حادثه شده است. 

معاون پیشین حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی درباره مهمترین علل وقوع حوادث حوزه حمل و نقل توضیح داد: مهمترین مسائلی که باعث بروز انواع حوادث در حوزه حمل و نقل کشور می شود، سوء مدیریت، عدم برنامه ریزی مناسب، به کار نگرفتن صحیح منابع انسانی، ضعف های بسیار نرم افزاری و مدیریتی موجود در حوزه حمل و نقل و نداشتن نقشه راه مناسب برای ارتقای سطح ایمنی این حوزه است و بسیاری از حوادثی که ما در بخش های مختلف حمل و نقل کشور مشاهده می کنیم، ربطی به تحریم ها ندارد. 

وی با تاکید بر این که حل مشکلات مربوط به حوادث حمل و نقل کشور، جز با جدی گرفتن اصل ایمنی توسط مدیران حوزه حمل و نقل میسر نیست، اظهار داشت: برای این که کمتر شاهد وقوع حوادث گوناگون در بخش های مختلف حمل و نقل کشور باشیم، مدیران ما باید موضوع ایمنی حمل و نقل را جدی بگیرند و برای آن برنامه ریزی کنند. یعنی ما باید نقشه راه مشخصی باشیم که بتواند نحوه ارتقای ایمنی بخش های مختلف حمل و نقل ایران در آینده را مشخص کند. 

هیچ نقشه راهی برای ارتقای ایمنی حمل و نقل نداریم

اما آن طور که تقی زاده می گوید، متاسفانه در هیچ کدام از بخش های مربوط به حمل و نقل درون شهری و برون شهری زمینی، هوایی و ریلی هیچ گونه نقشه راهی برای ارتقای سطح ایمنی وجود ندارد. یعنی اساسا بعد از وقوع حوادث مختلف در حوزه حمل و نقل کمتر کسی به بررسی ریشه ای علل وقوع حوادث می پردازد تا بخواهد برای کاهش آمار این حوادث برنامه ریزی درستی انجام دهد. این در حالی است که فقط در حوادث جاده ای ایران، سالانه 17 هزار نفر از هموطنان جان خود را از دست می دهند. 

معاون پیشین حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با تاکید بر لزوم تدوین راهکارهای مناسب برای کاهش آمار حوادث حمل و نقل در ایران عنوان کرد: ما برای این که بتوانیم آمار حوادث حمل و نقل در کشور را کاهش دهیم، نخست باید علل وقوع هر کدام از این حوادث را شناسایی کنیم تا بعد از آن بتوانیم راهکارهایی مناسب را برای جلوگیری از وقوع انواع حوادث حوزه حمل و نقل تدوین کنیم. 

این کارشناس حمل و نقل ادامه داد: اگر ما به‌درستی علل وقوع حوادث در بخش های گوناگون حمل و نقل را ریشه یابی کنیم، فهرستی از راهکارهای مختلف برای کاهش آمار حوادث جاده ای، ریلی برون شهری، ریلی درون شهری، هوایی و ... به دست می آید که در آن صورت می توانیم برای رفع علل وقوع حوادث هر کدام از بخش ها، به‌درستی برنامه ریزی کنیم. 

وی در ادامه تاکید کرد: اگر ما از سال ها پیش علل وقوع حوادث در هر کدام از بخش های حوزه حمل و نقل را بررسی می کردیم، باید در این سال ها کارگروه هایی را تشکیل می دادیم که بتواند برای رفع هر کدام از علل وقوع حوادث برنامه جامعی ارائه دهد و بعد هم این برنامه جامع را اجرایی کند. 

از تجربه های جهانی برای کاهش آمار حوادث استفاده کنیم

در واقع به گفته تقی زاده، اگر ما برای کاهش آمار حوادث حمل و نقل برنامه ریزی کرده بودیم، باید در سال های گذشته اعلام می کردیم که می خواهیم آمار این حوادث در کشورمان را ظرف مدت زمانی مشخص تا یک درصد معینی کاهش دهیم، این در حالی است که متاسفانه در سال های گذشته هیچ گونه راهکار موثری در این خصوص تدوین و اجرا نکرده ایم. 

معاون پیشین حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی همچنین با بیان این که ما باید برای کاهش آمار حوادث حمل و نقل از تجارب جهانی استفاده کنیم، اظهار داشت: ما نمی توانیم بدون داشتن تفکری معقول و مبتنی بر واقعیت ها، برای کاهش آمار حوادث حوزه حمل و نقل برنامه ریزی کنیم، بلکه باید ببینیم کشورهای مختلف دنیا که پیش از ما نقشه راه مشخصی برای ارتقای ایمنی بخش های گوناگون حمل و نقل خود تهیه کرده اند، به چه شکلی عمل کرده اند و بعد از طی مدتی معین به مقدار مشخصی از پیشرفت در این زمینه رسیده اند. 

وی در ادامه تاکید کرد: ما باید براساس تجارب جهانی، برای ارتقای سطح ایمنی حوزه حمل و نقل خود برنامه ریزی کنیم و تا زمانی که این برنامه ریزی را انجام ندهیم، نمی توانیم بیان کنیم که اشکالات موجود در حوزه حمل و نقل ما از کمبود نیروی انسانی خبره، فرسودگی شبکه حمل و نقل، کمبود قطعات مختلف، فرسودگی ناوگان یا ... است، در واقع، تا پیش از تدوین نقشه راه معینی که با نگاهی به لزوم ارتقای ایمنی تدوین شده باشد، ما نمی توانیم دقیقا مشکلات اصلی بخش های مختلف حوزه حمل و نقل کشور را احصا کنیم. 

خطاهای انسانی به خاطر ضعف های مدیریتی است

تقی زاده در بخش دیگری از صحبت هایش با انتقاد از معرفی شدن عوامل انسانی به عنوان عامل اصلی بروز بسیاری از حوادث حمل و نقل گفت: متاسفانه در بسیاری از مواقع شاهد آن هستیم که خطای انسانی به عنوان عامل اصلی وقوع سوانح ترافیکی و سایر حوادث حوزه حمل و نقل معرفی می شود، اما نکته مهم این است که بروز خطاهای انسانی هم اغلب ناشی از ضعف های مدیریتی است.

به طور مثال به گفته معاون پیشین حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی، حتی اگر زمانی شاهد وقوع یک حادثه جاده ای به علت خطای انسانی راننده بودیم، بازهم باید مدیران پاسخ دهند که چرا شخص راننده مرتکب این خطای انسانی شده است و اساسا تست های مختلف از رانندگان به چه شکل گرفته می شود و کشورهای دیگر چطور رانندگان خود را کنترل می کنند که آمار حوادث ترافیکی در آنها به حداقل می رسد؟ 

معاون پیشین حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران ادامه داد: با وجود این که برخی گمانه زنی های اولیه از این حکایت دارد که خطای انسانی عامل بروز حادثه در متروی تهران کرج بوده است، اما حتما اشکالات فنی مختلفی در زیرساخت های مترو وجود داشته که منجر به بروز این حادثه شده است و این که ما بگوییم خطای انسانی عامل اصلی بروز حادثه بوده، صرفا شرح دادن ماجراست و نه اعلام علت دقیق وقوع حادثه. 

این کارشناس حمل و نقل تاکید کرد: مسئولان متروی تهران و البته مدیران سایر بخش های حوزه حمل و نقل پیش از آن که عوامل انسانی را به عنوان مقصر اصلی وقوع حوادث گوناگون معرفی کنند، باید به این سوال اساسی پاسخ دهند که چرا زیرساخت ها به قدری اشکال دارد که خطاهای انسانی زیادی در حوزه حمل و نقل رخ می دهد و این چنین شاهد وقوع حوادث ناشی از این خطاها هستیم؟ 

وی در پایان تصریح کرد: پاسخ دادن به سوالاتی مهم از این دست از سوی مسئولان امر می تواند ما را در تدوین نقشه راه مناسبی برای کاهش میزان بروز حوادث حوزه حمل و نقل در کشور کمک کند و تا زمانی که پاسخ این سوالات دریافت نشود، بدون شک بازهم شاهد تکرار حوادثی مشابه و کشته و زخمی شدن هزاران نفر دیگر از هموطنان در این حوادث خواهیم بود.