بلوچستان ؛ آسیب دیده از موج خیران نامنسجم / بلوچستان همچنان مدرسه کَپری دارد؛ مسئولان نمی بینند + فیلم

پریناز هاشمی، فعال مدنی و مستندساز که سال ها در منطقه بلوچستان به ساخت مستندهای اجتماعی و انجام امور خیریه برای بلوچ ها مشغول بوده، معتقد است که همین نوع نگاه برخی خیران به منطقه بلوچستان و البته عدم آگاهی آنها از نیازهای واقعی اهالی این دیار به همراه فقدان برنامه ریزی مناسب دولت برای بهره بردن حداکثری از کمک های مردمی که روانه منطقه بلوچستان می شود، بیشترین آسیب را به قوم بلوچ وارد کرده و باعث شده است که بخشی از آنها به جای این که به اشتغالزایی فکر کنند، صرفا به دنبال کمک گرفتن از خیران باشند.

توانمندسازی؛ اولویت آخر خیران فعال در بلوچستان

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، از وقتی که یادمان می آید، نام سیستان و بلوچستان بخصوص بخش جنوبی این استان با واژه های « فقر » و « محرومیت » گره خورده است و جالب تر این که از وقتی در یادمان هست، سیل کمک های مردمی خیران و گروه های جهادی به این استان روان بوده و دولت و نهادهای عمومی نیز با وجود این که کم کاری های بسیاری در زمینه تقویت زیرساخت های شهری، عمرانی، بهداشتی و آموزشی بلوچستان داشته اند، بازهم برنامه های زیادی را برای حمایت از مردمان این دیار اجرا کرده اند، اما با وجود تمام این کمک ها، همچنان شاهد تداوم مشکلات معیشتی بخش زیادی از بلوچ ها هستیم.

این مساله نشان می دهد نه تنها مدیریت مناسبی در زمینه توزیع کمک های مردمی و دولتی وجود نداشته، بلکه نه دولت و نه گروه های مردمی کمتر اقدام موثری برای توانمندسازی اهالی بلوچستان انجام داده اند تا یک بار برای همیشه بلوچ ها بتوانند از مزیت های نسبی فراوانی که برای سرمایه گذاری و اشتغالزایی در بلوچستان وجود دارد، بهره مند شوند و دیگر درگیر مشکلات معیشتی نمانند.

پریناز هاشمی، فعال مدنی و مستندساز که سال هاست در منطقه بلوچستان فعالیت می کند، در همین راستا مهمترین علت تداوم مشکلات معیشتی اهالی این منطقه را نبود نگاه تسهیلگری در میان بعضی گروه های خیریه مردمی و نهادهای حمایتی دولتی دانست و در گفت و گو با رکنا تصریح کرد: مشکل اصلی بلوچستان این است که دولت، نهادهای عمومی غیردولتی و سازمان های خیریه کمتر به فکر اجرای پروژه های بلندمدت در جهت توانمندسازی مردم این منطقه هستند و بیشتر کمک ها به صورت صدقه ای به دست مردم بلوچستان می رسد و همین مساله باعث می شود که مشکلات معیشتی مردم این منطقه پایدار بماند.

وی با تاکید بر این که در تمام کشورهای جهان سازمان های خیریه بیشتر از صدقه دادن به فکر توانمندسازی قشر فقیر جامعه هستند، عنوان کرد: خیریه های دنیا به هیچ وجه پول بدون حساب و کتاب در اختیار فقرا نمی گذارند و معمولا در ازای کمکی که به افراد مستضعف می کنند، از آنها کار می خواهند. اما متاسفانه این نگاه در میان برخی خیریه های فعال در منطقه بلوچستان وجود ندارد و بخش زیادی از آنها صرفا در این منطقه حضور دارند تا کاری انجام دهند و رزومه‌ای برای خودشان درست کنند.

بی توجهی برخی خیران و نهادهای حمایتی دولتی به لزوم توانمندسازی اهالی بلوچستان موجب شده است که روحیه کمک خواهی در میان بخش زیادی از مردم به‌ویژه روستانشینان این استان تقویت شود. این نکته ای است که هاشمی در میان صحبت های خود روی آن دست گذاشت و گفت: اکنون شرایط به گونه ای شده است که برخی روستاییان بلوچ به جای این که به دنبال دریافت وام برای اشتغالزایی باشند، در انتظار خیری هستند که دست آنها را بگیرد و نیازهای معیشتی شان را برطرف کند.

ناآگاهی بعضی خیران به بلوچستان ضربه زده است

انتقاد دیگر هاشمی این است که آگاه نبودن بعضی گروه های خیریه از نیازهای دقیق مردم منطقه بلوچستان و عدم برنامه ریزی دولت در زمینه توزیع مناسب کمک های مالی، باعث شده است که با وجود حجم بالای کمک های مردمی به این دیار، هنوز هم رنگ محرومیت در بسیاری از نقاط بلوچستان به چشم آید؛ زیرا اولا کمتر خیری در این منطقه به توانمندسازی فکر می کند و ثانیا بخش زیادی از خیران و بخصوص سلبریتی ها صرفا برای خودنمایی به بلوچستان کمک می کنند و کمتر می توان پشت این کمک های خیریه نشانه ای از آگاهی یا برنامه ریزی را مشاهده کرد.

این فعال مدنی در ادامه تصریح کرد: اطلاعات ناکافی برخی خیران و به‌ویژه بعضی سلبریتی ها از مشکلات مردم بلوچستان و وضعیت این منطقه، ضربه های زیادی را به بلوچ ها وارد کرده است. به طور مثال، اخیرا یکی از سلبریتی ها کمپین تهیه کفش برای بلوچستان راه انداخته بود، این در حالی است که شرایط آب و هوایی بلوچستان به گونه ای است که اصلا کسی در آنجا کفش نمی پوشد و همه یا از صندل یا از گیوه های محلی استفاده می کند. این موضوع نشان می دهد که بسیاری از شخصیت های مشهور و برخی خیران ما اصلا از مشکلات مردم بلوچستان خبر ندارند و فقط برای شوآف به بلوچ ها کمک می کنند.

وی افزود: مشکل اصلی این است که بسیاری از خیران فعال در منطقه بلوچستان اساسا به دنبال کارهای پردردسر نیستند و دوست دارند در منطقه آزاد چابهار اقامت داشته باشند و شب ها زیر باد کولر بخوابند و صرفا بخشی از پس انداز خود یا پول هایی را که از دیگران جمع کرده اند، در منطقه هزینه کنند و پیش خودشان فکر کنند که چه کار مهمی انجام داده اند. این در حالی است که با صدقه دادن مشکل مردم بلوچستان حل نخواهد شد و تمام خیران این منطقه باید برای توانمندسازی هزینه کنند.

در سال های اخیر صدها مدرسه در روستاهای سیستان و بلوچستان ساخته شده و البته عمده تامین مالی طرح های مدرسه سازی در این استان روی دوش خیران قرار داشته است. در این میان، محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش دو هفته پیش ادعا کرد که موفقیت طرح های مدرسه سازی در بلوچستان به گونه ای بوده است که دیگر هیچ مدرسه کپری یا خشت و گلی در سیستان و بلوچستان وجود ندارد.

هاشمی اما به عنوان مستندسازی که حتی در شرایط شیوع کرونا نیز بارها به بلوچستان رفت و آمد کرده است، این ادعا را رد کرد و گفت: با وجود ادعاهای مسئولان وزارت آموزش و پرورش ، هنوز هم در بسیاری از روستاهای بلوچستان مدارس کَپری یا چادری وجود دارد و حتی برخی روستاها که اهالی آن کپرنشین هستند، اساسا فاقد مدرسه است و آن قدر فقر امکانات آموزشی در آنها وجود دارد که حتی نوجوانانش نمی توانند به زبان فارسی صحبت کنند.

شرح تصاویر: فیلم اول مربوط به روستای کپرنشین گراگی در شهرستان دشتیاری و فیلم دوم مربوط به روستای دلگان در همین شهرستان و البته هر دو فیلم مربوط به دو سال پیش است. به گفته هاشمی، در روستای دلگان اخیرا یک مدرسه ساخته شده، اما روستای گراگی همچنان فاقد مدرسه است و البته در روستاهای منطقه بلوچستان، همچنان روستاهای بسیاری فاقد مدرسه هستند.

سود آموزش و پرورش از مدرسه سازی خیران

هاشمی در بخش دیگری از صحبت های خود تاکید کرد که مدرسه سازی خیران به محلی برای کسب درآمد آموزش و پرورش تبدیل شده است و این نهاد روش های مختلفی برای درآمدزایی از حضور خیران مدرسه ساز دارند. او در این باره یک نمونه از بازدید خود از مدرسه ای تخریب شده در یکی از روستاهای بلوچستان را تعریف کرد و گفت: زمانی که به یکی از روستاهای اطراف چابهار رفته بودم، دیدم که کارمندی که از طرف آموزش و پرورش همراه من آمده بود، همراهش یک برگه ماموریت داشت و از حضور من در آن مدرسه هم عکس می گرفت تا زمانی که به اداره خود بازمی‌گردد بابت این که این مدرسه را به یک خیر نشان داده است، حق ماموریت دریافت کند.

وی در ادامه تاکید کرد: اساسا به دلیل سود بالایی که حضور خیران برای آموزش و پرورش به همراه دارد، این وزارتخانه در بسیاری از موارد کار مدرسه سازی در بلوچستان را صرفا به خیران واگذار کرده است و کمتر حاضر می شود که خودش بودجه ای در این زمینه اختصاص دهد. مثلا در روستای تیس کوپان شهرستان چابهار‌ ، یک مدرسه را دیدم که برای نوسازی بخشی از آن چند پایه بتنی داخل زمین قرار داده شده بود، اما برای مدت بیش از سه سال، آموزش و پرورش هیچ خرجی برای نوسازی این مدرسه نمی کرد و منتظر بود که یک خیر برای این کار اقدام کند.

توزیع نامناسب کمک های خیران مدرسه ساز در سطح بلوچستان

هاشمی در ادامه از عدم توزیع مناسب منابع مالی مربوط به طرح های خیریه مدرسه سازی انتقاد کرد و گفت: اکنون وضعیت بلوچستان به گونه ای است که در یک روستا مدرسه ای وجود دارد که یک خیر برای ساخت آن بیش از 400 میلیون تومان هزینه کرده و تعداد کلاس های آن از نیاز کودکان روستا بیشتر است، اما در روستاهای اطراف آن، کودکان داخل چادرهایی درس می خوانند که از زمان طوفان گونو توسط هلال احمر به خانواده هایشان اهدا شده بود.

این فعال مدنی در ادامه از مدرسه ساخته شده توسط خیران در یک روستای دیگر در شهرستان دشتیاری مثال زد و تعریف کرد: در حالی خیران در این روستا یک مدرسه 9 کلاسه ساخته است که در 5 روستای اطراف آن اصلا هیچ مدرسه ای وجود ندارد و دانش آموزان در چادر یا کپر آموزش می بینند. این مساله هم ناشی از ناآگاهی خیران نسبت به لزوم توزیع کمک های خیریه در میان روستاهای مختلف و هم ناشی از عدم برنامه ریزی آموزش و پرورش برای مدیریت منابع مالی پروژه های مدرسه سازی توسط خیران است.

وی در ادامه درباره بی توجهی دولت و خیران درباره لزوم توزیع مناسب منابع مالی پروژه های مدرسه سازی خیریه، یک مثال دیگر را بیان کرد و گفت: یک بار که برای دریافت مجوز ساخت مستند به آموزش و پرورش منطقه آزاد چابهار مراجعه کردم، زن و مرد خیری را دیدم که صرفا یک هفته در منطقه آزاد بلوچستان حضور داشتند و فقط دو بار کارمندان آموزش و پرورش، آنها را به روستاهای اطراف چابهار بوده بودند و نهایتا هم برای ساخت یک مدرسه در یکی از همان دو روستا 400 میلیون تومان پرداخت کردند و بعد از گشت و گذار در مناطق خوش آب و هوای بلوچستان به شهر خودشان بازگشتند.

هاشمی ادامه داد: مشابه این روند در بسیاری از پروژه های دیگر مدرسه سازی در سیستان و بلوچستان نیز رخ می دهد و شرایط به گونه ای است که خیران اصلا بررسی نمی کنند که مثلا در هر منطقه کدام روستا بیشتر به مدرسه نیاز دارد یا تاسیس مدرسه در کدام روستا می تواند بیشتر به رفع نیاز دانش آموزان منطقه کمک کند یا مدرسه ای که قرار است در یک روستا بسازند اساسا به چند کلاس یا چه امکاناتی احتیاج دارد.

نمی توان با پروژه های توانمندسازی خودنمایی کرد

در مجموع به نظر می رسد که ساخت مدرسه یا دیگر پروژه هایی که خیران می توانند با استفاده از آن به خودنمایی بپردازند، اقدام بسیار راحت تری از توانمندسازی و کارآفرینی برای خیران است، زیرا توانمندسازی، اقدامی است که در درازمدت به نتیجه می رسد و نمی توان با آن شوآف کرد؛ بنابراین بسیاری از خیران ترجیح می دهند به جای این که برای توانمندسازی و استفاده از ظرفیت هایی مانند صنایع دستی بلوچستان برای اشتغال مردم این منطقه برنامه ریزی کنند، صرفا در کارهای زودبازده و ارائه صدقه به مردم این استان سرمایه گذاری کنند.

نکته دیگر این است که برای اثربخش بودن پروژه های توانمندسازی، خیران یا شخصا باید مدت زیادی در منطقه حضور داشته باشند یا باید افرادی را به نمایندگی از خودشان مامور کنند که تا چند سال بر حسن اجرای پروژه های توانمندسازی و اشتغالزایی در منطقه نظارت کنند؛ کارهایی که البته دردسرهای زیادی را به همراه دارند که برخی خیران نمی توانند خیلی سریع با آن خودنمایی کنند و به همین جهت، از انجام آن خودداری می کنند.

در این میان دولت هم که باید برای توزیع مناسب کمک های مردمی در سطح سیستان و بلوچستان برنامه ریزی کند، چندان توجهی به این مساله ندارد و همین می شود که خیران در چند روستای بلوچستان بیش از ظرفیت آنها مدرسه می سازند و در عوض، چندین روستای دیگر بدون مدرسه باقی می مانند. دولت همچنین باید با کمک نهادهای عمومی حاکمیتی برای اجرای پروژه های توانمندسازی و تقویت زیرساخت های شهری، آموزشی و بهداشتی منطقه بلوچستان هزینه متذ که البته به نظر می رسد کم کاری دستگاه اجرایی در این زمینه به ریشه دواندن محرومیت در بلوچستان دامن زده باشد. آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.