دام کنوانسیون حقوق کودک برای 18 ساله‌ها / ازدواج ممنوع، ارتباط شرم آور آزاد!

بچه‌هایی که ماحصل ازدواج‌های ثبت نشده‌اند، چه ازدواج‌هایی با اتباع بیگانه و چه ازدواج‌هایی که در جوامع سنتی و قبیله‌ای این مناطق امری عادی به شمار می‌آید و دختران کم سن و سالی که به عقد پسرانی با شرایط مشابه در می‌آیند و خیلی وقت‌ها سن پایین آنها و موانع قانونی برای ثبت ازدواج در این سن و سال موجب می‌شود تا خانواده به کلی قید ثبت ازدواج را بزنند. به همین خاطر هم خانواده‌هایی با چند فرزند بی‌شناسنامه و پدر و مادری که ازدواجشان در هیچ‌جا ثبت نشده در مناطقی همچون سیستان و بلوچستان کم نیستند. حالا فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی مدتی است یک طرح تازه را پیگیری می‌کند، ‌افزایش سن ازدواج از 13 سال به 18 سال برای جلوگیری از ازدواج کودکان و تبعات فرهنگی و اجتماعی آن، قانونی که در صورت تصویب می‌تواند ازدواج‌های ثبت‌نشده و به تبع آن کودکان بدون شناسنامه را بیش از پیش افزایش دهد.

شاید کمی عجیب باشد، ‌اینکه 12 میلیون جوان در حال عبور از سن متعارف ازدواج و فرزند‌آوری کمتر مورد توجه نمایندگان مجلس و فعالان اجتماعی کشورمان قرار گرفته‌اند. 12 میلیونی که با احتساب دختران و پسرانی که از سن متعارف ازدواج عبور کرده‌اند و همچنین آنهایی که به تجرد قطعی رسیده‌اند، چیزی حدود 15 میلیون نفر می‌شوند و یک پنجم جامعه را در‌بر‌می‌گیرند. خروج یک پنجم جمعیت کشور از چرخه تشکیل خانواده و فرزند‌آوری بدین معناست که در آینده‌ای نه‌چندان دور با بحران خانواده مواجه خواهیم بود. در برابر این، چالشی دیگر نیز در کشور وجود دارد؛‌ چالش ازدواج کودکان. این موضوع با جامعه آماری حدود 230 هزار نفری توانسته به خوبی توجه‌ها را به خود جلب کند، به‌گونه‌ای که برای تغییر قوانین مرتبط با حداقل سن ازدواج تاکنون چند همایش برگزار شده است و جریانی رسانه‌ای این سوژه را قویاً پشتیبانی می‌کند، اما ببینیم ازدواج کودکان یا ازدواج دختران زیر 18 سال به روایت آمار و واقعیت‌های موجود چقدر بحران‌آمیز است و آیا تغییر قانون Law به نفع دختران زیر 18 سال و در مواردی زیر 15 سال تمام می‌شود یا با افزایش ازدواج‌های ثبت‌نشده چالش‌های این گروه را بیشتر خواهد کرد.

پایداری 82 درصد ازدواج‌های زیر 18 سال

مطابق آمارها در ایران 17 درصد از دختران قبل از رسیدن به سن 18 سالگی ازدواج می‌کنند. بر اساس ماده 1041 قانون مدنی عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن 13 سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط مصلحت با تشخیص دادگاه صالحه است.

بر اساس آمار رسمی ثبت شده بیشترین آمار ازدواج و طلاق کودکان در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و غربی، فارس، زنجان، تهران، همدان و مازندران است. به گفته زهرا کهرام، دبیر سمینار ازدواج کودکان 68 درصد این افراد به علت سنت‌های قومی، 2 درصد به علت اعتیاد، 9 درصد فقر، 17 درصد علاقه و 11 درصد بنا به سایر علل مجبور به ازدواج در کودکی شده‌اند. به عبارت دیگر سنت‌های قومی قوی‌ترین دلیل ازدواج کودکان است و بدیهی است این سنت‌ها چندان زیر بار قوانین نمی‌روند و تغییر قانون ازدواج تنها می‌تواند بار ازدواج‌های پنهانی را افزایش دهد؛‌ موضوعی که موجب می‌شود تا در صورت بروز طلاق نیز دختران بیوه جوان یا به قولی کودکان بیوه بیش از پیش دچار چالش شوند. وی در خصوص وضعیت تأهل آنها نیز می‌گوید: 82 درصد این افراد همچنان متأهل، 5 درصد مطلقه، 5 درصد دارای همسر فوت‌شده، 4 درصد همسر رها کرده، 2 درصد همسر از کار افتاده و 2 درصد همسران زندانی هستند.

این بدین معناست که وضعیت جدایی در این قبیل ازدواج‌ها با وضعیت طلاق در جامعه آماری کلی تفاوت معناداری دارد؛ چراکه طبق آخرین آمارها از هر سه ازدواج در کشور یکی به جدایی منتهی می‌شود.

از سوی دیگر تنها 5 درصد از ازدواج‌های زیر 18 سال با اختلاف سنی 15 تا 40 سال است و 85 درصد این زوج‌ها تفاوت سنی کمتر از 10 سال دارند.

بنابراین هر چند در این شکل از ازدواج آسیب‌هایی وجود دارد، اما با نگاهی واقع‌بینانه‌تر و به دور از جهت‌گیری‌های سیاسی می‌توان دریافت ازدواج دختران زیر 18 سال هر چند در جامعه امروزی و به خصوص در جوامع شهری کمی غیر‌معمول به نظر برسد، اما آنقدرها هم چالش‌برانگیز نیست و اگر هم باشد راهکار آن تغییر قانون تعیین حداقل سن ازدواج نیست، بلکه این مسئله راهکاری فرهنگی و بعضاً اقتصادی را می‌طلبد، زیرا بنا به اذعان مدافعان این طرح از اصلی‌ترین دلایل ازدواج کودکان فقر و تنگناهای اقتصادی است و خانواده‌هایی که به چنین ازدواج‌هایی تن می‌دهند، به دنبال کاهش یک نان‌خور هستند.

افزایش فاصله سن بلوغ و ازدواج

آنطور که مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور می‌گوید، سن ازدواج در پسران به بالای ۳۵ سال و در دختران به بالای ۳۰ سال رسیده است. ‌کیوان الچیان، عضو انجمن متخصصان داخلی ایران می‌گوید: سن بلوغ در پسران و دختران ایرانی 1/5 سال کاهش یافته، در دختران به 11/5 و در پسران به 13/5 سال رسیده است و فاصله طولانی بین بلوغ جنسی و اقتصادی یا به عبارتی شرایط ازدواج موجب شیوع بیماری‌های روحی روانی و افسردگی شده به طوری که 23 درصد دانشجویانی که وارد دانشگاه می‌شوند، افسرده‌اند.

ازدواج زیر 18 سال ممنوع، روابط جنسی آزاد

کنوانسیون‌های بین‌المللی نظیر کنوانسیون حقوق کودک، همان کنوانسیونی که سن قانونی ازدواج را 18 سالگی می‌داند، اما برای فاصله بین سن بلوغ جنسی و ازدواج راه‌حل دارند؛ کمیته حقوق کودک، میان «ازدواج» و «روابط جنسی آزاد و مبتنی بر روابط دوستی» قائل به تفکیک است. در واقع از این منظر، برای دختران و پسران زیر 18 سال ازدواج به طور کلی ممنوع شده و روابط جنسی آزاد و مبتنی بر رضایت، ضمن اهتمام بر کاهش عواقب آن، چون بارداری یا ابتلا به ایدز، جایز و مورد تأیید است. آموزش‌های جنسی برای بچه‌ها موضوعی است که در سند 2030 هم به آن اشاره شده است. با این تفاسیر گام بعدی فعالان اجتماعی و فراکسیون زنان مجلس پس از تصویب افزایش سن قانونی ازدواج چه خواهد بود؟ برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.