فیلترینگ را کنار بزنید؛ نگذارید نخبگان و اقتصاد کشور قربانی تصمیمات ناهماهنگ شوند! + صوت

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا،با وجود وابستگی اقتصاد و جامعه ایران به اینترنت و نیاز به توسعه زیرساخت‌های پایدار و آزاد، سیاست‌های محدودکننده و فیلترینگ گسترده، به‌جای فراهم آوردن بستری برای رشد و اشتغال، در حال تضعیف اقتصاد دیجیتال و مهاجرت نخبگان است. نبود تصمیم‌گیری‌های کارشناسی و تداخل نهادهای مختلف در این حوزه، نه تنها به کسب‌وکارهای اینترنتی آسیب رسانده بلکه فضای اجتماعی و فرهنگی را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

امروز روز اینترنت است. امروزه اینترنت نه تنها ابزاری ارتباطی بلکه زیرساختی بنیادین برای رشد و توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. با گسترش تجارت الکترونیک، بانکداری دیجیتال و استارت‌آپ‌های نوآور، اینترنت به ستون فقرات اقتصاد جهانی تبدیل شده است. در این میان، کیفیت و گستردگی زیرساخت‌های اینترنت به‌طور مستقیم بر بهره‌وری، اشتغال‌زایی و رشد کسب‌وکارهای دیجیتال اثرگذار است. کشورها برای حفظ و افزایش تولید ناخالص داخلی خود نیازمند اینترنتی پرسرعت و پایدار هستند تا بتوانند همگام با سرعت تحولات فناوری، سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی جذب کرده و صنایع داخلی را رونق دهند.

از جنبه اجتماعی و فرهنگی، اینترنت به یکی از مهم‌ترین ابزارهای آموزشی و اطلاع‌رسانی تبدیل شده است. دسترسی گسترده و باکیفیت به اینترنت، امکان دسترسی افراد به منابع بی‌شمار علمی و فرهنگی، ارتقاء مهارت‌ها و مشارکت در بحث‌های اجتماعی و سیاسی را فراهم کرده است. اینترنت همچنین به تبادل فرهنگی و ارتقای آگاهی عمومی کمک می‌کند که موجب بهبود فرهنگ عمومی و افزایش تحمل اجتماعی می‌شود. ازاین‌رو، توسعه زیرساخت‌های اینترنت نه تنها در بخش اقتصادی بلکه در پیشبرد اهداف اجتماعی و فرهنگی نیز نقش کلیدی دارد.

در گفت‌وگویی با جمال هادیان طبایی، رئیس اسبق مرکز روابط عمومی وزارت ارتباطات و کارشناس ارشد این حوزه، به بررسی نقش اینترنت در توسعه کشور، شرایط کنونی اینترنت در ایران و تأثیرات آن بر اقتصاد و اجتماع پرداخته‌ایم.

اطلاع‌رسانی و جلوگیری از تعارض منافع از عناصر کلیدی حکمرانی خوب هستند

هادیان می‌گوید: "برای تحلیل دقیق جایگاه اقتصاد دیجیتال، باید شبکه و اینترنت را به‌طور جامع ارزیابی کنیم."

وی تأکید کرد که شفافیت، اطلاع‌رسانی و جلوگیری از تعارض منافع از عناصر کلیدی حکمرانی خوب هستند و برای دسترسی به این اهداف، دسترسی آزاد به اینترنت و اطلاعات ضروری است. وی افزود: "اگر فعالان رسانه بر اینترنت آزاد و بدون فیلتر اصرار دارند، دلیلش این است که با شفافیت اطلاعات و عملکردهای حکومتی، افراد بتوانند نظارت کافی و آگاهی دقیق داشته باشند تا پایه‌های حکمرانی خوب در کشور تقویت شود."

کل ارتباطات کشور دچار اختلال شده است

هادیان همچنین به نقش شبکه اینترنت در توسعه کشورها اشاره کرده و می‌گوید: "فناوری‌هایی نظیر اینترنت اشیا و هوش مصنوعی به اینترنت وابسته شده‌اند؛ اما در ایران، به‌دلیل محدودیت‌های سیاسی و امنیتی، ارتباطات دچار اختلال شده است که تنها به اینترنت محدود نمی‌شود و مشکلاتی را در بخش‌های دیگری همچون حمل‌ونقل هوایی و سیاست بین‌الملل نیز ایجاد کرده است."

هادیان با اشاره به تنش‌های منطقه‌ای اخیر افزود: "اختلالات در شبکه ارتباطی کشور موجب شده حمل‌ونقل هوایی دچار توقف شود و واردات مواد اولیه برخی کارخانجات دارویی نیز با مشکل مواجه شود."

 وی ادامه داد: "عقل سلیم حکم می‌کند که منافع کلان را فدای مشکلات کوچک نکنیم؛ اما متأسفانه در بسیاری موارد با افراط و تفریط تصمیم‌گیری شده است. مثلاً به‌جای حل مشکل اینترنت در موارد خاص، کل شبکه یا شبکه‌های اجتماعی، که محل کسب‌وکار میلیون‌ها نفر است، مسدود می‌شود."

فیلترینگ در همه کشورها وجود دارد اما با شیوه های متفاوت

وی در مورد فیلترینگ در کشورهای توسعه‌یافته گفت: "بله، فیلترینگ در همه کشورها وجود دارد اما شیوه‌ها و دلایل آن متفاوت است."

 با اشاره به فیلترینگ غیرمتعارف در ایران توضیح داد که گاهی یک قاضی محلی با یک شکایت، شبکه‌ای اجتماعی را مسدود می‌کند، بدون در نظر گرفتن تأثیرات آن بر فعالیت‌های اقتصادی و آموزشی.

همچنین، وی افزود: "جلسات کمیته مصادیق مجرمانه اغلب به‌صورت غیرحضوری برگزار می‌شود و تصمیم ها با شرایط خاصی مواجه می شود تا حدی که حتی وب‌سایت کمیته مصادیق مجرمانه سایت خود را هم فیلتر کرده بود؛ این مسائل نشان‌دهنده عدم توجه کافی به پیامدهای مثبت و منفی فیلترینگ است."

هادیان معتقد است که عدم وجود یک مرجع تصمیم‌گیری واحد و منسجم در این حوزه به مهاجرت نخبگان استارت‌آپی و فعالان اینترنتی منجر شده است. او خاطرنشان کرد: "امروزه بزرگ‌ترین شبکه حمل‌ونقل اینترنتی بین‌المللی توسط یک ایرانی مدیریت می‌شود، اما نه در ایران."

به خاطر یک تهدید کوچک، منافع بزرگ را قربانی نکنیم

وی ادامه داد: "حتی اگر شبکه به‌مدت کوتاهی قطع یا دچار انسداد شود، ضربه‌ای بزرگ به اقتصاد دیجیتال کشور وارد می‌کند که ممکن است جبران آن ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. منطق عقل سلیم حکم می‌کند که به خاطر یک تهدید کوچک، منافع بزرگ را قربانی نکنیم."

او این تصمیم‌ها را معادل از دست دادن منافع کلان برای ملاحظات کوچک دانست و تأکید کرد: "در حالی که فیلترینگ در سراسر جهان رایج است، این فرآیند باید با در نظر گرفتن نیازهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هر کشور انجام شود."

نظام فیلترینگ در کشور نیاز به بازنگری و تصمیم‌گیری کارشناسانه دارد

وی تصریح کرد:نظام فیلترینگ در کشور نیاز به بازنگری و تصمیم‌گیری کارشناسانه دارد. او به نقش آموزش در کاهش آسیب‌های اجتماعی در فضای اینترنت اشاره کرده و افزود: "در ایران، نبود آموزش کافی در خصوص استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، این فضا را به بستری برای برخی آسیب‌های اجتماعی تبدیل کرده است."

هادیان با اشاره به پراکندگی ۸۰ نهاد تصمیم‌گیر در امور فرهنگی و اجتماعی، این تعدد را عامل تضاد در سیاست‌گذاری‌ها و ناکارآمدی برنامه‌ها دانست و گفت: "عدم هماهنگی در تدوین برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی، آسیب‌پذیری گروه‌های کم‌درآمد و افراد با سواد رسانه‌ای پایین را افزایش داده است."

وی معتقد است که قطع شبکه‌های اجتماعی و اینترنت در مواقع بحران یا فیلترینگ گسترده به‌جای افزایش آگاهی و تقویت توانایی تفکر انتقادی مردم، راهکارهایی مقطعی و ناکارآمد به شمار می‌روند.

به گفته هادیان، سیاست‌گذاری اینترنتی باید با در نظر گرفتن نیازهای جامعه و بهره‌برداری بهینه از این بستر حیاتی انجام شود.