کاهش شناسایی بیماری سل در ایران در دوران کرونا / افراد علامت دار هرچه زودتر به مراکز درمانی مراجعه کنند

بیماری سل یکی از بیماری های عفونی شایع در سطح جهان است. بیماری سل از طریق انتقال یک باکتری از راه های تنفسی به افراد مختلف منتقل می شود. بیماری سل رابطه مستقیمی با شیوع کرونا ندارد، اما هر دو بیماری عمدتا افرادی را دچار می کند که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند. آن طور که دکتر پیام طبرسی، رئیس کمیته تشخیص و درمان کووید به رکنا می گوید، در دوره شیوع کرونا به دلیل هراس افراد دارای علایم بیماری سل از مراجعه به مراکز درمانی، شناسایی موارد ابتلا به بیماری سل در کشورمان کاهش یافته است.

50 درصد مبتلایان به سل فعال می میرند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بیماری سل یک بیماری عفونی شایع است که از طریق نوعی باکتری به افراد مختلف انتقال می یابد و در بسیاری از موارد منجر به مرگ می شود. این بیماری توسط گونه های مختلف «مایکوباکتریا» و به طور معمول باکتری موسوم به «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد می شود، به نحوی که انتقال باکتری توسط قطرک های تنفسی از فرد بیمار به دیگران، منجر به ابتلای آنها به سل می شود. یعنی اساسا وقتی افراد مبتلا به سل فعال، سرفه، عطسه یا بزاق خود را از طریق هوا منتقل می کنند، باکتری حامل بیماری سل از طریق هوا پخش می شود.

سل به طور معمول به شش ها حمله می کند، اما می تواند بر قسمت های دیگر بدن نیز تاثیر بگذارد. اغلب عفونت های حاصل از سل بدون علامت و پنهان هستند، اما معمولا از هر ده عفونت نهفته مربوط به سل، یک عفونت در نهایت پیشرفت می کند و به بیماری فعال تبدیل می شود. این در حالی است که درمان نشدن سل می تواند منجر به مرگ 50 درصد بیمارانی شود که به سل فعال مبتلا هستند.

مهمترین علایم بیماری سل چیست؟

سرفه مزمن همراه با خلط آغشته به خون، تب، تعریق شبانه و کاهش وزن از جمله مهمترین علایم بیماری سل فعال هستند. در این میان عفونت اندام های دیگر به جز سیل نیز باعث بروز طیف وسیعی از علایم در میان افراد مبتلا به سل می شود.

مهمترین روش تشخیص سل فعال، گرفتن عکس رادیولوژی (معمولا عکس از قفسه سینه با X-Ray) و همچنین انجام آزمایش های میکروسکوپی و کشت میکروبیولوژیک مایعات بدن است. همچنین تشخیص سل نهفته نیز با استفاده از تست پوستی توبرکولین (TST) و آزمایش خون انجام می شود.

بیماری سل چگونه درمان می شود؟

درمان سل دشوار و مستلزم آن است که آنتی بیوتیک های متعددی در مدت زمان طولانی استفاده شوند. همچنین در صورت ابتلای افراد به سل، ارتباطات اجتماعی آنها نیز غربالگری می شود و اطرافیان فرد مبتلا به سل در صورت لزوم تحت درمان قرار می گیرند.

مقاومت بدن افراد مبتلا به سل در برابر آنتی بیوتیک ها یک مشکل رو به رشد در سطح جهان است و در این میان حتی مشاهده شده است که عفونت های سل موجود در بدن افراد مختلف در برابر داروهای چندگانه مقاوم بوده اند. مهمترین راهکار جلوگیری از ابتلای افراد به سل نیز غربالگری بیماران و استفاده عمومی از واکسن BCG است.

مردم جهان سوم بیشتر به بیماری سل مبتلا می شوند

سل یکی از بیماری های کشنده در سطح جهان محسوب می شود که در سال 2010 منجر به مرگ 1.5 میلیون نفر در دنیا شد. البته تعداد مطلق موارد ابتلا به سل در جهان از سال 2006 رو به کاهش بوده و آمار موارد جدید نیز از سال 2022 افت کرده است، اما هنوز هم بیماری سل یکی از ده علت اول مرگ و میر در سراسر جهان محسوب می شود.

در این میان باید توجه داشت که سل به طور  یکنواخت در سراسر جهان توزیع نشده‌ است و عمده موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از سل مربوط به کشورهای جهان سوم و در حال توسعه است. در واقع، مردم کشورهای جهان سوم به دلیل کمبود ایمنی، بیشتر در معرض خطر سل قرار دارند. همچنین دیده شده است که بسیاری از مبتلایان به سل بر اثر ضعف ایمنی به سل مبتلا شده اند.

بیش از 90 درصد موارد بیماری و مرگ ناشی از سل در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه رخ می دهد. در این کشورها نیز 75 درصد موارد ابتلا به سل مربوط به فعال ترین گروه سنی به لحاظ اقتصادی (یعنی 15 تا 54 ساله ها) است. در کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه، یک فرد بزرگسال مبتلا به سل به طور متوسط سه تا چهار ماه قادر به کار کردن نیست و بنابراین ابتلای یک فرد بزرگسال به سل می تواند ضرر اقتصادی بزرگی را به خانواده او تحمیل کند.

بیماری سل چه ارتباطی با کرونا دارد؟

ارتباط مشترک سل و کرونا این است که هر دو بیماری عمدتا منجر به گرفتار شدن افرادی می شوند که ضعف ایمنی شدیدی دارند. به جز این مساله، سل و کرونا ارتباط مستقیم دیگری با یکدیگر ندارند، زیرا سل یک بیماری باکتریایی ولی کرونا یک بیماری ویروسی است، اما این طور نیست که شیوع کرونا منجر به رشد آمار مبتلایان به سل در جهان شده باشد.

این نکته ای است که دکتر پیام طبرسی، رئیس کمیته تشخیص و درمان کووید در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: شیوع کرونا در کشورمان منجر به افزایش موارد ابتلا به سل نشده، اما متاسفانه احتمال شناسایی سل در ایران بعد از گسترش کووید19 کمتر شده است، زیرا بسیاری از افراد دارای علایم سل در دوران شیوع کرونا از مراجعه به مراکز درمانی هراس دارند و به همین دلیل، میزان شناسایی سل در کشورمان در دوره کرونا کمتر شده است.

وی افزود: سل یک بیماری عفونی، واگیر، میکروبی و باکتریایی است که از راه های تنفسی وارد بدن می شود. سل از دیرباز با انسان ها همراه بوده و خوشبختانه میزان شیوع آن در کشورمان در دهه های اخیر به شدت کم شده است. البته در دوران کرونا میزان شناسایی موارد سل مثبت در ایران کاهش یافته است، اما این مساله نشان دهنده کاهش میزان شیوع سل در ایران در دوره کرونا نیست.

در هنگام ابتلا به سل، چطور از تشدید بیماری جلوگیری کنیم؟

طبرسی در بخش دیگری از صحبت هایش تاکید کرد: اکنون که شاهد بهبود وضعیت کرونا در کشورمان نسبت به چند ماه پیش هستیم، امیدواریم که مبتلایان به سل و سایر بیماری های عفونی بیشتر به مراکز درمانی مراجعه کنند تا آمار شناسایی و درمان این موارد نیز در کشورمان افزایش یابد. البته این امیدواری وجود دارد که استفاده عمومی از ماسک در دوره کرونا اساسا منجر به کاهش میزان شیوع سل و دیگر بیماری های تنفسی شده باشد.

این متخصص بیماری های عفونی درباره مهمترین راهکارهای پیشگیری از تشدید بیماری سل توضیح داد: برای این که بیماری سل فعال در افراد دارای علامت تشدید نشود، کسانی که بیش از چهار هفته دچار سرفه می شوند، افرادی که شاهد تب های چند روزه، کاهش وزن غیرقابل توجیه و تعریق بیش از حد هستند، حتما لازم است که به سرعت برای شناسایی سل به مراکز درمانی مراجعه کنند.

وی در پایان تصریح کرد: بیماری سل هرچه زودتر شناسایی شود، امکان انتقال آن به افراد دیگر کاهش می یابد، بنابراین اساسا مهمترین راه کنترل بیماری سل در جامعه، شناسایی هرچه زودتر موارد مبتلا به این بیماری است.