رهایی خطرناک فرزندان بهزیستی بعد از 18 سالگی در شهر / فعالان اجتماعی چه می گویند + فیلم

فرزندان بهزیستی کودکان و نوجوانانی هستند که تا 18 سالگی در مراکز دولتی و خصوصی زیر نظر این سازمان تربیت می شوند. فرزندان بهزیستی بی سرپرست یا فاقد سرپرست موثر هستند و بنابراین در 18 سالگی نیز عملا هیچ خانواده ای ندارند. فرزندان بهزیستی در سال های تربیت خود در مراکز شبانه روزی دولتی و خصوصی کمتر با مهارت های لازم برای جذب شدن به بازار کار آشنا می شوند و این در حالی است که براساس قانون، فرزندان بهزیستی باید بلافاصله بعد از 18 سالگی ترخیص شوند. آشنا نبودن فرزندان بهزیستی با مهارت های شغلی، فقدان آموزش های اجتماعی کافی برای آنها و نداشتن خانواده و راهنما باعث می شود که ترخیص دختران و پسران بهزیستی بعد از 18 سالگی با مخاطرات فراوانی همراه شود.  

پسران بهزیستی در خطر اعتیاد؛ دختران در معرض فساد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، فرقی نمی کند که دختر باشند یا پسر، در مرکز دولتی زندگی کنند یا خصوصی، دانشگاه قبول شده باشند یا نه، آنها در هر صورت وقتی 18 ساله شدند و به سن قانونی رسیدند، از نظر سازمان بهزیستی باید زندگی مستقل را آغاز کنند و تنها کمک این سازمان به این نوجوانان، مبلغی حدود 50 میلیون تومان است که در اختیار آنها می گذارد و از آنها می خواهد که با این مبلغ برای خود جایی را اجاره کنند و شغلی را فراهم کنند.

سازمان بهزیستی اما در حالی فرزندان خود را با این حال در جامعه رها می کند که عمده نوجوانان تربیت یافته در مراکز دولتی و خصوصی بهزیستی با وجود تمام زحماتی که مربیان آنها برایشان می کشند، نه تنها مهارت های لازم برای یافتن شغلی مناسب را ندارند، بلکه فاقد بسیاری از آموزش های اجتماعی هستند و همین مساله باعث می شود که گرگ های جامعه یعنی همان باندهای مواد مخدر در کمین نوجوانان ترخیص‌شده از مراکز شبانه روزی بنشینند و نقشه های مختلفی را برای بیرون کشیدن پول این نوجوانان از دستشان و کشاندن آنها به دامان آسیب های اجتماعی بکشند.

در چنین شرایطی به گفته فعالان حوزه آسیب های اجتماعی، باندهای مواد مخدر که از چند ماه قبل از ترخیص هرکدام از فرزندان بهزیستی آنها را تحت نظر می گیرند، وقتی این فرزندان از مراکز مختلف جدا می شوند، با آنها طرح دوستی می ریزند و با توجه به این که بسیاری از این نوجوانان نمی توانند شغلی مناسب برای خود پیدا کنند، به ناچار جذب باندهای مواد مخدر می شوند. در این وضعیت هم سرنوشتی جز اعتیاد در کمین پسران و نتیجه ای جز فساد در کمین دختران رهاشده از بهزیستی نیست.

ابتلای گروهی پسران رهاشده از بهزیستی به ایدز

این نکته ای است که سمانه نائینی، فعال حوزه آسیب های اجتماعی در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: بچه های بهزیستی اعتقاد دارند که دو بار رها می شوند، یک بار توسط پدر و مادر و یک بار توسط بهزیستی؛ زیرا این نوجوانان در 18 سالگی که هنوز قدرت تصمیمم گیری صحیح برای آینده خود ندارند با گرفتن حدود 50 میلیون تومان پول از بهزیستی ترخیص می شوند.

وی افزود: پیشفرض سازمان بهزیستی این است که نوجوانان ترخیص شده از مراکز شبانه روزی، با این پول هم برای خود خانه ای تهیه می کنند و هم می توانند یک شغل پیدا کنند. اما پر واضح است که در وضعیت اقتصادی دشوار امروز کشور، با این مبلغ اندک نمی توان چنین کارهایی را انجام داد. بنابراین در شرایطی که هنوز نوجوانان 18 ساله، توان و ظرفیت مستقل شدن ندارند، آنها طبق مقررات بهزیستی در شرایطی رها می شوند که خطرات بسیاری در کمین آنهاست.

این فعال حوزه آسیب های اجتماعی، در همین راستا خاطره ای را از دوران فعالیت خود در یک مرکز مبارزه با ایدز تعریف کرد و گفت: بر اساس تحقیقات میدانی در یک مکان خاص، ما در مقعطی مشخص با پسران 19 ساله مبتلا به ایدز زیادی مواجه شدیم و در تحقیقات بیشتر متوجه شدیم که یک مرکز پسرانه نگهداری از کودکان بی سرپرست در اطراف آن مکان وجود داشت که همگی جذب باندهای مواد مخدر فعال در اطراف آن مرکز شده بودند.

وی در ادامه تاکید کرد: باندهای مواد مخدر از یک سال پیش از ترخیص این نوجوانان از مرکز شبانه روزی، آنها را زیر نظر می گرفتند تا بتوانند در هنگام ترخیص نوجوانان با آنها طرح دوستی بریزند و مبلغ دریافتی از بهزیستی را از چنگ آنها بیرون بکشند. زمانی هم که پول این نوجوانان به اتمام می رسید، آنها از روی ناچاری به کارتن خوابی، اعتیاد و روابط پرخطر روی می آوردند و بعد هم خودشان فروشنده مواد مخدر می شدند.

دختران 18 ساله بهزیستی وسط آسیب های شهر رها می شوند

با توجه به این که سازمان بهزیستی یکی از زیرمجموعه های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی محسوب می شود، اخیرا اکبر رجبی، فعال حوزه اجتماعی و مدیر جمعیت طلوع بی نشان ها در نشست مشترکی با وزیر رفاه، نسبت به رها شدن نوجوانان بهزیستی توسط مراکز دولتی و خصوصی زیر نظر این سازمان به حجت الله عبدالملکی اعتراض کرد و گفت: متاسفانه ما زنان و دختران زیادی را داریم که در بیابان های اطراف تهران رها شده اند و فقط سگ ها از آنها مراقبت می کنند. به نظر می رسد که ما این زنان را از یاد برده ایم، آن هم در شرایطی که آنها ناموس ما محسوب می شوند.

وی افزود: جای زنان و دخترانی که توسط بهزیستی رها می شوند، بیابان های اطراف تهران نیست، دولت باید روی مردم حساب کند، زیرا اگر شهروندان صداقت و شفافیت ببینند، پای کار می آیند، چون مردم کشور خود را دوست دارند و تمایل دارند که هر طور شده است به هموطنان خود کمک کنند.

رجبی خطاب به وزیر رفاه تاکید کرد: چرا بهزیستی به دخترانی که به 18 سالگی می رسند، می گوید برو و آنها را وسط آسیب های شهر رها می کند. بهزیستی به فرزندان خود در 18 سالگی 50 میلیون تومان می دهد، اما هیچ برنامه ای برایشان ندارد. ما از وزارت رفاه می خواهیم به درمانگران و تسهیلگران بخش خصوصی مجوز بدهد تا بتوانند به فرزندان رهاشده بهزیستی کمک کنند و برایشان شرایط بهتری را بعد از ترخیص فراهم کنند.

نجات فرزندان بهزیستی از آسیب های اجتماعی با مهارت آموزی

نکته مهمی که در این میان باید به آن توجه داشت این است که اگر بهزیستی بتواند شرایطی را فراهم کند که مراکز شبانه روزی دولتی و خصوصی بتوانند در دوران تربیت نوجوانان، مهارت های فردی، اجتماعی و شغلی بیشتری را به آنها بیاموزند، احتمال دچار شدن این نوجوانان به آسیب های اجتماعی کاهش خواهد یافت. البته بهزیستی وظیفه دارد برای دچار نشدن این نوجوانان به دام آسیب های اجتماعی، امکانات مناسب تری را برای زندگی مستقل آنها فراهم کند و مبلغ بیشتری را هم در اختیارشان بگذارد.

این نکته ای است که مهری سلمان زاده، مدیرمسئول بخش نوجوانان بنیاد خیریه زینب کبری (س) در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و گفت: طبیعی است که تجربه استقلال ناگهانی برای فرزندی که از ابتدای تولد تا 18 سالگی در مراکز شبانه روزی زندگی کرده، به شدت با احساس نگرانی و ناامنی همراه است؛ بخصوص که یافتن شغل برای نوجوانان دختر 18 ساله چه به دانشگاه بروند و چه نخواهند تحصیلات عالی را ادامه دهند، با دشواری های زیادی مواجه است و تا زمانی هم که ما نتوانیم شغل مناسبی را برای نوجوانان خود پیدا کنیم، مجوزی برای  ترخیص کسب نمی شود.

این مددکار اجتماعی با بیان این که طبیعتا بخشی از فرزندان حاضر در مراکز شبانه روزی، پتانسیل لازم برای ورود به دانشگاه را ندارند، گفت: میزان علاقمندی به تحصیل، سطح یادگیری، اختلالات تمرکزی و تحصیلی فرزندان بی سرپرست یا فاقد سرپرست موثر نیز مانند دیگر کودکان و نوجوانان کشورمان متفاوت است و بنابراین امکان این که همه فرزندان بهزیستی در دانشگاه پذیرفته شوند، وجود ندارد.

لزوم به‌روزرسانی دستورالعمل های ترخیص فرزندان بهزیستی

سلمان زاده در بخش دیگری از صحبت هایش به جامع نبودن برخی ازدستورالعمل های ابلاغی بهزیستی برای ترخیص نوجوانان اشاره کرد و گفت: متاسفانه بسیاری از دستورالعمل های قانونی که سازمان بهزیستی برای ترخیص فرزندان ساکن درمراکز  شبانه روزی در نظر گرفته است، به واقعیت های زندگی شبانه روزی و شبه خانواده نزدیک نیست.

وی افزود: با توجه به شرایط سخت و پیچیده اقتصادی موجود در جامعه، مبالغ حمایتی که بهزیستی به نوجوانان در آستانه ترخیص ارائه می کند، بسیار پایین است. این در حالی است که یکی دیگر  از شرایط ترخیص و استقلال فرزند نوجوان  این است که حتما فرزندان ما حتی اگر دانشجو شده باشند، در هنگام ترخیص باید شغل ثابت همراه با بیمه داشته باشند. اما متاسفانه در جامعه به سختی می توان برای فردی که دانشجو است، شغلی همراه با بیمه پیدا کرد.

این مددکار اجتماعی در توضیح بیشتر درباره این شرایط گفت: در بسیاری از موارد فرزندان ما به سنی می رسند که نباید در خانه نوجوان باشند و حتی با توجه به حضور بچه های کوچکتر در مرکز، ادامه حضور فرزندان ما در خانه نوجوان به صلاح نیست. ضمن این که در این شرایط، حتی خود نوجوانان ما تمایل دارند که به دلیل جاذبه های اجتماعی زندگی مستقل و آزادی های موجود در زندگی خارج از شبه خانواده، هر چه زودتر استقلال خود را آغاز کنند، اما با توجه به نکاتی که اشاره شد، شرایط برای ما و نوجوانانی که می خواهند ترخیص شوند، بسیار دشوار است.

مجلس و بهزیستی در دستورالعمل های ترخیص نوجوانان بی سرپرست تجدید نظر کنند

سلمان زاده در همین راستا پیشنهاد کرد: اصلاح و بازبینی یک سری  دستورالعمل های موجود برای ترخیص فرزندان حاضر در مراکز شبانه روزی  شرایطی را فراهم خواهد کرد که مقررات قابل اجرا و همراه تری جهت تعیین تکلیف در زمان استقلال لحاظ شود، چون بخشی از فرزندان ما نمی خواهند یا نمی توانند به دانشگاه بروند و در چنین شرایطی ما می توانیم با مهارت آموزی مناسب، در آستانه 18 سالگی برای فرزندان خود شغلی را دست و پا کنیم.

مدیرمسئول بخش نوجوانان بنیاد خیریه زینب کبری (س) ادامه داد: طبیعی است ترخیص فرزندی که بعد از اخذ مدرک دیپلم، تمایلی به رفتن به دانشگاه ندارد و می خواهد به سر کار برود، با فرزندی که توانایی، علاقه و استعداد رفتن به دانشگاه را دارد، باید مسیرهای متفاوتی را داشته باشد. بنابراین وجود یک دستورالعمل یکسان برای تمام فرزندان مخاطراتی را ایجاد می کند که هم دست موسسات دولتی و خصوصی نگهداری از نوجوانان بی سرپرست و فاقد سرپرست موثر را می بندند و هم این نوجوانان را بلاتکلیف می گذارد.

وی در پایان تصریح کرد: امید است با تغییرات و بازبینی یک سری شرایط ترخیص و همراهی بیشتر در این راستا، بتوانیم نوجوانان در آستانه ترخیص را به مسیر رسیدن به موفقیت های بعدی خود هدایت کنیم.