آموزش ثروتمند شدن به کودکان از 4 سالگی / کمتر از 20 درصد ایرانیان بزرگسال،سواد مالی مناسبی دارند

بسیاری از انسان ها از دوران کودکی آرزوی ثروتمند شدن را در ذهن خود می پرورانند. مسیر ثروتمند شدن برای بسیاری از افراد که خانواده ثروتمندی ندارند، چندان ساده نیست، اما بازهم هستند کسانی که در ابتدا زندگی چندان مرفهی ندارند، اما می توانند مسیر ثروتمند شدن را به خوبی طی کنند. در این میان آن طور که دکتر کیانوش رضایی، کارشناس اقتصادی می گوید، مهمترین اصل برای ثروتمند شدن، برخورداری از مهارت های سواد ملی است. مهارت هایی که اگر والدین از همان چهار سالگی به فرزندان خود بیاموزند، آنها را به مسیر ثروتمند شدن هدایت می کنند. اما سواد مالی چیست و آن را چگونه می تواند به کودکان آموزش داد؟ 

یادگیری سواد مالی توسط والدین،شرط آموزش ثروتمند شدن به کودکان 

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، این روزها که شرایط معیشتی برای تمام خانواده ها اعم از فقیر و ثروتمند دشوار شده است، مهمترین اصل برای مدیریت امور مالی توسط خانواده ها برخورداری از سواد مالی مناسب است. یعنی خانواده ها باید اصولی را بلد باشند که بتوانند دخل و خرج خود را مدیریت کنند و تا حد امکان به پس انداز کردن برای روزهای مبادا نیز فکر کنند. البته رعایت این اصول در شرایطی که درآمد بسیاری از خانوارها پایین تر از خط فقر است، چندان راحت نیست، اما بازهم مدیریت دخل و خرج در این شرایط هم غیرممکن نخواهد بود. 

اگر خانواده ها اصول سواد مالی را یاد بگیرند و آنها را از همین امروز به کودکان و نوجوانان خود بیاموزند، در آینده شاهد تربیت نسلی خواهیم بود که مدیریت دخل و خرج خود را بلد هستند و حتی می توانند در شرایط دشوار اقتصادی در مسیر ثروتمند شدن گام بردارند. نکته مهم این است که ارتقای سواد مالی کودکان، اصلی است که والدین باید از همان سنین پایین فرزندان خود، آن را جدی بگیرند تا اولا فرزندان آنها زودتر مسیر استقلال از خانواده خودشان را آغاز کنند و ثانیا کودکان و نوجوانان در سنین بزرگسالی کمتر با مشکلات مالی مواجه شوند. 

دکتر کیانوش رضایی، کارشناس اقتصادی البته در گفت و گو با رکنا معتقد است والدین زمانی می توانند اصول سواد مالی را به کودکان خود بیاموزند که خودشان این اصول را فرا گرفته باشند. این در حالی است که متاسفانه اصول سواد مالی در هیچ مقطعی به ایرانیان آموزش داده نمی شود و مردم ایران عمدتا بر مبنای تجربیات شخصی یا خانوادگی خود به مدیریت دارایی ها و درآمدهایشان می پردازند و در بسیاری از موارد دست به انجام ریسک هایی می زنند که بعضا برایشان گران تمام می شود و آنها را از ثروتمند شدن دور می کند. 

70 کشور استراتژی ملی سواد مالی دارند 

رضایی با اشاره به تدوین استانداردهای ویژه سواد مالی در سطح جهان عنوان کرد: در سطح جهان استانداردهای مخصوصی برای سواد مالی تدوین شده است که افراد می توانند با بررسی آنها، چارچوب های محتوایی و عملیاتی لازم برای مدیریت بهتر زندگی مالی خود را فرابگیرند. اکنون هم استانداردهای مخصوص سواد مالی در بیش از صد کشور جهان مورد استفاده قرار می گیرد و حدود 70 کشور نیز براساس این استانداردها، استراتژی ملی سواد مالی را طراحی کرده اند. 

این کارشناس سواد مالی در توضیح بیشتر گفت: استراتژی ملی سواد ملی کشورهای مختلف به این صورت تدوین شده است، نهادهای اقتصادی کشورها به همراه نهادهای آموزشی و بخش خصوصی دور هم جمع شده اند و به دنبال راهکارهایی گشته اند که می تواند شرایط مدیریت مالی افراد را بهتر کند. 

آن طور که این کارشناس اقتصادی می گوید، یونسکو در سال های اخیر در بازتعریف واژه «سواد»، برخورداری از 12 نوع سواد را برای تمام مردم جهان توصیه کرده است که از میان آنها می توان به سواد ارتباطی، سواد رسانه ای، سواد یارانه ای و سواد مالی اشاره کرد. براین اساس مطابق تعریف یونسکو، منظور از سواد مالی، بلد بودن راهکارهای مناسب مدیریت مالی دخل و خرج خانواده و دانستن روش های پس انداز است. 

همچنین به گفته رضایی، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در تعریف سواد مالی آورده است که منظور از سواد مالی، دانشی است که برخورداری از آن می تواند تبدیل به مهارت ها و رفتارهایی شود که تصمیم گیری مالی افراد برای رفاه شخصی خود و خانواده شان را تسهیل می کند. یعنی از نظر این سازمان، سرپرستان خانوار باید آگاهی و دانشی از مسائل مالی پیدا کنند که بتوانند تصمیم های عملیاتی مناسبی برای بهبود وضعیت رفاه مالی خانواده خود بگیرند. 

در چنین شرایطی از نظر این کارشناس اقتصادی، اگر در ایران هم نهادهای آموزشی و اقتصادی اعم از وزارتخانه های آموزش و پرورش و اقتصاد، اقدامات کافی را برای ارتقای سواد مالی شهروندان انجام می دادند، چالش هایی مثل افت و خیز شدید بورس تهران در سال گذشته یا هجوم مردم به صف های خرید دلار در هنگام افزایش قیمت این ارز کمتر اتفاق می افتاد. 

کمتر از 20 درصد ایرانیان بزرگسال سواد مالی مناسبی دارند 

رضایی با تاکید بر پایین بودن سطح سواد مالی بیشتر شهروندان ایران گفت: متاسفانه کمتر از 20 درصد بزرگسالان ایران یعنی افراد بالای 18 سال از سواد مالی مناسبی برخوردارند و عملا سواد مالی مردم ما از میانگین جهانی و حتی متوسط کشورهای منطقه بسیار پایین تر است؛ به نحوی که در کشورهای اطراف ایران از جمله ترکیه، عربستان، تاجیکستان، هند و پاکستان استراتژی ملی سواد مالی تدوین شده و در برخی از این کشورها نیز اجرای این استراتژی آغاز شده است و آنها مشغول یاد دادن نحوه ارتقای سواد مالی به افراد جامعه خود هستند. 

این کارشناس سواد مالی ادامه داد: برخوردار نبودن از سواد مالی مناسب منجر به آسیب های زیادی به مردم ایران در سال های اخیر شده است . به همین دلیل، اخیرا برخی مسئولان از جمله آقای خاندوزی، وزیر اقتصاد، بحث هایی را درباره لزوم ارتقای سواد مالی شهروندان ایرانی مطرح کرده اند و این امیدواری وجود دارد که در سال های آینده رفته رفته وضعیت سواد مالی تمام شهروندان بهتر شود. 

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: بدون تردید ارتقای سطح سواد مالی تمام خانواده ها می تواند به بهبود وضعیت دخل و خرج افراد در شرایط مختلف کمک کند و در این شرایط دشوار اقتصادی، فرصتی را فراهم کند که افراد بتوانند بهتر به مدیریت درآمدها و دارایی های خود بپردازند. همچنین نهادینه کردن موضوع سواد مالی در کودکان نیز می تواند منجر به آن شود که ما در آینده نسلی داشته باشیم که با مدیریت مالی مناسب کمتر دچار مشکلات اقتصادی حاد شوند. 

مهارت های سواد مالی را در قالب بازی کردن به کودکان یاد بدهیم 

رضایی با بیان این که کودکان زمانی می توانند از سواد مالی مناسبی برخوردار باشند که والدین آنها نیز خودشان این مهارت را فرا گرفته باشند، گفت: والدین زمانی می توانند سواد مالی را به کودکان خودشان یاد بدهند که ابتدا خودشان این مهارت را بلد باشند. بعد هم مناسب ترین راهکار برای آموزش سواد مالی به کودکان، یاد دادن مهارت های مربوطه از طریق بازی کردن است. 

این کارشناس سواد مالی ادامه داد: خانواده ها می توانند با تعریف کردن داستان و طراحی بازی برای کودکان خود آنها را با انواع مفاهیم پولی و مالی آشنا کنند. البته نحوه ارائه این آموزش ها برای هر گروه سنی از کودکان و نوجوانان متفاوت است، اما بازهم باید توجه داشت که کودکان از 4 سالگی آماده پذیرش مفاهیم پولی و مالی می شوند و والدین باید از طریق بازی، آنها را با مفهوم پول، شغل، درآمد، خرید، فروش، قیمت، سرمایه و ... آشنا کنند. 

مدیریت مخارج، مهمترین اصل سواد مالی کودکان 

رضایی در همین راستا تاکید کرد: اولین چیزی که کودکان درباره مسائل مالی باید یاد بگیرند، این است که چگونه مخارج خودشان را مدیریت کنند. یعنی کودکان باید بیاموزند بودجه ای که به صورت «پول تو جیبی» به آنها می رسد، محدودیت دارد و آنها باید براساس محدودیت بودجه خود برای خرید اقلام مختلف یا پس انداز آن تصمیم بگیرند.

همچنین به گفته این کارشناس اقتصادی، والدین باید به کودکان یاد بدهند که می توانند با صرفه جویی در مخارج خود و پس انداز کردن به اهداف بزرگتر مالی خود برسند و آنها با کمک خانواده انجام پس انداز می توانند وسایلی را برای خود تهیه کنند که داشتن  آنها را آرزو دارند. 

وی در ادامه تاکید کرد: ما باید کودکان را آگاه کنیم که چگونه می توانند از لذت حال حاضر خود دست بکشند و با پس انداز کردن «پول تو جیبی» خود، بعدا کالاهایی را برای خودشان بخرند که می تواند لذت بیشتری را نصیب آنها کند. 

باید به کودکان خود دستمزد بدهیم 

راهکار دیگری که رضایی برای ارتقای سطح سواد مالی کودکان پیشنهاد کرد، این است که خانواده ها از کودکی انجام اموراتی را به فرزندان خود واگذار کنند که جز وظایف روزمره آنها نیست و در قبال آن به کودکان خود دستمزد بدهند. 

به طور مثال، از نظر این کارشناس سواد مالی، جمع کردن وسایل اتاق جزو وظایف روزمره یک کودک است، اما کمک کردن به مادر در تمیز کردن منزل یا کمک کردن به پدر در شستن خودرو می تواند جزو کارهایی باشد که والدین می توانند در قبال آن به کودکان خود، مبلغی بیش از «پول تو جیبی» همیشگی آنها، دستمزد پرداخت کنند. 

این کارشناس اقتصادی در توضیح بیشتر گفت: والدین باید به کودکان خود به طور شفاف بگویند که چه کارهایی می تواند جزو امتیازهای ویژه آنها برای کسب درآمد باشد تا کودکان بابت انجام هر کاری از والدین خود پول طلب نکنند. 

ضمن این که به گفته این کارشناس سواد مالی، والدین می توانند ضمن صحبت کردن با اقوام نزدیک خود، از آنها بخواهند که در صورت تمایل، انجام بعضی از امور روزمره خودشان را به کودکان آنها واگذار کنند و در قبال آنها به کودکان دستمزد بدهند تا فرزندان از سنین پایین با ارزش کار کردن و کسب درآمد آشنا شوند. 

صدقه دادن را به کودکان بیاموزیم 

در این میان اما آن طور که رضایی می گوید، برای این که دستمزد دادن به کودکان بابت انجام کارهای مختلف، آنها را به افرادی مادی گرا تبدیل نکند، والدین باید برخی اصول اخلاقی را نیز به کودکان خود بیاموزند. از جمله این اصول اخلاقی نیز این است که کودکان باید حداقل 10 درصد از مبلغ پس انداز خود را در جهت کمک به دیگران صرف کنند و در واقع، والدین باید طوری کودکان خود را تربیت کنند که آنها یادشان باشد برخی افراد جامعه نیاز به کمک گرفتن از دیگران دارند و این وظیفه همه انسان ها از کوچک و بزرگ است که به هم نوعان خود کمک کنند. 

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اگر والدین مفهوم بخشش و صدقه دادن را به کودکان خود بیاموزند، دیگر کودکان آنها با دستمزد گرفتن بابت انجام برخی امور خاص، مادی گرا یا اصطلاحا «پولکی» نخواهند شد، بلکه ارزش واقعی کار کردن و دستمزد گرفتن را یاد خواهند گرفت. البته باید توجه داشت که کودکان مفاهیم پولی و مالی را در بلندمت فرا خواهند گرفت و والدین نباید انتظار داشته باشند که با چند روز کار کردن با کودکان خود، حتما فرزندان آنها سواد مالی را به نحو مطلوبی یاد بگیرند. 

این کارشناس سواد مالی در ادامه تاکید کرد: هرچه والدین ارائه آموزش های مربوط به سواد مالی را در سنین پایین تر به کودکان خود آغاز کنند، فرزندان آنها این مهارت ها را بهتر فراخواهند گرفت و در بزرگسالی کمتر دچار مشکلات معیشتی خواهند شد. در این میان چهار سالگی بهترین سن برای ارائه آموزش های مربوط به سواد مالی به کودکان است. البته والدین می توانند ارائه این آموزش ها را از سنین بالاتر نیز آغاز کنند و نکته مهم این است که والدین باید با هر گروه سنی بسته به نحوه درک خودشان ارتباط برقرار کنند و سواد مالی را به آنها یاد بدهند. 

لزوم آموزش نحوه مناسب قرض کردن به کودکان 

رضایی در بخش دیگری از صحبت هایش، مفهوم «بدهی» را نیز از دیگر مفاهیمی دانست که والدین باید در خلال مباحث مربوط به سواد مالی به کودکان خود یاد بدهند. او در توضیح بیشتر گفت: والدین باید به کودکان خود بیاموزند که می توانند در مواقع ضروری و برای امور مهم از دیگران قرض کنند یا از بانک وام بگیرند.

البته به گفته این کارشناس سواد مالی، متاسفانه شاهد آن هستیم که برخی بزرگسالان به دلیل برخوردار نبودن از مهارت های مربوط به سواد مالی، حتی وقتی که می خواهند وسایل منزل خود را عوض کنند هم از بانک وام می گیرند و این وام نه تنها شرایط مالی آنها را بهتر نمی کند، بلکه منجر به بدتر شدن وضعیت معیشتی آنها می شود. 

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: والدین باید به کودکان خود یاد بدهند که قرض کردن و وام گرفتن در هر کاری شایسته نیست و اساسا بدهی به دو دسته «بدهی خوب» و «بدهی بد» تقسیم بندی می شود و خانواده ها باید کودکان خود را طوری بار بیاورند که صرفا در شرایطی که می تواند در بلندمدت به نفع آنها باشد، از دیگران قرض یا وام بگیرند. 

سواد مالی باید جزو برنامه آموزشی مدارس باشد  

نکته مهم دیگری که رضایی به آن اشاره کرد، این است که موضوعات مربوط به سواد مالی جزو دروس اختیاری یا بعضا اجباری است که کشورها در نظام آموزشی خود قرار داده اند تا کودکان و نوجوانان آنها از سنین پایین مهارت های مالی مختلف را یاد بگیرند و بتوانند در آینده وضعیت معیشتی خود را بهبود ببخشند، اما در ایران، نه تنها سواد مالی به کودکان و نوجوانان آموزش داده نمی شود، بلکه حتی جوانان و بزرگسالان هم بسیاری از مهارت های مربوط به سواد مالی را بلد نیستند و حتی نمی توانند برای یافتن یک شغل رزومه بنویسند و درخواست بدهند. به همین ما حتما باید سواد مالی را جزو برنامه آموزشی مدارس قرار دهیم. 

به گفته این کارشناس سواد مالی، صرف نظر از فعالیت هایی که والدین می توانند در قبال انجام آنها به کودکان و نوجوانان خود پول بدهند، اگر فرزندان از همان سنین کودکی یا اوایل نوجوانی، کار کردن در محیط حرفه ای را به صورت محدود تجربه کنند، هم به تدریج مهارت های اجتماعی آنها ارتقا پیدا می کند و هم آنها با مهارت های مختلف خود آشنا می شوند و تلاش می کنند که این مهارت ها را توسعه دهند تا در بزرگسالی بتوانند درآمد بیشتری به دست آورند. 

سرمایه گذاری اصولی را به کودکان خود آموزش بدهیم 

همچنین از نظر رضایی، وقتی کودکان و نوجوانان بتوانند به طرق مختلف برای خودشان درآمد کسب کنند، خانواده ها باید به آنها یاد بدهند که چطور می توانند مازاد درآمد خود را در مسیرهای مختلف سرمایه گذاری کنند که طبیعتا یکی از این مسیرها، بازار سرمایه است. البته خانواده ها باید توجه کنند که چه خودشان و چه فرزندان آنها صرفا باید مازاد درآمد خود را به بورس و دیگر بازارهای مالی پرریسک بیاورند و هیچ گاه توصیه نمی شود که کسی، دارایی خود را بفروشد و به بازار سرمایه بیاورد. 

این کارشناس اقتصادی، مشورت گرفتن از متخصصان را از دیگر اصول حرفه ای سواد مالی توصیف کرد و تاکید داشت: خانواده ها هم خودشان باید در زمینه امور مالی خود بخصوص درباره سرمایه گذاری در حوزه های مختلف یاد بگیرند که باید با افراد حرفه ای تر از خودشان مشورت کنند و هم باید به کودکان و نوجوانان خود بیاموزند که حتما لازم است پیش از خرید هر وسیله قیمتی یا انجام هر نوع سرمایه گذاری با بزرگترها و سایر افرادی که اطلاعات کافی در یک حوزه را دارند، مشورت کنند تا با کمترین ریسک بخشی از درآمد خود را در زمینه های مختلف صرف کنند. 

وی در پایان تصریح کرد: تمام شهروندان از کوچک و بزرگ باید توجه داشته باشند که تمام فعالیت های روزمره زندگی آنها به نوعی بال مفاهیم مالی مرتبط است و اگر افراد در حد کافی از سواد مالی برخوردار نباشند، نمی توانند تصمیم گیری مالی درستی در زندگی خود انجام دهند و طبیعتا نمی توانند اصول مدیریت دخل و خرج را نیز به کودکان خود بیاموزند. اگر هم این روند ادامه پیدا کند، ما با خانواده هایی مواجه خواهیم شد که هم خودشان نمی توانند وضعیت معیشتی خود را سامان ببخشند و هم نمی توانند فرزندان خود را به مسیر ثروتمند شدن هدایت کنند.