بندر ماهشهر آلوده ترین نقطه جهان است / حال مردم و ماهی ها خوب نیست!

پتروشیمی ماهشهر زیر مجموعه منطقه ویژه اقتصادی در محدوده ای به وسعت 2 هزار و 850 هکتار در جنوب غربی ایران و در ساحل خلیج فارس، واقع در شهرستان ماهشهر، بخش بندرامام خمینی قرار گرفته شده است. پتروشیمی ماهشهر از نظر موقعیت جغرافیایی، که در منطقه بندر امام قرار دارد از طریق خور موسی به آب های آزاد بین المللی و از طریق راه های دسترسی به راه آهن سراسری به ترکیه، اروپا و آسیای مرکزی دسترسی دارد. پتروشیمی ماهشهر در منطقه ای قرار دارد که به عنوان بخشی از استان خوزستان، همانند یک پایگاه استراتژیک و تاثیرگذار در مناطق نفت و گازخیز ایران عمل کرده است. به طوری که پتروشیمی ماهشهر توانسته دستیابی به منابع نفت و گاز مواد اولیه و خوراک واحدهای صنعتی را فراهم آورد. اما آیا پتروشیمی ماهشهر و این منطقه ویژه تاکنون توانسته است به دستورالعمل های محیط زیستی عمل کند؟

به گزارش اقتصادی رکنا، چندی پیش در تاریخ 4 اردیبهشت 1400 رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ماهشهر از معرفی مدیران 2 شرکت پتروشیمی در منطقه‌ ویژه اقتصادی ماهشهر به دلیل آلودگی‌های زیست محیطی به مراجع قضایی خبر داد. ایجاد آلودگی و رعایت نکردن الزام های زیست محیطی و بی توجهی به تذکرها و اخطاریه‌ های صادر شده از سوی اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بندر ماهشهر، موجب معرفی مدیران این 2 پتروشیمی به مراجع قضایی بود. طبق قوانین، رعایت دستورالعمل‌ های زیست محیطی برای همه واحدهای صنعتی اجباری است و در صورت تخلف و ایجاد آلودگی، برابر قانون با مجموعه‌ هایی که با آلودگی باعث تهدید علیه بهداشت عمومی شوند، برخورد قانونی صورت می‌ گیرد.

همچنین براساس گزارش ها تیر ماه سال 99 یکی از پتروشیمی‌ های مستقر در شهرستان بندر ماهشهر به دلیل تخلیه پساب آلوده به دریا و آلودگی محیط زیست به مراجع قضایی معرفی شد. این در حالی است که پیش از این نیز اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان نسبت به آلودگی آب و خاک شهرستان‌ های اهواز و ماهشهر هشدار داد و اعلام کرد: "نتایج مطالعات نشان می‌ دهد که میزان جیوه در خورموسی در ماهشهر در جنوب خوزستان بالاتر از میانگین جهانی است و ماهی‌ های این منطقه به جیوه آلوده هستند."

از طرفی اردیبهشت ماه امسال مدیر کل شیلات خوزستان با اشاره به تاثیر آلایندگی صنایع پتروشیمی بر کاهش آبزیان بندر ماهشهر گفت: "خوریات ماهشهر که در گذشته زیستگاه بسیاری از ماهیان دریایی و صیدگاه مهمی برای صیادان بودند، به حدی از منابع آبزی تخلیه شده‌اند که صیادان مجبور شده‌اند به زیستگاه‌ های دیگر مهاجرت کنند."

این موضوعات از مسائلی است که رسیدگی به آن جزو وظایف ذاتی دستگاه‌ های زیست محیطی است. اما شاهد هستیم که هیچگونه اقدامی در راستای آن صورت نمی گیرد.

در خصوص وضعیت زیست محیطی بندر ماهشهر گفتگوی رکنا با محمدرضا محبوب فر، کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار، عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران، عضو انجمن آمایش سرزمین ایران را بخوانید:

محبوب فر در ابتدا به شهرستان بندر ماهشهر پرداخت و گفت: بندر ماهشهر جزو استان خوزستان است و شهری که به نام ماهشهر کنونی در کشور شناخته می شود 2 بخش ماهشهر قدیم و ماهشهر صنعتی است. بخش قدیمی ماهشهر یک بافت سنتی دارد. زیر ساخت های تصفیه فاضلاب و زیرساخت های توزیع آب آشامیدنی در ماهشهر قدیمی، به صورتی است که اگر یک بارندگی بوجود بیاید و این بارندگی به دلیل این که مشکلاتی از حیث زیرساخت های جمع آوری فاضلاب سطحی دارد، در ماهشهر قدیمی این آب باران به سیلاب تبدیل می شود. این سیلاب به صورتی است که تمام فاضلابی که در اعماق زمین است را متاسفانه به سطح زمین منتقل می کند. در واقع مردم محروم و مستضعف ماهشهر مشکلاتی از این بابت دارند. این مساله بسیار قابل تامل است که ماهشهری که در کنار میادین نفتی است در خوزستان و در کنار استان بوشهر، باید چنین وضعیتی داشته باشد. مساله ای که بسیار جای تاسف دارد.

این کارشناس محیط زیست درباره ماهشهر جدید گفت: این روزها ماهشهر جدید به عنوان قطب پتروشیمی کشور ایران مطرح است. به این معنی که محصولات پالایشگاهی از سایر استان ها از جمله استان بوشهر و سایر شهرستان های خوزستان به بندر ماهشهر و بخش صنعتی و بخش جدید ماهشهر به عنوان قطب پتروشیمی کشور ایران ترانزیت می شود.

این عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران در ادامه گفت: متاسفانه علیرغم احداث واحدهای متعدد پتروشیمی در بندر ماهشهر اما زیر ساخت های جمع آوری فاضلاب و زیر ساخت های تصفیه فاضلاب در این واحدهای پتروشیمی در نظر گرفته نشده است و زیر ساخت ها بسیار ابتدایی و مقدماتی است. به صورتی که حتی اگر واحدهای پتروشیمی دارای تصفیه خانه فاضلاب هم باشند، این فاضلاب خروجی به صورت پساب از واحد پتروشیمی خارج می شود. این فاضلاب  متاسفانه میزان آلایندگی، هم آلایندگی آلی و هم آلایندگی معدنی مثل فلزات سنگین بسیار بالا است و این برای محیط زیست بسیار بسیار خطرناک است.

روزانه نزدیک به 200 هزار متر مکعب پساب پتروشیمی ماهشهر به خلیج فارس ریخته می شود

وی به طور تخصصی در بحث پساب واحدهای پتروشیمی ماهشهر گفت: همین الان که من با شما صحبت می کنم، روزانه نزدیک به 200 هزار متر مکعب پساب پتروشیمی های ماهشهر متاسفانه به آبهای خلیج فارس ریخته می شود. همین مساله منجر به آلودگی محیط زیست در منطقه و همچنین نسبت به این اظهار نظر که آب خلیج فارس در منطقه ماهشهر بسیار آلوده است ما را رهنمود می کند.

بندر ماهشهر آلوده ترین نقطه جهان است

این عضو انجمن آمایش سرزمین ایران گفت: پساب پتروشیمی ها که وارد خلیج فارس می شود، ابتدا وارد برخی از انشعاب های دریا یا همان خلیج فارس تحت عنوان "خور" می شود ، که در ماهشهر خوریات زیادی وجود دارد. این واحدهای پتروشیمی چون تعداد زیادی از آن مستقیما در ساحل این خوریات است و تعدادی هم در ساحل خلیج فارس و دریا است، این فاضلاب یا از طریق خوریات و یا به طور مستقیم وارد دریا می شود. در حال حاضر این انشعاب هایی که از دریا در خشکی یعنی در بندر ماهشهر ایجاد شده است، آلوده ترین نقطه جهان است و ببینید که وضعیت خوریات و وضعیت انشعابات دریا که در بندر ماهشهر کشیده شده است در اثر فقدان زیرساخت های لازم در واحدهای پتروشیمی به چه وضعیتی دچار شده است.

آلودگی های جیوه ای بندر ماهشهر برای انسان و دیگر موجودات بسیار خطرناک است

وی افزود: اما یک نکته دیگری که باید گفته شود این است که این فاضلاب واحدهای پتروشیمی متاسفانه علاوه بر آن که منجر به تخریب محیط زیست می شود و همین خوریات را از لحاظ اکولوژیک و اکوسیستم تهدید می کند و در حال نابودی آن است و به جوی فاضلاب بدل کرده است، متاسفانه برای انسان ها هم بسیار خطرناک است. به دلیل این که ذرات پلیمری و فلزات سنگین و انواع مواد آلی وارد پساب فاضلاب می شود و از واحدهای پتروشیمی خارج و وارد خوریات می شود. این خوریات هم به دلیل این که منابع آب در دسترس از بندر ماهشهر یا از قسمتی که جدید ساز و صنعتی است، برای انسان ها و آبزیان و سایر گونه های گیاهی و گونه های آبزی بسیار خطرناک است. در حال حاضر شاهد هستیم که ماهیان و آبزیان منطقه متاسفانه طبق آزمایشاتی که صورت گرفته است یا به صورت تجربی انجام شده است، به آلودگی جیوه و آلوده به مواد آلی و سایر فلزات سنگین شده است. ضمن این که خلیج فارس هم به دلیل ورود پساب های فاضلاب به آب آن بسیار وضعیت نگران کننده ای پیدا کرده است.

سازمان محیط زیست خود به یک سازمان ضد محیط زیست بدل شده است

محبوب فر در پاسخ به نظارت های سازمان محیط زیست تاکید کرد: از سازمان محیط زیستی که امروز حفاظت و حراست از محیط زیست را یدک می کشد، نمی شود انتظار داشت وقتی این سازمان خودش به یک سازمان علیه محیط زیست بدل شده است، رفع آلودگی کند و رفع مشکل کند.

وی درباره انتقال آب دریا به بخش کویری گفت: تصفیه آب خلیج فارس قطعا امکان پذیر است. هر نوع آب آلوده حتی فاضلاب را می شود تصفیه کرد و مجددا قابل استفاده قرار داد. امروزه در کشورهایی مثل عربستان، اسرائیل، کشورهای اروپایی، سنگاپور، آسیای جنوبی، آسیای شرقی و ایالات متحده واحدهای تصفیه خانه آب و فاضلاب ایجاد شده است که می توانند آب را صد در صد تصفیه کرده و مجددا برای مصرف شرب، کشاورزی و صنعت مورد استفاده قرار بدهند.

این کارشناس محیط زیست افزود: در شهری مثل اصفهان، اصفهانی ها از هر قشر و طبقه ای جلوی سازمان آب منطقه ای تجمع کردند، برای این که حقابه خود را دریافت کنند. این درحالی است که اصفهانی ها در کنار مردم خوزستان اعتراضاتی داشتند و هم زمان شهرهای خوزستان برای وضعیت آب و آلودگی های محیط زیستی در حال اعتراض هستند. وقتی صحبت می کنیم از انتقال آب خلیج فارس یا دریای عمان به مناطق کویری مرکز کشور از جمله اصفهان، انتقال آب منجر به تغییر اکوسیستم شده و منجر به تغییرات اقلیمی می شود و نمی شود گفت آب از خلیج فارس و دریای عمان تصفیه شود و انتقال پیدا کند. من با انتقال آب چه ازجنوب به کویر و چه از شمال به کویر مخالف هستم. به دلیل تغییرات زیست محیطی و تغییرات اکوسیستمی و اقلیمی که متاسفانه الان در کشور ایران بوجود آمده است.

تالاب های کشور تحت هجمه فاضلاب های شهری و صنعتی قرار دارند

وی ادامه داد: مشاهده می شود در زمستان یا اوایل فصل بهار آتش سوزی ارتفاعاتی در شمال کشور، جنگل ها و ارتفاعات زاگرس، زود هنگام است. این آتش سوزی ها خارج از قاعده و در واقع زمان های معمول است. آن هم به دلیل گرمای هوا، کمبود رطوبت و خشکی بیش از حد در این مناطق که همه به دلیل انتقال آب انجام شده است و این مناطق دچار آتش سوزی خود به خود می شود.

محبوب فر در آخر گفت: مناطقی دیگر هم مانند پتروشیمی ماهشهر این وضعیت را دارند. مثل تالاب انزلی، این تالاب در حال حاضر وضعیتی پیدا کرده است که فقط یکی از رودخانه هایی که به تالاب انزلی ریخته می شود، مثل رودخانه هراز تا 70 درصد حجم آب آن کاهش پیدا کرده است. از طرفی هم تالاب انزلی به دلیل ورود فاضلاب های شهری و صنعتی در حال حاضر خشک شده است. این تالاب مثل تالاب بختگان، هامون و گاوخونی است. با این تفاوت که تالاب انزلی در شمال کشور است. علاوه بر تالاب انزلی شاهد چنین پدیده ای در سایر مناطق حفاظت شده و رودخانه های شمالی کشور و حتی دریای خزر هستیم. مثل واحدهای پتروشیمی که در میانکاله فعال هستند. تالاب هایی مثل شادگان و هورالاعظیم در کنار تالاب هایی مثل تالاب ها و دریاچه ها و رودخانه هایی که در استان فارس هستند، متاسفانه این روزها تحت هجمه فاضلاب های شهری و صنعتی قرار گرفتند.